به گزارش خبرنگار ایمنا، کنترل فشارهای تورمی، دستیابی به رشد قابل قبول اقتصادی، ایجاد ثبات اقتصادی، ورود آرامش در بازار ارز خارجی، کاهش هزینه‌های انتشار اسکناس، سیستم بانکی و معاملات و همچنین کاهش استفاده از دستگاه‌های خودپرداز به علاوه افزایش اعتماد عمومی به پول و اقتصاد ملی ازجمله اهدافی است که برای سیاست تغییر واحد پولی و حذف چهار صفر از پول ملی عنوان می‌شود.
این مسئله برای نخستین بار در دوره دوم دولت محمود احمدی‌نژاد مطرح شد اما به دلایلی اجرا نشد. پس از آن چندین مرتبه در دوره دولت حسن روحانی مطرح شد تا آنکه در نهایت امسال پس از گذشت چند سال از طرح این ایده، دولت به‌طور جدی حذف صفر از پول ملی و تعیین واحد پولی جدید را مدنظر قرارداد.
مجلس شورای اسلامی نیز ضمن موافقت با کلیات لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور، لایحه حذف چهار صفر از پول ملی را تصویب کرد. این لایحه با یک ماده واحده و پنج تبصره، اصلاح واحد پول رسمی کشور را محور قرار داده است.
به این ترتیب این طرح با کسب نظر موافق دولت و مجلس در انتظار کسب موافقت شورای نگهبان بوده و اگر نظر موافق خود را اعلام کند با حذف چهار صفر از پول ملی، واحد پولی ایران از ریال به تومان تغییر خواهد کرد.
حذف صفرها در حال تبدیل به قانون است
نکته قابل تأمل در رابطه با این مصوبه، حاشیه‌ها و انتقاداتی است که همواره و از همان سال‌های گذشته با این طرح همراه بوده؛ با این حال بانک مرکزی بر اجرای این تصمیم مصمم است. از سوی مجلس شورای اسلامی پیگیری‌های لازم شده و این مصوبه در حال تبدیل شدن به قانون است. در این بین برخی کارشناسان معتقدند با وضعیت فعلی اقتصاد، حذف صفر از پول ملی کمکی به اقتصاد ایران نمی‌کند و اساساً با این تغییر در شرایط فعلی مخالفند، این گروه بر این باورند که حذف صفر در اولویت‌های مسائل اقتصادی نبود، ضمن آنکه حذف صفر از پول ملی، هیچ یک از متغیرهای کلیدی اقتصاد کشور را مانند نرخ تورم و رشد اقتصادی کشور را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد.
بنابراین این لایحه کمترین تأثیری بر نرخ تورم ندارد و در کوتاه‌مدت و بلندمدت نمی‌تواند تغییری در نرخ تورم از نوع کاهشی آن برای تأمین معیشت مردم ایجاد کند. برخی نیز آن را در راستای تسهیل مبادلات پولی و مالی کشور مثبت ارزیابی می‌کنند.
با وجود این مهم‌ترین تأثیر این اقدام، تسهیل در امور اداری، روان‌سازی حساب‌ها، ترازنامه‌های بانکی و بنگاه‌های اقتصادی محسوب می‌شود.
شماری از کارشناسان نیز باور دارند این سیاست می‌تواند در کوتاه‌مدت با توجه به تلاش مجلس و دولت در کنترل تورم و شوک روانی ایجاد شده اثر بخش باشد اما اثرات آن در بلندمدت نیز بسیار مهم است و باید موجب ارتقای شاخص‌های اقتصادی شود بنابراین مکانیزم اجرای این قانون نیز بسیار حائز اهمیت است.
چه‌بسا اجرای صحیح این سیاست در بلندمدت می‌تواند منجر به بهبود شرایط اقتصادی کشور شود، البته اجرای نادرست آن در بلندمدت نه تنها نتیجه‌ای نخواهد داشت، بلکه مشکلات شاخص‌های اقتصادی تداوم می‌یابد حتی ممکن است توهم تورمی همچنان سر جای خود باقی‌مانده و شدت بگیرد.
رشد اقتصادی بسیار پیچیده‌تر از حذف صفرها است
شهرام معینی استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان درباره پیامدهای اشاره شده این طرح در گفتگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: حذف چهار صفر از پول ملی فقط تأثیرات حسابداری دارد و نمی‌توان گفت باعث بهبود شرایط اقتصادی کشور می‌شود. بهبود اقتصادی مسئله ساده‌ای نیست که با چنین تغییراتی به دست آید. برای این کار باید هزینه‌هایی پرداخت کرد تا شرایط متحول شود.
وی یادآور می‌شود: حذف صفرها از پول ملی برای بسیاری کشورهای دنیا اتفاق افتاده اما تأثیری در فرآیند اقتصادی آن‌ها نداشته است. با حذف چهار صفر، واحد پولی جدیدی به وجود می‌آید و تومان رسمیت پیدا می‌کند البته واحد قبلی هم سر جای خود خواهد بود.
این استاد دانشگاه می‌گوید: چنین تغییری در پول ملی از لحاظ حسابداری به این معنا که محاسبات در کشور ساده‌تر می‌شود بسیار کمک کننده خواهد بود زیرا وجود این صفرها در محاسبات فردی و حسابداری مشکلاتی را در برخی مواقع به وجود می‌آورد. گاه در زمان‌های خرید و فروش و عملیات بانکی به دلیل کم و زیاد نوشتن و یا خواندن صفرها، اشتباهاتی به وجود می‌آید که حتی به مشکلات حقوقی و دادگاهی می‌انجامد. علاوه بر این، حذف صفرها برای تبدیل ارز هم بسیار کمک کننده است بخصوص زیاد بودن این صفرها و تبدیل آن‌ها برای گردشگران خارجی که وارد کشور می‌شوند با ابهاماتی همراه است.
معینی در ادامه با اشاره دوباره به تأثیر نداشتن حذف صفرها در رشد اقتصادی و ارزش پول ملی بیان می‌کند: در وهله نخست آنچه ارزش پول یک کشور را تعیین می‌کند درآمدهای ارزی است. کشوری که در آن درآمدهای ارزی افزایش داشته باشد قطعاً ارزش پولش هم تقویت می‌شود به عنوان مثال کشور ما با وجود موانع و مشکلات سال‌های اخیر، در زمینه درآمد ارزی غیرنفتی روندی ثابت داشته اما درآمد ارزی نفتی آن اکنون تقریباً به رقم صفر رسیده که این روال تأثیر زیادی بر کاهش ارزش پول ملی دارد.
این استاد دانشگاه اصفهان خاطرنشان می‌کند: مورد دیگری که بر ارزش پول ملی اثر دارد این است که پول یک کشور تا چه میزان رقیق می‌شود. اگر این رقت وجود نداشته باشد، علت به نبود رشد اقتصاد پایدار بازمی‌گردد.
به گفته معینی دلیل رقیق شدن پول در ایران به افزایش نقدینگی مربوط می‌شود که دولت در اوایل هر سال بنا بر درخواست مردم، این اقدام را از طریق افزایش حقوق انجام می‌دهد ولی در اواسط سال که با کمبود منابع روبرو شد به راهکارهایی روی می‌آورد که آن نقدینگی مازاد در دست مردم باارزش بسیار کمی همراه می‌شود. بنابراین هزار تومان امسال نسبت به سال قبل ارزش کمتری پیدا کرده و این همان رقیق شدن پول است که اجازه ارزش پیدا کردن را به پول ملی نمی‌دهد.
وی می‌گوید: راه‌حل رهایی از چنین شرایطی، تقویت وضعیت مالی مردم با رشد اقتصادی بلندمدت است و این مهم نیز با ایجاد شرایط مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری فراهم می‌شود. حال با توجه به مزایای بالقوه‌ای که ایران دارد لازم است شرایطی مهیا شود که با جامعه جهانی تعامل داشته باشیم و زمینه‌های مناسب برای بهبود روابط بین‌الملل فراهم شود تا این مزایای بالقوه با استقبال مشتریان مناسب، به حالت بالفعل درآیند.
مزایای حذف صفرها بیش از مشکلات احتمالی آن خواهد بود
مهران ادهم، کارشناس اقتصادی، ازجمله افرادی است که حذف صفر از پول ملی را امری مثبت ارزیابی می‌کند و بر این دیدگاه است که چنین جریانی می‌تواند در صورت اجرای صحیح تأثیراتی مثبت در وضعیت اقتصادی داشته باشد. وی در گفتگو با خبرنگار ایمنا می‌گوید: قطعاً پیامدهای مثبت چنین تغییری، بیشتر از عواقب منفی احتمالی آن خواهد بود.
وی تصریح می‌کند: باوجود مزایایی چون کاهش چاپ اسکناس، تسهیل در امور حسابداری و موارد دیگر، حذف صفرهای اضافی تا حدود تقویت‌کننده ارزش پول کشور هم خواهد بود زیرا ارزش ریال در این سال‌ها بسیار پایین آمده تا جایی که از بی‌ارزش‌ترین واحدهای پول در جهان محسوب می‌شود.
این کارشناس اقتصادی ادامه می‌دهد: از طرفی زمانی که در مبادلات بین‌المللی در مقابل برابری با دلار این میزان صفر مقابل پول ملی قرار می‌گیرد برای وجهه ملی چندان مطلوب نیست به عبارتی نبود این صفرها پرستیژ پول ملی را ارتقا می‌بخشد و نسبت به ارزش مبادلاتی پول‌های دیگر دنیا معنا پیدا می‌کند. با این اوصاف این سیاست اگر در داخل هم بی‌تأثیر باشد می‌تواند رتبه پولی ما را در میان کشورها بهبود بخشد.
ادهم خاطرنشان می‌کند: البته تجربه حذف صفر از پول ملی مربوط به بسیاری از کشورهاست که برخی موفق و برخی هم ناموفق بوده‌اند حال درصورتی‌که ایران بتواند از تجربه کشورهای موفقی چون ترکیه استفاده کند بخشی از مشکلات اقتصادی آن رفع و به ثبات اقتصادی دست می‌یابد.
این کارشناس اقتصادی معتقد است اگر فقط به حذف صفرها اکتفا شود این اقدام در تسهیل مسائل حسابداری و حسابرسی مؤثر است اما درصورتی‌که چنین روالی باسیاست‌های پولی و مالی دولتمردان همراه شود بدون تردید تأثیرات مثبت اقتصادی هم خواهد داشت.
ادهم اضافه می‌کند: باوجود مخالفت‌ها و موافقت‌ها نسبت به حذف صفرهای پول ملی آن‌هم پس از گذشت بیش از یک دهه از طرح چنین موضوعی، قرار است این امر به قانون تبدیل شود بنابراین انتظار داریم مسئولان و متولیان با توجه به تجربه کشورهای موفق و الگو سازی آن‌ها در این مورد، از روش‌هایی استفاده کنند که چنین تغییر و تحولی بیشترین منفعت و مزیت را برای کشور همراه داشته باشد.
گزارش از: نفیسه زمانی نژاد، خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما