مدیریت رسانه‌ای بحران بر عهده کیست؟

علیرضا شریف‌منش در گفت و گو با خبرنگار ایمنا در خصوص نقش رسانه در شرایط بحرانی فعلی اظهار کرد: در چند سال اخیر عملاً منابع خبر در کشور ما به رسمی و غیر رسمی تقسیم شده است، انتشار خبر رسمی را صداوسیما، خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها و مجلات و اخبار غیر رسمی را شبکه‌های اجتماعی بر عهده گرفته اند.

وی افزود: برخی کانال‌ها و صفحه‌های شبکه‌های اجتماعی به دلیل ادبیات خاص خود و اینکه خارج از چهارچوب و قاعده اخباری را منتشر می‌کنند توانسته اند به تعداد بالایی از مخاطب دست پیدا کنند.

این کارشناس رسانه با اشاره به اینکه وقتی ما دچار یک بحران رسانه‌ای، اجتماعی یا حتی واقعه اجتماعی می‌شویم رسانه‌های غیر رسمی توانایی مدیریت رسانه‌ای آن را ندارند و نمی‌توانند دیتاهای کافی و مناسب را در اختیار ذهن مخاطب قرار دهند گفت: از طرفی دیگر این مساله وجود دارد که خبرگزاری های رسمی به دلیل چهارچوب و قاعده کاملاً رسمی خود مخاطبین پایین‌تری نسبت به شبکه‌های اجتماعی دارند.

شریف‌منش اضافه کرد: حال در نظر بگیرید ما با یک مساله مواجه شده ایم مثلاً یک بحران داریم مانند شیوع کرونا یا یک واقعه اجتماعی داریم مانند انتخابات در این مواقع خوراک اطلاعاتی ذهن مردم در دست منابع خبری غیررسمی و برخی کانال‌ها و صفحه‌های شبکه‌های اجتماعی است.

وی در خصوص اینکه چاره این امر چیست؟ تصریح کرد: چاره واضح به نظر می‌رسد خبرگزاری‌های رسمی باید به سوی اداره شبکه‌های اجتماعی و فعالیت بالا در آن‌ها روی آورند؛ در واقع صداوسیما، خبرگزاری‌ها، شبکه‌های خبری و روزنامه‌ها باید در شبکه‌های اجتماعی با قدرت ظاهر شوند، اخبار خود را از چهارچوب و قاعده خارج کرده ودر این شبکه‌ها کمی از تیترها و قراردادهای رسمی خبری خود فاصله گرفته و در یک کلمه بیشتر به برآوردن ذائقه مخاطب اهمیت دهند.

این کارشناس رسانه‌ای افزود: همچنین باید اخبار تصویری، صوتی و کتبی تولید کنند که مخاطب پسند تر باشد تا تعداد مخاطبان خود را بالا برده وزمانی که با بحران یا وقایع اجتماعی برخورد می‌کنیم، بتوانند اذهان را مدیریت کنند و اخبار را سریع‌تر در اختیار مخاطبان قرار دهند.

شریف‌منش ادامه داد: در مساله شیوع کرونا اگر توجه کنید، می‌بینید که اخبار غیر رسمی بسیاری داشتیم مثلاً اینکه هواپیمایی نباید به چین پرواز می‌کرد یا بهتر بود شهری قرنطینه می‌شد و غیره، آیا اینها خبرهای درستی هستند؟ نمی‌دانیم! اما مساله اصلی ما این است که مبدا این اخبار فضاهای خبررسانی غیررسمی شبکه‌های اجتماعی هستند.

وی تصریح کرد: پس اگر خبرگزاری های رسمی ما می‌خواهند در این زمینه توانایی جذب ذهن مخاطب را به دست آورند باید به فعالیت در شبکه‌های اجتماعی، انتشار اخبار چالش برانگیز با سبک غیر رسمی رو آورند تا تعداد مخاطبین بیشتری جذب کنند تا وقتی چنین بحران‌هایی به وجود می‌آید بتوانند سریع اوضاع را مدیریت رسانه‌ای کنند.

این کارشناس با اشاره به اینکه در شبکه‌های اجتماعی با تعدادی خبرنگار بدون مرز روبه رو می‌شویم که منتظر هستند تا خبری به دست آن‌ها برسد وآن را در بسترهای مجازی مختلفی چون اینستاگرام، فیس بوک یا توئیتر منتشر کنند، گفت: زمانی که به سراغ خبرگزاری‌های رسمی می آییم با خبرنگارانی روبه رو هستیم که قاعده مند هستند و باید مثلاً تعداد مشخصی خبر را در در مدت زمان معین ارائه کنند.

شریف‌منش ادامه داد: وقتی ما با این برخورد سازمانی روبه رو هستیم، طبیعی است که توانایی رؤیا رویی با میزان خبررسانی شبکه‌های اجتماعی را نداریم، چاره به دست آوردن خبرنگاران بدون مرز است زمانی که خبرگزاری‌های ما این فضا را باز گذارند که تعداد خبرنگار بیشتری به صورت افتخاری بتوانند با آن‌ها همکاری کنند؛ همچنین بستری را ایجاد کنند که مردم بتوانند اخبار خود را در آن خبرگزاری منتشر کنند به این نقطه می رسیم که تعداد خبرنگاران و خبر و تنوع خبری آن‌ها بالا خواهد رفت.

وی با بیان اینکه راهکاری که من به عنوان یک کارشناس رسانه می‌توانم ارائه دهم این است که خبرگزاری‌ها به سمت جذب خبرنگارانی که خارج از قاعده‌های مرسوم خبری کار می‌کنند و بدون وقت و مرز هستند بروند، گفت: هرچند نیاز به فیلترهایی نیز هست اما آن فیلترها هم باید بگونه‌ای ایجاد شوند تا مردم بتوانند اخبار خود را در بسترهای مردمی این خبر گزاری ها منتشر کنند و زمانی که در آینده با بحران‌های دیگری مواجه می‌شویم این مردم باشند که در مقابل انتشار اخبار نادرست شبکه‌های اجتماعی بایستند نه اینکه خبر گزاری ها با توان و سازماندهی محدود خود بخواهند این کار را انجام دهند.

این کارشناس رسانه تصریح کرد: زمانی که ما با یک واقعه اجتماعی به اسم انتخابات روبه رو شدیم، این شبکه‌های اجتماعی غیر رسمی بودند که ذهن‌ها را مدیریت کردند و اکنون نیز با واقعه‌ای روبه رو هستیم که با جان و سلامت مردم سروکار دارد وباز هم این شبکه‌های اجتماعی غیر رسمی بودند که ذهن‌های ما را مدیریت کردند.

شریف‌منش اضافه کرد: شبکه‌های اجتماعی غیر رسمی جدای از بحران سلامت، بحران ذهنی و رسانه‌ای نیز برای ما ایجاد کردند آیا واقعاً کرونا در همین حدی خطرناک بود که رسانه‌های غیر رسمی می‌گفتند؟ آیا شیوه ایستادن در مقابل شیوع کرونا و اوضاع و احوال اجتماعی که با آن روبه رو بودیم همان چیزی بود که رسانه‌های غیر رسمی اعلام می‌کردند؟ آیا رسانه‌های غیر رسمی با بیش از حد بزرگ نشان دادن این بحران باعث ورشکستگی بسیاری از کسب و کارها نشدند؟ این اتفاق افتاد.

وی در خصوص اینکه راهکار این مساله چیست؟ گفت: من اصرار ندارم که مردم به سمت بالا بردن سواد رسانه‌ای خود بروند، اصرار بر این امر دارم که مردم به سوی تفکیک رسانه‌ای روند.

این کارشناس رسانه ادامه داد: طبیعتاً ما به اخبار فان و چالشی نیاز داریم، همچنین مایل هستیم بدانیم بازیگران مطرح چه سبک زندگی‌ای دارند اما این رسانه‌های غیر اجتماعی برای مدیریت بحران ساخته نشده اند و رسانه‌های رسمی و معتبر اجتماعی هستند که وظیفه مدیریت رسانه‌ای بحران را بر عهده دارند.

شریف‌منش با تاکید بر اینکه در اینگونه مواقع پیشنهاد من این است که ببینید رسانه‌های رسمی چه می‌گویند؟ تصریح کرد: مثلاً در خصوص مساله کرونا سایت سازمان بهداشت جهانی کاملاً رسمی است و روزانه نماینده‌های این سازمان در کشورها در حال رصد کردن اوضاع هستند و آمار کاملاً رسمی از اینکه در هر شهر و کشور چه تعداد بیمار مبتلا به کرونا وجود دارد ارائه می‌دهند.

وی ادامه داد: چرا وقتی چنین رسانه جهانی کاملاً رسمی وجود دارد ما بخواهیم به کسب خبر از شبکه‌های اجتماعی که شاید بتوان خبرگزاری‌های برخی از آن‌ها را به عنوان معاند محسوب کرد روی بیاوریم.

این کارشناس رسانه با اشاره به اینکه فضای شبکه اجتماعی یک رسانه مانند BBC از ابتدای بحران شیوع کرونا تا به حال نزدیک به هزار و ۱۰۰ خبر منتشر کرده است، گفت: آیا همه این اخبار واقعی هستند؟ بهتر نیست ما برای مدیریت ذهن، سبک زندگی و شرایط شغلی خود در اینگونه موارد روبه رسانه‌های رسمی بیاوریم؛ منظور من صرفاً خبرگزاری‌های داخلی نیست، بلکه خبرگزاری رسمی خارجی نیز چنین حکمی را دارد.

شریف‌منش افزود: بنابراین بهتر است در مواقعی که دچار بحران و وقایع مهم اجتماعی می‌شویم از اخبار و دیتاهای رسمی استفاده کنیم.