شناساندن پروین اعتصامی خدمت به زبان فارسی است

غلامحسین شریفی عضو هیأت علمی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان در گفتگو با خبرنگار ایمنا به مناسبت زاد روز پروین اعتصامی اظهار کرد: پروین اعتصامی دختر یوسف خان اعتصام الملک آشتیانی است که اصالتاً از استان مرکزی و آشتیان بوده است؛ وی مردی فرهیخته، ادیب و دانشمند بود که روزنامه‌ منتشر می‌کرد و بر اثر حوادث ایام به تبریز رفت و در آنجا زندگی کرد.

وی افزود: پروین اعتصامی به روایتی در سال ۱۲۸۵ در تبریز متولد شده است و با تربیت چنین پدری رشد کرد و بزرگ شد و طبع شعر وی با تفحص در دیوان شاعران پیش از خود به خصوص شاعران سبک خراسانی شکوفا شد.

شریفی گفت: اشعار پروین روان و زیبا و با مضامین اجتماعی است و آنقدر زیبا بود که در ابتدا کسی باور نمی‌کرد که آن‌ها سروده پروین باشد و برخی هم از روی اشعارش تصور می‌کردند که وی مردی کامل و جا افتاده است در حالی که زمانی که در انجمن ادبی شرکت می‌کرد و دیدند که پروین زنی جوان است بسیار متعجب شدند.

وی توضیح داد: اشعار پروین که عموماً با مضامین اجتماعی است در قالب‌هایی چون مثنوی، قطعه و قصیده سروده شده است و اگرچه سبک خراسانی بر آثار او غالب است اما زبان وی زبان خراسانیان نیست بلکه زبان روان و گویی امروزی است.

این استاد ادبیات افزود: فهم اشعار پروین بسیار ساده و آسان است و به همین جهت مردم بسیار از اشعار او استقبال می‌کردند و این مطلب را از چاپ‌های فروان دیوان او که در تیراژهای وسیع و بارها چاپ شده است، می‌توان فهمید.

شریفی ادامه داد: از لحاظ اجتماعی نیز به دلیل اینکه یکبار در زندگی خانوادگی با شکست مواجه شده بود و ازدواج وی به جدایی انجامید دیگر تن به ازدواج نداده بود می‌توان گفت که کمی گوشه گیر بود.

وی اضافه کرد: اگر چه موقعیت‌های فراوانی برای رسیدن به مناصب عالی داشت از جمله اینکه آنطور که معروف است شاه او را برای تربیت فرزندان خود در نظر گرفته بود؛ اما او این شغل را نپذیرفت.

این استاد ادبیات با اشاره به اینکه پذیرش چنین شغلی می‌توانست موقعیتی عالی برای هرکسی به حساب آید و امکانات مادی و مالی برای وی به ارمغان آورد گفت: طبع بلندی که پروین داشت مانع از این شد که چنین پستی را بپذیرد به همین دلیل به عنوان کارمند در کتابخانه دانشگاه تهران خدمت کرد و تا سال ۱۳۲۰ که در قید حیات بود با بزرگ‌منشی و عزت طبع زیست.

شریفی تصریح کرد: پروین به مضامینی که می‌گفت باور داشت و ریاکار نبود به همین دلیل شعر وی بیشتر از شعر دیگر شاعرانی که احیاناً پند و موعظه‌ای هستند اما خود به کار نمی‌بستند و جزء شعرای دربار بودند و مداحی ارباب قدرت را می‌کردند به دل مخاطبان می‌نشیند.

وی افزود: همچنین موضوعات و مضامینی که وی مطرح می‌کرد برای همه رده‌های سنی به خصوص برای کودکان و نوجوانان بسیار درس آموز است؛ رساله‌های متعددی روی آثار او نوشته شده است ولی باز جا دارد که روی آثار او کار شود.

این استاد ادبیات در خصوص ظرفیت اشعار پروین گفت: هنرمندان و اهالی فیلم، سریال و سینما می‌توانند از این ظرفیت دیوان پروین استفاده کنند و فیلم‌های داستانی، کارتن و سریال‌های فراوانی با مضامین اجتماعی بسازند که می‌تواند بسیار مفید و آموزنده باشد؛ البته سایر نویسندگان و شعرای زبان فارسی مثلاً سعدی، حافظ، مولانا وغیره نیز این ظرفیت را دارند.

شریفی ادامه داد: همچنین اشعار پروین اعتصامی این ظرفیت را دارد که هنرمندان، نقاشان و کاریکاتوریست‌ها از آن‌ها در خلق آثار برای رشد و تربیت جامعه استفاده کنند و موضوعات شعر او را برای ساخت فیلم، سریال، نقاشی و کارتن برای کودکان و نوجوانان و حتی بزرگسالان استفاده کنند.

وی ادامه داد: این اشعار را می‌توان به صورت تولیدات تصویری در اختیار مردم قرارداد؛ حتی به نظرم شهرداری‌ها می‌توانند از اشعار شاعران استفاده کنند و تابلو هایی را در مکان‌های عمومی با مضامین این اشعار نصب کنند.

این استاد ادبیات با اشاره به اینکه شاعران واعظان و سخنورانی بودند که مورد اقبال مردم قرار می‌گرفتند و مردم هم نوعاً به آنچه آن‌ها می‌گفتند عمل می‌کردند، گفت: به هر حال ممکن است برخی شاعران هم به اقتضای زمان خود مجبور بودند برای گذران زندگی هنر خود را به پای ارباب قدرت بریزند و به قول ناصر خسرو لفظ دری را به پای خوکان ریختند اما پروین از اینها استثنا است و زندگی پاک، آبرومندانه و شرافتمندانه ای داشته است.

شریفی ادامه داد: گاهی دلم می‌گیرد از اینکه این بانوی بزرگوار چقدر غریب است و قبر وی در حجره‌ای در قم قرار دارد که در آن قفل است و بسیاری به زیارت حضرت معصومه می‌روند اما بر سر مزار این بانو فاتحه‌ای نثار نمی‌کنند، چراکه نمی‌دانند کجاست و این ظلمی در حق ادبیات است.

وی افزود: امیدوارم تلاش شود تا شاعران و از جمله پروین اعتصامی بیش از این شناخته شوند چرا که شناساندن این بانو و زنان و مردانی چون او تنها خدمت به سعدی، حافظ و پروین نیست بلکه خدمت به جامعه، زبان فارسی و این گنجینه گرانبها است.