منطق رسیدن شاخص کل بورس به ۸ میلیون واحد چیست؟!

سرمایه گذاران پس از گذراندن قرنطینه نوروزی، پرقدرت و رکورد شکن در بازار سرمایه حاضر شدند. بدین ترتیب شاخص کل در پایان معاملات این هفته به رقم ۵۹۷ هزار و ۹۴ واحد رسید تا در صورت پشت سر گذاشتن بی‌خطر تعطیلات پایان هفته، برای گذر از مرز ۶۰۰ هزار در روز شنبه امیدوار باشیم. رشد شاخص کل در این هفته ۹ درصد و رشد شاخص هم وزن ۹.۵ درصد بوده است. پنج صنعتی که در این هفته بیشترین بازده را نصیب سهامداران خود کردند شامل صنایع چاپ (۱۵ درصد)، محصولات چرمی (۱۴.۱ درصد)، زراعت (۱۳.۸ درصد) استخراج نفت (۱۲.۳ درصد)و سایر روش های حمل و نقل (۱۱.۵ درصد) بودند. همچنین بیشترین ارزش معاملات در این هفته به صنایع شیمیایی (۴.۷ هزار میلیارد تومان)، فلزات اساسی ( ۳.۲ ه.م.ت)، بانک ها (۳ ه.م.ت)، سرمایه گذاری ها (۲.۹ ه.م.ت) و انبوه سازی (۲.۶ ه.م.ت) اختصاص داشت.

افزایش قیمت سهام شرکت ها اکنون به حدی رسیده است که در بسیاری از شرکت ها سهامداران عمده تدریجا به این نتیجه می رسند که در صورت نقد کردن دارایی خود و بهره گیری از آن در جایی غیر از بازار سرمایه در بلندمدت بازدهی بیشتری عایدشان خواهد شد. همچنین دولت و نهادهای عمومی نیز اکنون عرضه سهام را با اهداف گوناگون از جمله جبران کسری بودجه، پرداخت بدهی ها و تعهدات و یا سرمایه گذاری های جایگزین افزایش داده اند. در روزهای گذشته از آغاز سال جدید و به ویژه در هفته گذشته که ورود نقدینگی اشخاص حقیقی به بازار روند شتابان به خود گرفته است در صنایع مختلف شاهد افزایش عرضه توسط سهامداران عمده هستیم. بانک دی و صندوق سرمایه گذاری وابسته به این بانک در این مدت با افزایش عرضه سهام نیروگاه دماوند اقدام به خروج رقم خیره کننده بیش از ۷۵۰۰ میلیارد ریال از این نماد کرده است.

در سیمان مازندران که این روزها صدرنشین صف های خرید تشکیل شده توسط سرمایه گذاران بوده است، بانک صنعت و معدن اقدام به فروش بیش از ۱۴۰۰ میلیارد ریال سهم کرده است. در نمادهای بانکی نیز عملکرد شرکت سرمایه گذاری صبا تأمین در نماد وبملت قابل تأمل بوده که در سال ۹۹ تا اینجا بیش از ۲۰۰۰ میلیارد ریال سهام فروخته است. دولت نیز رویه عرضه سهام خرد در بازار را در پیش گرفته و به ویژه در نمادهای بانکی و پالایشی اقدام به این امر کرده است. در این هفته در نماد بانک صادرات شاهد فروش بیش از ۹۰۰ میلیارد ریال سهام توسط دولت بودیم. در پالایشگاه تهران نیز شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتی که نماینده دولت است، بیش از ۱۰۰۰ میلیارد ریال سهام فروخته است.

در روز پایانی این هفته نیز شرکت سرمایه گذاری صبا تأمین اقدام به عرضه اولیه سهام خود کرد که با استقبال یک میلیون و ۹۴۴ هزار و ۲۲۶ نفر، رکورد مشارکت را جابجا کرد. رشد تعداد مشارکت کنندگان نسبت به عرضه های پایان اسفند ماه کهحدود ۱.۶ میلیون نفر بوده، بسیار چشمگیر است. به این ترتیب سهام صبا تأمین با ارزش بازار ۱۸۰ هزار میلیارد ریال از شنبه مورد داد و ستد فعالان بازار قرار می گیرد. شرکت سرمایه گذاری تأمین اجتماعی که خود نیز در تدارک عرضه سهام در بازار است با فروش سهام روز چهارشنبه توانست ۱۸ هزار میلیارد را روانه حساب بانکی خود کند که با عرضه ۳۰۰ میلیون سهم به صندوق های سرمایه گذاری در روز شنبه این رقم به بیش از ۲۱ هزار میلیارد ریال افزایش خواهد یافت.

نحوه ارزش‌گذاری صبا تأمین در روزهای پیش از هفته توسط تعدادی از تحلیلگران مورد نقد واقع شد. در محاسبه خالص ارزش دارایی شرکت های سرمایه گذاری عرف آن است که برای شرکت های حاضر در پورتفوی این شرکت‌ها که سهام آنها در بازار سرمایه در حال معامله است از ارزش بازار آنها استفاده شود. با این‌حال در ارزش‌گذاری صبا تأمین ارزش هر سهم تاصیکو بر اساس خالص ارزش دارایی آن محاسبه شده است. در هر صورت با توجه به روش فعلی عرضه اولیه، ارزش ذاتی شرکت ها چندان ملاک توجه بازار قرار نمی گیرد.

بر اساس اعلام معاون بازار فرابورس، این شرکت هر هفته میزبان یک عرضه اولیه خواهد بود و در هفته آینده شرکت پتروشیمی آریا ساسول که به آن سود آورترین پتروشیمی کشور اطلاق می شود عرضه خواهد شد.

در جدول بزرگترین شرکت‌های بازار سرمایه این هفته شاهد تحولاتی نظیر گذشتن ارزش بازار فولاد مبارکه به عنوان دومین شرکت از مرز ۱۰۰ هزار میلیارد تومان، ارتقای جایگاه مپنا تا رده پنجم با رسیدن به ارزش بازار ۵۱.۲ هزار میلیارد تومان و همچنین جایگیری صبا تأمین در رده سی و ششم و بالاتر از شرکت‌هایی همچون ایران خودرو و بانک صادرات بودیم.

صدا و سیما نیز در این هفته دست به یک شیرین کاری زد که انعکاس زیادی در محافل سهامداری داشت. در برنامه پایش که می توان آن را مهمترین برنامه اقتصادی سیما دانست مجری برنامه که تسلطی به مباحث بازار سرمایه ندارد اقدام به دعوت از شخصی می کند تا به عنوان کارشناس نظر خود را در خصوص روند بازار بیان کند. در اظهار نظری عجیب کارشناس این برنامه پیش بینی می کند که شاخص کل بورس در ۲.۵ تا ۳ سال آینده از مرز هشت میلیون واحد گذر کرده و اهداف بالاتری را نیز محقق کند. اگرچه هر سخن بی اساسی را پاسخ گفتن خود موجب ایجاد "وهم اهمیت" برای سراینده سخن است اما با توجه به اینکه این حرف در برنامه ای پرمخاطب زده شده و انعکاس وسیعی یافته است و از سویی صاحب سخن در فضای مجازی برای خود لشکری از مخاطبین فراهم کرده و با ارائه تحلیل، پیشنهاد سبد سرمایه گذاری و برگزاری دوره های آموزشی به کسب درآمد می پردازد جا دارد چند سطر از این نوشته را به بررسی این اظهار نظر اختصاص دهیم.

بارها در این مطالب به آسیب های رواج نمودارگرایی اشاره کرده‌ایم و نظر این شخص نیز مبتنی بر روشی از تحلیل نمودار است که خود را مبتکر آن می داند. در دانش مالی و اقتصاد نظریه تحت عنوان «احمق بزرگ تر» -The greater fool theory- وجود دارد. ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺍﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺭﺍ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺘﯽ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﺧﺮﯾﺪﺍﺭﯼ ﮐﻨﺪ، ﺑﻌﺪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺭﺍﻩ ﮐﺴﺐ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﮐﻨﺪ. ﭼﻮﻥ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﮐﺴﯽ ‏(ﺍحمق تر‏) ﭘﯿﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺍﺳﺖ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ و البته بزرگترین احمق کسی است که در بالاترین قیمت خرید را انجام می دهد و شخص دیگری حاضر به خرید دارایی او به قیمت بالاتر نمی شود و از این مرحله روند نزول سریع قیمت شکل می گیرد که هر خریدار مجبور است آن دارایی را با زیان به فروش رساند تا بازار مجددا تعادل خود را باز یابد. در واقع اگر به تعداد کافی سرمایه گذارانی وجود داشته باشند که حاضر به پرداخت ارقامی نظیر ۶۵ هزار ریال برای هر سهم فولاد مبارکه، ۱۲۳ هزار ریال برای هر سهم هلدینگ خلیج فارس، ۲۶۸ هزار ریال برای هر سهم مپنا و به همین ترتیب برای سایر سهام باشند همین امروز هم به شرط برداشته شدن محدودیت هایی نظیر حد نوسان و حجم مبنا شاخص به لحاظ محاسباتی توان رسیدن به سطوح هشت میلیون واحد و بالاتر را دارد. اما برای یک سرمایه گذار منطقی پرداخت این مبلغ برای سهام ذکر شده مستلزم آن است که در صورت پذیرش نسبت قیمت به سود فعلی، به این جمع بندی برسد که سودآوری این شرکت ها به طور متوسط در سه سال آینده هر سال ۱۴۰ درصد افزایش می یابد که وقوع این رخداد برای مجموعه شرکت های حاضر در بازار مستلزم رشد اقتصادی کشور با نرخ های پنج، ۱۱ و ۲۸ درصد در سه سال آتی است و رشد اقتصادی را نمودارها تعیین نمی کنند. یا اینکه تورم و نقدینگی در کشور به میزانی بالا رود که ارزش ریال در سه سال آینده به اندازه یک چهاردهم ارزش فعلی آن باشد و این مستلزم سه سال تورم مستمر با نرخ سالانه  ۳۶۷ درصد است که در آن صورت به گونه ای فروپاشی اقتصادی و اجتماعی رخ می دهد تا بازار سرمایه ای وجود نداشته باشد که شاهد شاخص هشت میلیونی باشد. پس بهتر است پیش از آنکه از رسیدن شاخص به هشت میلیون در سه سال آینده صحبت کنیم حتما از عبارت خدای ناکرده استفاده کنیم.

در هر صورت نمی توان همانگونه که ذکر شد اگر سرمایه گذارانی که پیدا شدند تا حاضر به خرید سهام در قیمت های ذکر شده شوند و یا حتی اگر بدون رخداد تورم بالاتر از ۵۰ درصد، در سال جاری بازار سرمایه بازده سال گذشته را تکرار کرد، که این امر مستلزم گذر شاخص از رقم یک میلیون و ۴۶۳ هزار واحد است، تنها توصیه منطقی به سرمایه گذاران عاقل استفاده از ابزار فروش تعهدی است زیرا خرید سهام در بازاری تا آن حد حبابی، همچون ساخت خانه در مسیر سیل است که به فرموده شیخ اجل: مکن خانه بر راه سیل ای غلام/که کس را نگشت این عمارت تمام.

قابل توجه است که این نوشته حاوی هیچ توصیه‌ای برای هرگونه تصمیم سرمایه گذاری شامل خرید و فروش نبوده و صرفاً بیان رویدادهای مرتبط با بازار سرمایه و نظر شخصی نگارنده است بنابراین مسئولیت هرگونه تصمیم بر عهده سرمایه گذاران خواهد بود.

** کارشناس ارشد مدیریت مالی، فعال و تحلیل‌گر بازار سرمایه و بورس