به گزارش خبرنگار ایمنا، عملیات مالچ پاشی در کویر ابوزیدآباد واقع در شمال شهرستان آران و بیدگل از دوم اردیبهشت‌ماه آغاز شد و در ۵۰۰ هکتار از اراضی بیابانی این شهرستان با هدف تثبیت تپه‌های شنی اجرا می‌شود. این عملیات در ادامه طرح کشوری بیابان زدایی در ۹ استان درگیر با پدیده گرد و غبار است.
بیش از سه میلیون هکتار، معادل ۳۰ درصد از سطح استان اصفهان اراضی بیابانی و شنزار است که به طور عمده در مناطق شمالی و شرقی این استان قرار دارد و در آن ۱۶ کانون بحرانی فرسایش بادی در سطح بیش از ۱۰ هزار هکتار شناسایی‌شده است.
اواخر خرداد سال گذشته بود که خیزش ریزگردها هوای بسیاری از شهرهای استان اصفهان را برای چند روزی در وضعیت هشدار و بسیار خطرناک قرار داد که بنا بر گفته منصور شیشه‌فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان منشأ آن گردو غبار بیابان‌های جنوب استان سمنان و فعال شدن کانون‌های شمال و شرق استان اصفهان بوده است. از این رو دولت ۴۰ میلیارد تومان برای اجرای طرح‌های بیابان زدایی، نهال‌کاری و مالچ پاشی در سال ۹۸ برای این استان در نظر گرفت که سهم مالچ پاشی از این بودجه ۲۴ میلیارد و ۵۰۰ هزار تومان بود و اجرای آن به سال جاری موکول شد.
زمزمه‌های مالچ پاشی در مناطق کویری شمال اصفهان، خشم دوستداران محیط زیست منطقه را برانگیخت چرا که این منطقه از نظر پوشش گیاهی و جانوری غنی است و در محدوده زیستگاه حیات‌وحش و منطقه حفاظت‌شده یخاب قرار دارد.
این منطقه شکار ممنوع و پناهگاه حیات‌وحش در شمال شرقی ابوزیدآباد زیستگاه گونه‌های جانوری از جمله کاراکال، گربه شنی، گربه وحشی، کل و بز، قوچ و میش، جبیر، گرگ، انواع خزندگان کم نظیر و پرندگانی چون عقاب طلایی، هوبره، شاهین و سارگپه است؛ همچنین طبق یافته‌های میدانی یوزپلنگ آسیایی که یکی از گونه‌های با ارزش در جهان شناخته می‌شود به احتمال زیاد در این منطقه زندگی می‌کند.
ابراز نگرانی طبیعت دوستان در حالی است که از سوی دیگر خانه و کاشانه ساکنان روستای حسین‌آباد در محاصره تپه‌های خاکی است و سال‌هاست گردو غبار کام مردم این روستا را تلخ می‌کند.
به رغم اینکه پاشیدن مالچ نفتی در ابوزیدآباد اصفهان مانند سایر مناطق کشور مورد انتقاد فعالان و دوستداران محیط زیست قرار گرفت، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری این استان اعلام کرد که عملیات مالچ پاشی با دریافت مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست در حال اجرا است و ۱۵ کیلومتر از منطقه حفاظت‌شده یخاب فاصله دارد.
در این پیوند مسیب صدری مدیرعامل انجمن حامیان محیط زیست ابوزیدآباد به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در الگوهای رفتاری حیات وحش به ویژه پرندگان و گربه سانان این فاصله‌ها هیچ معنایی ندارد زیرا برخی گونه‌ها تا چند صد کیلومتر جابجایی دارند.
وی با انتقاد از مالچ پاشی در بخش‌های دارای پوشش گیاهی این منطقه، می‌افزاید: با وجود اعتراض فعالان محیط زیست این طرح در حال اجرا است و در قسمت‌های دارای پوشش گیاهی و زیستگاه جانوری از جمله خزندگانی که گونه‌های غالب منطقه بشمار می‌روند، مالچ پاشی شده است. تردد خودروها و وجود ماشین‌آلات در این منطقه به این جانداران شوک وارد کرده است.
به گفته وی اراضی تعیین شده برای مالچ پاشی در شرق روستای حسین آباد دارای پوشش گیاهی است و تاکنون حرکت شن‌های روان مشکلی برای این روستا به وجود نیاورده است.
مالچ نفتی هیچ گیاهی را نمی‌خشکاند
در این پیوند حسینعلی نریمانی رئیس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: به تازگی شورای روستای حسین آباد درخواست مالچ پاشی در منطقه جنوبی این روستا را داشتند که البته پیش از این در طرح بوده است اما با توجه به درخواست آنها باید اجرای عملیات مالچ نفتی در این منطقه موردبررسی قرار گیرد، زیرا سال‌ها پیش مالچ پاشی در روستای قاسم آباد نزدیک روستای حسین آباد انجام شد و در حال حاضر مردم محلی از نظر فرسایش خاک مشکلی ندارند.
به گفته وی از ابتدای اردیبهشت تا امروز نزدیک به یکصد هکتار از کویر ابوزیدآباد در شمال روستای حسین آباد مالچ پاشی شده است.
نریمانی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا مالچ پاشی روی درختچه‌ها در روزهای نخست اجرای پروژه اشتباه پیمانکار طرح بوده است؟ اظهار می‌کند: این اقدام اشتباه نبود و برای مقایسه انجام شد؛ در ابتدای عملیات، به صورت آزمایشی در سطحی کمتر از یکصد مترمربع روی حدود ۱۰ درختچه مالچ پاشی کردیم با این هدف که در آینده برای مقایسه نشان دهیم مالچ نفتی هیچ گیاهی را نمی‌خشکاند و پوشش گیاهی گسترش و افزایش پیدا می‌کند.
ادامه عملیات مالچ پاشی تا دهه نخست خردادماه
رئیس امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان می‌افزاید: امسال بارندگی‌ها مطلوب بوده است از این رو اگر شرایط جوی اجازه دهد و زمین اندکی رطوبت داشته باشد می‌توان طرح را ادامه داد اما در صورتی که هوا گرم و خشک شود، عملیات مالچ پاشی در منطقه باید تعطیل شود.
وی می‌گوید: مالچ پاشی در ابوزیدآباد با توجه به رطوبتی که وجود دارد تا دهه نخست خردادماه ادامه خواهد یافت اما منوط به شرایط جوی است و پس از آن نیز برای ادامه عملیات تصمیم‌گیری خواهد شد.
نریمانی خاطرنشان می‌کند: در فضای مجازی مطالبی منتشرشده مبنی بر اینکه پاشیدن مالچ نفتی آب‌های زیرزمینی را آلوده می‌کند در حالی که تنها نیم میلی‌متر روی تپه شنی پاشیده می‌شود و از این رو مالچ نمی‌تواند به آب‌های زیرزمینی در عمق ۲۰۰ متر برسد.
مالچ نفتی مشکلات زیست محیطی و اقتصادی دارد
مخالفان استفاده از مالچ نفتی معتقدند این ماده آلوده‌کننده محیط زیست و طبیعت است و پوشش گیاهی را از بین می‌برد، به اعتقاد پروفسور پرویز کردوانی پدر کویر شناسی ایران، مالچ پاشی خیانت به محیط زیست است زیرا مشکلات زیست محیطی و اقتصادی به همراه دارد.
وی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: نفتی که گران است برای تولید مالچ باید به قیر تبدیل شود و نیاز به کارخانه‌های مختلف دارد؛ برای تولید مالچ از ۵۰ درصد آب، ۴۸ درصد قیر و ۲ درصد ماده ممزوج کننده مانند انیون، کاتئیون یا رس استفاده می‌شود تا قیر شل به وجود آید؛ همچنین برای پاشیدن مالچ به ماشین مخصوص نیاز است.
کردوانی می‌افزاید: مالچ پاشی منظره زشتی برجا خواهد گذاشت، از سوی دیگر وقتی مالچ دمای هوا منطقه را بالا می‌برد و حیواناتی که زیر این مالچ هستند مانند سوسک، هزارپا، خرخاکی و سایر جانداران می‌میرند. حتی بعضی از گیاهان مانند دم گاوی درکاشان و آران و بیدگل را هم از بین می‌برد.
این استاد دانشگاه تصریح می‌کند: مالچ نفتی فلزات سنگین سمی دارد، بارندگی شود باران و آب در زمین نفوذ نمی‌کند؛ همچنین نباید هیچ حیوانی در سطح منطقه‌ای که مالچ پاشی شده حرکت کند زیرا به زمین می‌چسبد. با وجود هزینه، بوی نامطبوع و آلودگی‌ها پس از سه سال اثرات مالچ از بین می‌رود و باید دومرتبه منطقه مالچ پاشی شود.
مالچ پاشی آخرین راهکار برای کنترل بیولوژیک بیابان‌زایی است
در این پیوند حسین اکبری سرپرست معاونت پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: برخی دوستداران طبیعت و محیط زیست درباره استفاده از مالچ نفتی ابراز نگرانی می‌کنند در حالی که مالچ پاشی اقدامی موقت است که برای تثبیت بیولوژیک تپه‌های ماسه‌ای بسترسازی می‌کند؛ از جمله نمونه‌های موفق در سطح استان اصفهان می‌توان به تاغزارهای بسیار فشرده منطقه ریگ بلند شهرستان آران و بیدگل اشاره کرد که هم‌اکنون زیستگاه انواع حیات‌وحش است.
وی می‌افزاید: موفقیت طرح‌های مالچ پاشی نفتی که دهه‌های ۶۰ و ۷۰ در استان اصفهان به ویژه آران و بیدگل و ابوزیدآباد انجام شد هم اکنون به صورت تاغزارهای بسیار وسیع در بستر مالچ پاشی شده قابل مشاهده است.
به تاکید سرپرست معاونت پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست اصفهان؛ مالچ پاشی یک هدف نیست بلکه آخرین راهکار و ابزاری برای زمینه سازی کنترل بیولوژیک پدیده بیابان زایی است.
اخبار مرتبط:
نظر شما