نگاه طرح‌های راهبردی ساختاری به شهر چیست؟

امیر حسین شبانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: طرح‌های جامع نسبت به طرح‌های راهبردی ساختاری دارای تقدم تاریخی هستند، طرح‌های جامع زمانی به وجود آمدند که مسئله برنامه ریزی شهری درگیر برخی چشم اندازهای تقلیل یافته نسبت به شهر بود.

وی افزود: غلبه نگاه کمیت گرایانه و تقلیل گرایانه نسبت به مسائل شهری در زمان تهیه طرح‌های جامع وجود داشت، فرض بر این بود که شهر موجودی است که تمامی اجزا آن قابل برنامه ریزی و شناخت در یک مدت زمان محدود است.

این دکترای شهرسازی خاطرنشان کرد: طرح‌های جامع با توجه به ابزارهایی که برای تغییر ابعاد کالبدی و غیر کالبدی شهر دارند، تحولات برای تغییر ابعاد مختلف شهر را از یک نقطه آغاز می‌کنند و فرض بر این است که انجام این تغییرات در افق در نظر گرفته شده طرح، محقق می‌شود.

شبانی با بیان اینکه این یک تعریف خطی از رویدادها و تحولات شهر است، عنوان کرد: از نظر جمعیت شناختی تصور بر این است که ما با تحلیل تغییرات جمعیتی از گذشته شهر و قرار دادن آن در یک سری روندهای پیش‌گویانه، خیلی ساده می‌توانیم پیش بینی کنیم که ۱۵ یا ۲۰ سال آینده شهر از نظر جمعیتی به چه جایگاهی رسیده است و این جمعیت به چه مقدار فضا، خدمات، امکانات، جاده، دسترسی و کاربری نیاز دارند.

وی تاکید کرد: از آنجایی که تغییر و تحولات در اجزا و سیستم‌های شهری بخصوص از اوایل قرن بیستم سرعت شتابانی گرفت، بسیاری از محاسبات ساده انگارانه طرح‌های جامع به چنین تحولاتی پاسخ نداد و نقطه ضعف‌های طرح‌های جامع در کشورهایی که این نگاه در آنها شکل گرفته بود، هویدا شد.

این کارشناس شهرسازی گفت: در فرآیند تغییر نگاه به مسئله شهر برخی رویکردهای طرح‌های جامع مثل نگاه سیستمی متحول شد و نگاه‌های فرایندی در مسائل شهری، از جمله نگاه راهبردی ساختاری در برنامه ریزی شهری مورد توجه قرار گرفت.

شبانی ادامه داد: در طرح‌های راهبردی ساختاری به جای اینکه نگاه به شهر نگاهی تمامیت نگر و ایستا باشد قرار بر این است که نقاط استراتژِیک در ساختار شهر شناسایی شده و با ایجاد سناریوهایی بر اساس ویژگی‌های شهر چشم‌انداز آینده ترسیم شود.

وی ادامه داد: این چشم‌انداز با یک رویکرد خود تنظیم شونده و در حال تنظیم، در قالب آینده‌ای محتمل‌تر و در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر، با نگاهی راهبردی ساختاری تهیه می‌شود.

این کارشناس شهرسازی تصریح کرد: چنین نگاهی نمی‌تواند شهر را ایستا در نظر بگیرد در حالی که در طرح‌های جامع ابعاد مختلف شهر برای رسیدن به چشم‌انداز آینده ثابت و ایستا در نظر گرفته می‌شود، طرح‌های راهبردی ساختاری در نظر دارد چنین نگاهی را نداشته باشد و بتواند جنبه‌های در حال تغییر، پیچیده و متکثر شهر را نیز در نظر بگیرد.