علی ارواحی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه پیش‌نویس برنامه سیپا تالاب بین‌المللی گاوخونی تهیه شده و هم اکنون درحال بررسی و بازنگری است، اظهار کرد: برنامه سیپا بستری را فراهم خواهد کرد تا سند زیست بومی تالاب گاوخونی با سهولت بیشتری اجرا شود.
وی با این توضیح که "سیپا" برنامه‌ای برای انسجام بخشی به فعالیت‌ها و ارتقای سطح آگاهی، دانش، مشارکت، ارتباطات در حفاظت و مدیریت تالاب‌هاست، افزود: اجرای این برنامه طبق توصیه کنوانسیون رامسر و کنوانسیون تنوع زیستی در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته و ما در طرح حفاظت از تالاب‌ها تلاش کردیم با استفاده از ظرفیت‌های موجود اجرای این برنامه را پیگیری کنیم.
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران با اشاره به تجربه موفق اجرای طرح سیپا در تالاب کانی برازان استان آذربایجان غربی، گفت: این تجربه در کارگروه‌ها و نشست‌ها به مسئولان محیط زیست استان‌ها منتقل شد که برخی استان‌ها از جمله اصفهان برای استفاده در احیای تالاب گاوخونی از آن استقبال کردند.
ارواحی خاطرنشان کرد: اجرایی شدن طرح سیپا منوط به برنامه‌ریزی، همگرایی و هم افزایی دست اندرکاران و مسئولانی است که در این برنامه مسئولیت آنها برای کمک در احیای تالاب تعیین و تعریف شده است.
سند زیست بومی گاوخونی در چهارمحال و بختیاری تصویب نشد
وی ادامه داد: هر چقدر بستر مشارکت و هم گرایی بیشتر فراهم شود اجرای مؤثرتر برنامه مدیریت زیست بومی تالاب گاوخونی را شاهد خواهیم بود زیرا این برنامه با رویکرد زیست بومی تهیه شده اما به دلیل چالش‌های موجود بین دو استان اصفهان و چهار محال و بختیاری هنوز این برنامه آن طور که شایسته است به مرحله اجرا نرسیده اما امیدواریم طرح سیپا این بستر را فراهم کند.
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران در پاسخ به این پرسش که چرا با گذشت بیش از پنج سال تصویب سند زیست بومی تالاب گاوخونی بلاتکلیف است؟ گفت: نمی‌توان پاسخ مشخصی به این پرسش داد زیرا تصمیم گیری برای تصویب این سند بر عهده نهادهای مربوط در دو استان اصفهان و چهار محال بختیاری است.
وی افزود: سند زیست بومی تالاب گاوخونی در شورای برنامه‌ریزی و توسعه استانداری اصفهان به تصویب رسید اما در چهار محال و بختیاری نه؛ از این رو برگزاری نشست‌هایی برای رفع ابهامات و تضادها بین مسئولان کلیدی این دو استان ضروری است تا این سند کامل به تصویب دو استان برسد.
ارواحی با بیان اینکه در سند مدیریت زیست بومی تالاب گاوخونی مجموعه اقدامات اولویت دار شناسایی و زمان و مسئولیت اجرای آنها برای احیا تعیین شده است، خاطرنشان کرد: پس از تصویب کامل این سند نیاز است که دست اندرکاران برای اجرا به اولویت بندی اقدامات کلیدی‌تر بپردازند و منابعی برای اجرای آنها اختصاص دهند.
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران نهادینه کردن مدیریت در سطوح محلی را از اهداف اصلی این سند دانست و تصریح کرد: مسئولان امر در استان‌های اصفهان و چهارمحال و بختیاری اگر به این تشخیص برسند که برای مثال ساماندهی مسیل‌های فصلی باید در اولویت اقدامات قرار گیرد، پروژه‌هایی تعریف و برای اجرای آن تأمین اعتبار می‌شود ضمن اینکه محیط زیست استان اصفهان لایروبی بخشی از مسیل‌ها را انجام داده است.
تسهیم منافع در حوضه آبریز زاینده‌رود ضروری است
وی با بیان اینکه در حوضه آبریز زاینده‌رود که بین دو استان اصفهان و چهار محال بختیاری قرار گرفته تسهیم منافع (سهم بندی) امری ضروری است، افزود: منافع بالادست و پایین دست حوضه را باید در کنار هم در نظر گرفت و به یک وجه مشترک رسید که ضمن توجه منافع بالادست و پایین دست به حیات تالاب گاوخونی نیز توجه شود.
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران تسهیم منافع، توانمند سازی و افزایش سطح آگاهی مردم محلی از ارزش‌های تالاب و اصلاح شیوه‌های بهره‌برداری از منابع آبی در حوضه آبریز زاینده‌رود را از جمله راهکارها برای احیای گاوخونی برشمرد و تصریح کرد: در دو استان اصفهان و چهار محال و بختیاری باید این باور را به وجود آورد که تالاب از نظر اکولوژیکی ارزشمند است و اگر حیات گاوخونی از بین برود هزینه‌ها و تبعات غیرقابل جبرانی به دنبال خواهد داشت.
بیشتر بخوانید:
ارواحی خاطرنشان کرد: در پهنه‌های تالابی و زیست بوم‌هایی که با بحران رو به رو شدند پدیده‌های مانند خیزش ریزگردها و مهاجرت مردم از آن مناطق را شاهد بودیم. در برخی نواحی خشکیدن یک تالاب به مشکلات آب و هوایی منطقه و حتی در مواردی به کاهش سطح نشاط مردم منجر شد زیرا آن خدمات و کارکردهایی که تالاب داشت از بین رفته بود.
وی ادامه داد: اگر به مجموعه ارزش‌ها و کارکردهای تالاب باور داشته باشیم آن زمان مشکل تالاب، مشکل همه قلمداد می‌شود از این رو نیاز است در پروژه‌ها و فعالیت‌ها بازنگری کنیم.
بهره‌برداری‌ها متناسب با منابع حوضه، بهینه و پایدار شود
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران با تاکید بر اینکه بهره برداری‌ها باید متناسب با منابع موجود در حوضه آبریز، بهینه و پایدار شود، گفت: ایجاد تعادل بین حفاظت از تالاب و بهره برداری‌های پایدار هدف برنامه مدیریت زیست بوم است برای مثال امروز گسترش بهره برداری در بخش کشاورزی در بالادست استان اصفهان و استان چهارمحال و بختیاری را شاهد هستیم این بهره برداری با روش کنونی شرایط مطلوبی را برای احیای تالاب گاوخونی فراهم نمی‌کند از سوی دیگر معیشت مردم محلی به کشاورزی وابسته است.
ارواحی با بیان اینکه هدف ما حذف کشاورزی نیست بلکه سازگاری کشاورزی و بهره برداری با منابع آب موجود در حوضه است، اظهار کرد: از این رو نیاز است با عزم جدی در سطح گسترده به کشاورزان و مردم محلی آموزش داده شود و از مزیت اقتصادی آن نیز بهره ببرند.
پیشنهاد استفاده از تجربه طرح احیای دریاچه ارومیه در زاینده رود
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران به اجرای پایلوت کشاورزی پایدار در برخی تالاب‌ها از جمله در ۱۵۰ روستای حوضه دریاچه ارومیه اشاره و خاطرنشان کرد: این تجارب می‌تواند در اختیار دولت قرار گیرد چه در حوضه دریاچه ارومیه و چه در سایر تالاب‌های کشور؛ اجرای این پایلوت در ۱۵۰ روستا به تنهایی تضمین کننده احیای دریاچه ارومیه نیست زیرا هنگامی می‌توان از پایداری شرایط دریاچه ارومیه اطمینان یافت که این تجربه در همه روستاهای اطراف این دریاچه اجرا شود.
ارواحی با بیان این نکته افزود: اگر این تجربه در حوضه آبریز زاینده رود و گاوخونی مورد استفاده قرار گیرد و به سراسر پهنه‌های کشاورزی تعمیم یابد کمک مؤثری به احیا تالاب خواهد بود.
وزارت نیرو حقابه گاوخونی را از آب صرفه‌جویی شده در کشاورزی تحویل دهد
وی خاطرنشان کرد: اتفاق خوبی که در دریاچه ارومیه توسط ستاد احیای این دریاچه رخ داد این بود که سالانه مصرف آب در بخش کشاورزی کاهش یافت و وزارت نیرو این آب را به دریاچه ارومیه اختصاص داد؛ ستاد احیای دریاچه ارومیه این موضوع را بخوبی پیگیری کرد و امروز وضعیت بهتری را در این دریاچه شاهد هستیم؛ وزارت نیرو حقابه تالاب گاوخونی را نیز از میزان آب صرفه جویی شده در بخش کشاورزی تحویل دهد.
ارواحی تصریح کرد: مهم‌ترین امر این است که همزمان با آموزش کشاورزان برای کاهش مصرف آب، شیوه‌هایی اجرا شود تا کشاورز مزایای اقتصادی آن بهره ببرد.
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران گفت: همزمان این سیاستگذاری از سوی دولت ضروری است در حوضه زاینده رود سطح زیر کشت توسعه نیابد و منابع آبی که صرفه‌جویی می‌شود در پایین دست به تالاب گاوخونی اختصاص یابد.
گاوخونی ظرفیت لازم برای برخورداری از حمایت‌های بین‌المللی را دارد
ارواحی گردشگری و طبیعت گردی جامعه محور را یکی از ظرفیت‌های درآمدزا در تالاب‌ها برشمرد و گفت: توجه به این ظرفیت از یک سو سبب حفاظت از تالاب می‌شود و از سوی دیگر منافع مالی آن به طور مستقیم به مردم محلی می‌رسد از این رو مردم خودشان به حفظ تالاب حساس می‌شوند زیرا زندگی و بهبود معیشت آنها در گرو حیات تالاب است؛ اجرای برنامه سیپا در این زمینه بسیار کمک کننده خواهد بود.
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان مانند طرح احیای تالاب هامون از حمایت‌های بین‌المللی برای احیای تالاب گاوخونی نیز استفاده کرد؟ گفت: حیات گاوخونی یعنی حیات زاینده رود و حیات زاینده رود یعنی تمدن، تاریخ و فرهنگ؛ تالاب گاوخونی در گذشته از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار بوده است از این رو ظرفیت مناسبی برای حمایت‌های بین‌المللی دارد اما هنگامی مورد حمایت قرار خواهد گرفت که دست اندرکاران اداره کل محیط زیست استان اصفهان برای احیای این تالاب طرحی را تهیه، هدف گذاری و ارسال کنند تا پس از سپری شدن فرآیندهای لازم، مانند تالاب هامون از حمایت‌های بین المللی برای احیای برخوردار شود.
نظر شما