فرصتی از جنس بازار اولیه

به گزارش ایمنا، شاخص کل بورس اوراق بهادار در واپسین روز هفته برای سومین بار بخت خود را برای گذر باثبات از مرز یک میلیون واحد امتحان کرد تا با استقرار در رقم یک میلیون و ۲۸ هزار و ۵۳۷ واحدی، رشد ۹.۵ درصدی را نسبت به هفته گذشته به نمایش بگذارد. رشد شاخص هم وزن نیز در همین مدت ۵.۹ درصد بوده است.

توجه بازار به سهم‌های بزرگ در مقایسه با سهم‌های کوچک‌تر، نوید بخش امکان استمرار رشد بازار در هفته آتی می‌تواند باشد. پربازده‌ترین صنایع این هفته در بازار سرمایه به ترتیب محصولات چرمی، حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات، اطلاعات و ارتباطات، فرآورده‌های نفتی، چند رشته‌ای صنعتی و مخابرات بودند که در این هفته بازدهی هشت تا ۱۵.۵ درصدی را نصیب سهامداران کردند. بازدهی ۹ صنعت نیز در این هفته منفی بود که شاخص‌ترین آنها صنایع خودرو و قطعات (۲.۱۵%-) و انبوه سازی املاک و مستغلات (۰.۸۲%-) بودند.

در این هفته ۴۵۳ نماد معاملاتی عملکرد مثبتی را از خود به نمایش گذاشتند که سرمایه گذاری ساختمان نوین با رشد ۴۶ درصدی، سرآمد بازدهی هفتگی این نمادها به شمار می‌رود. همچنین نمادهای و آذر، شاوان، ختوقا و شبندر در رده‌های دوم تا پنجم بیشترین بازدهی قرار داشتند. توجه مجدد بازار به صنعت پالایشی در کنار دلایل بنیادین نظیر رشد قیمت نفت و فرآورده‌ها در سایه کاهش محدودیت‌های فعالیت ناشی از همه‌گیری کرونا، با دلایلی نظیر گمانه زنی‌های مختلف در خصوص تجدید ارزیابی دارایی‌ها، نزدیک شدن به واگذاری صندوق قابل معامله سهام پالایشی دولت، اصلاح قیمتی قابل توجه در هفته‌های گذشته و اطلاعیه‌های تعدیل مثبت سود سهام ناشی از افزایش نرخ تسعیر ارز پشتیبانی شد.

بازدهی ۱۸۱ نماد معاملاتی در این هفته صفر یا منفی گزارش شد که ضعیف‌ترین عملکرد هفته به گسترش سرمایه‌گذاری ایرانیان با ۱۴.۷۳- درصد اختصاص داشت و بازدهی سهام شرکت‌های آهنگری تراکتور، سرمایه گذاری سایپا، زامیاد و سرمایه گذاری رنا نیز در رده‌های دوم تا پنجم کمترین بازدهی قرار گرفتند.

گروهی از صاحبنظران ارتباط بازار سرمایه ایران با اقتصاد واقعی را ضعیف ارزیابی می‌کنند و بر این باورند که آنچه از آن به عنوان تأثیر بازار سرمایه بر رونق تولید و رشد اقتصادی یاد می‌شود در عمل در اقتصاد ایران محقق نمی‌شود. همچنین مبادلات بازار ثانویه نیز تأثیری بر وضعیت نقدینگی شرکت‌ها نداشته و صرفاً جابجایی بین سهامداران است.

اگر چه این دیدگاه نگاه نیمه کاره‌ای به کارکرد بازار سرمایه دارد و به عنوان مثال به‌کارگیری وجوه آزاد شده توسط سهامداران بزرگ در طرح‌ها و پروژه‌های مختلف آن‌ها را که یکی از شقوق اثر گذاری بازار سرمایه بر فضای اقتصاد واقعی است، نادیده می‌گیرد اما واقعیت آن است اکنون که توجه زیادی در کشور به بازار سرمایه جلب شده است، سازمان بورس از این موقعیت جهت رونق بهتر بازار اولیه و صدور مجوز جهت پذیره‌نویسی سهام توسط شرکت‌های بزرگ استفاده کند.

همچنین شرکت‌ها و هلدینگ‌های بزرگ اقتصادی نیز با استفاده از این موقعیت می‌توانند اقدام به تأمین مالی از طریق پذیره‌نویسی سهام در قالب تأسیس شرکت‌های جدید و یا افزایش سرمایه شرکت‌های موجود برای پروژه‌های جذاب خود کنند تا بخشی از منابعی که اکنون نگران حبابی بودن بازار بوده و از سوی دیگر مامن دیگری برای سرمایه گذاری پیدا نمی‌کنند، بتوانند در سهامی که در آغاز راه است و از سویی به زودی امکان نقد شوندگی در بازار را پیدا می‌کند، به کار گیرند.

اگر چه سوابق دهه‌های گذشته در پذیره‌نویسی سهام شرکت‌ها از ابتدای تأسیس، برخی تجربه‌های ناموفق از پروژه‌هایی که بعد از چندین سال هنوز به سرانجام نرسیده است را به ذهن متبادر می‌کند و نظایر آن را در چندین شرکت پتروشیمی نیمه‌کاره بازار سرمایه می‌توان مشاهده کرد، اما باید دانست درس گرفتن از اشتباهات گذشته به معنای پاک کردن صورت مسئله و محروم کردن جامعه از فرصت‌های رشد نیست و باید به دنبال ارتقای ساز و کارها بود و متأسفانه سخت گیری های سازمان بورس در اعطای مجوز پذیره نویسی و تأسیس شرکت‌های سهامی عام در شرایط حاضر همان کار نباید است.

با این حال موارد معدودی را می‌توان نشان داد که از هفت خوان سازمان‌ها و نهادها عبور کرده و اکنون موقعیت پذیره‌نویسی را برای سرمایه گذاران صبور فراهم کرده‌اند. یکی از این موارد اطلاعیه شرکت «دلیجان طلایی شکوه پارس» وابسته به هلدینگ ارزش آفرینان فدک است که اقدام به پذیره نویسی ۴۰۰ میلیارد ریال سهام مربوط به حق تقدم‌های استفاده نشده سهامداران فعلی خود کرده است و تأمین سرمایه تمدن پذیره نویسی مانده سهام این شرکت در صورت عدم استقبال سرمایه گذاران در پایان مهلت تعیین شده را تعهد کرده است.

این شرکت در نظر دارد در صورت تحقق شرایط، از شهریور ماه اقدام به آغاز فرایند پیوستن به بازار پایه فرابورس جهت معاملات ثانویه سهام خود کند. بنابر اعلام پایگاه اطلاع‌رسانی شرکت، برنامه آن به روی ریل آوردن اولین قطار هتل گردشگری ایران در سال ۱۴۰۰ است. هلدینگ ارزش آفرینان که عنوان بزرگ‌ترین مجموعه ریلی مسافری خصوصی کشور را با خود یدک می‌کشد، چند سالی است شرکت ریل پرداز سیر را به بازار سرمایه معرفی کرده است که بخشی از سهام شکوه پارس نیز در مالکیت زیرمجموعه‌های حریل قرار دارد.

در حال حاضر سهام پنج شرکت حمل و نقل ریلی در بازار سرمایه در حال معامله بوده که کمترین ارزش بازار این گروه مربوط به شرکت ریل سیر کوثر با ارزش بازار ۸,۵۹۷ میلیارد ریال است. به طور میانگین سهام شرکت‌های این گروه با نسبت قیمت به سود ۴۱ معامله می‌شود.

شتاب توسعه ابزارهای مالی

با رونق روزافزون بازار سرمایه و عیان شدن کارکردهای این بازار در گره گشایی از مشکلات مختلف اقتصادی در کشور، به نظر می‌رسد کار توسعه ابزارهای مالی نیز شتاب گرفته است. در این راستا در این ایام شاهد دو رخداد قابل تأمل در این ارتباط بوده‌ایم. یکی از این رخدادها انتشار نامه مدیریت نظارت بر بازار اولیه سازمان بورس جهت ابلاغ مصوبه هیئت مدیره این سازمان در خصوص اعلام رتبه اعتباری مناسب جهت انتشار اوراق بدهی بدون استفاده از رکن ضامن یا با کاهش وثیقه بود.

بر این اساس انتشار اوراق بدهی بدون ضامن با اخذ رتبه اعتباری BBB به بالا صرفاً توسط ناشران پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس با رعایت موارد اعلامی در این نامه مجاز است. همچنین جهت ناشران پذیرفته نشده که موفق به اخذ رتبه اعتباری مناسب می‌شوند، تسهیلاتی جهت انتشار اوراق بدهی در نظر گرفته شده است.

اگر چه مواردی نظیر اعلام سقف انتشار اوراق بدهی بدون ضامن به میزان حداکثر ۶۰ درصد میانگین سود دو سال گذشته شرکت اصلی یا تلفیق هر کدام کمتر است از جذابیت این مصوبه برای ناشران می‌کاهد اما این تصمیم را می‌توان گامی با اهمیت جهت گسترش و حرفه‌ای کردن بازار بدهی و تسهیل دسترسی شرکت‌ها به منابع از طریق بازار سرمایه تلقی کرد که در راستای باز تنظیم ساختار تأمین مالی کشور از بانک محور به بازار محور اهمیت فوق‌العاده دارد.

فروش متری زمین در بورس

دیگر رخداد ساختاری که این روزها توجهاتی را به خود معطوف داشته است و در صورتی که مانند برخی ابزارهای دیگر (نظیر صندوق پروژه‌ها و صندوق‌های زمین و ساختمان) مرده به دنیا نیاید می‌تواند پس از برقراری ارتباط بین بازار سرمایه و بازار طلا (توسط گواهی سپرده سکه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در طلا) ارتباط بین بازار سرمایه و بازار مسکن را نیز برقرار کند، طرحی است که به عنوان فروش متری مسکن معروف شده و از اطلاعاتی که تا اینجا منتشر شده، قرار است در قالب اوراق سلف موازی استاندارد منتشر شود.

پیشتر اوراق سلف موازی استاندارد برای محصولاتی نظیر سنگ آهن و سیمان منتشر شده و در این صنایع به تأمین مالی واحدهای تولیدی کمک کرده است. هدف اصلی انتشار این اوراق در صنعت ساختمان هم گویا کمک به تأمین مالی توسط انبوه سازان است. در صورتی که نظیر موارد پیشین امکان بهره‌گیری سرمایه گذاران در این طرح از افزایش قیمت دارایی پشتوانه (قیمت هر مترمربع از پروژه‌های موضوع انتشار اوراق) محدود شود، نمی‌توان حرف جدیدی را در این ابزار سراغ کرد اما اگر آنطور که ادعا شده است یکی از اهداف این طرح کمک به سرمایه‌گذاران خرد جهت سرمایه‌گذاری در بازار املاک به تناسب سرمایه و جمع آوری تدریجی پس‌انداز جهت خرید مسکن باشد، لازم است مبنای کسب انتفاع از این اوراق به جای پرداخت سود ثابت به سرمایه گذاران، خرید و فروش بر اساس خالص ارزش دارایی و تعیین قیمت پروژه‌ها بر اساس عرضه و تقاضای اوراق در ضمن در اختیار داشتن اطلاعات شفاف و کافی باشد.

در این صورت می‌توان انتظار داشت به تدریج بازار سرمایه با ساز و کار شفاف مبتنی بر عرضه و تقاضا امکان ایفای نقش در عرصه تعیین قیمت املاک را نیز پیدا کرده و سرمایه‌گذاران بازار سرمایه بتوانند به راحتی دارایی خود را بین سهام و ملک تنوع بخشی کنند.

این نوشته حاوی هیچ توصیه‌ای برای هر گونه تصمیم سرمایه گذاری شامل خرید و فروش نبوده و صرفاً بیان رویدادهای مرتبط با بازار سرمایه و نظر شخصی نگارنده است. بدیهی است مسئولیت هر گونه تصمیم بر عهده سرمایه گذاران است.

** کارشناس ارشد مدیریت مالی، تحلیل‌گر بازار سرمایه و بورس