به گزارش خبرنگار ایمنا، فضای سه حوزه بهم پیوسته میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در سال ۱۳۹۸ بسیار عجیب و پر تلاطم بود. این سه حوزه سال را با دغدغه ارتقای سازمان به وزارتخانه آغاز کرد. در روزهای پایانی سال گذشته بود که پس از کش و قوس‌های فراوان زمزمه‌هایی از نهایی شدن طرح تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه به گوش رسید. اما شروع سال برای صنعت گردشگری خوب نبود و جاری شدن سیل باعث شد بسیاری سفرهای نوروزی لغو شود و تا انتهای سال ۹۸ مصیبت‌های دیگری نیز گریبانگیر آن شد و بیشترین آسیب را دید.
حوزه میراث فرهنگی نیز سالی پر اتفاق پشت سر گذاشت که در رأس آن‌ها دو رنگ شدن گنبد مسجد شیخ لطف الله قرار داشت. همچنین بسیاری از آثار تاریخی در این سال مرمت و بسیاری دیگر در اثر آتش سوزی و یا اتفاقات دیگر تخریب شدند. در حوزه صنایع دستی هم برخی اتفاقات مانند مشکلات و معضلات مالیاتی در پایان سال برای هنرمندان این حوزه سر و صدای زیادی بر پا کرد.
در ادامه مروری داریم بر مهم‌ترین اتفاقات حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در سالی که گذشت:
سیل گلستان و آسیب دیدن گنبد قابوس
استان گلستان سال را با سیل آغاز کرد و سیلاب خیلی سریع شهر آق‌قلا را در نوردید. سیل دامن شهرهای دیگر این استان را نیز گرفت و به گنبد کابووس هم رسید تا تنها اثر ثبت جهانی شده استان گلستان یعنی برج باشکوه گنبد قابوس در معرض خطر قرار بگیرد. سیلاب در چند روزی که در شهر بود به این گنبد هم رسید باعث شد تا رطوبت درون پایه‌های آن نفوذ کند. با این حال آسیب جدی به این اثر جهانی نرسید. البته این باران‌های شدید نشان داد که گنبد برج نیاز شدید به بندکشی و از بین بردن علف‌های هرز دارد. در جریان سیل گلستان به زیرساخت‌های بخش گالری موزه تخصصی فرش گنبدکاووس نیز آسیب جدی وارد شد. همچنین در محدوده شهر تاریخی جرجان نیز تخریب‌های گسترده‌ای انجام شد و بخش‌هایی از این شهر تاریخی آسیب دید.
تخریب صدها اثر تاریخی در سیل لرستان
مهیب‌ترین سیل ابتدای سال را ساکنان جنوب لرستان تجربه کردند. مردمانی که روستا و شهرشان در راه قدیم خرم‌آباد تا اندیمشک بود قدرت وحشتناک آب را درک و لمس کردند. این سیل نه تنها به خانه‌ها و شهرها رحم نکرد، بلکه بسیاری از آثار تاریخی لرستان را هم از بین برد. بسیاری از پل‌های تاریخی لرستان از جمله پل کشکان بر اثر سیل تخریب و یکی از پایه‌های این پل در آب غوطه ور شد و آب آن را با خود برد و به پل پایین دستی برخورد کرد. به طور کلی بیش از ۱۰۰ پل تاریخی و ۱۵ خانه تاریخی در جریان سیل لرستان تخریب و حداقل ۳۰ میلیارد تومان خسارت به میراث فرهنگی این استان وارد شد.
نمایشگاه گردشگری اصفهان
در اواخر خردادماه و اوایل تیر ۱۳۹۸ نمایشگاه گردشگری اصفهان برگزار شد. این نمایشگاه به دلیل برگزاری هم زمان نمایشگاه گردشگری و صنایع دستی تبدیل به یکی از مهم‌ترین رویدادهای بین المللی گردشگری ایران شد. در این نمایشگاه از چندین شهر خواهرخوانده اصفهان حضوری فعال داشتند، همچنین چهره‌های شاخصی چون رئیس سازمان میراث فرهنگی و وزیر امور خارجه از نمایشگاه بازدید کردند. از اتفاقات مهمی که در این جشنواره رخ داد، ملی شدن طرح "اصفهان ۲۰۲۰، شهر هنر، گردشگری و میراث فرهنگی" بود که با چراغ سبز نشان دادن علی‌اصغر مونسان این اتفاق رخ داد.
لغو یک طرفه ویزا چین
در یکی دو سال گذشته و با افت ورود گردشگران اروپایی به ایران، معاونت گردشگری به سراغ بازاریابی و تبلیغات در بازارهای جدید گردشگری جهان رفت. در همین راستا کشور چین با حدود ۱۵۰ میلیون گردشگر در سال به سرعت تبدیل به بازار هدف گردشگری ایران شد. تبلیغات مختلف و گسترده‌ای از ایران در این کشور شکل گرفت و به دلیل رابطه خوب دیپلماتیک ویزا ایران به صورت یک طرفه برای چینی‌ها لغو شد. با این تصمیم شاهد موجی از حضور چینی‌ها در ایران بودیم و خصوصاً در تابستان تورهای بسیاری از چین به ایران آمدند. این اتفاق می‌توانست نوید بخش یک اتفاق خوب برای گردشگری ایران باشد و به توسعه این صنعت در کشور کمک کند.
قانون حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی-فرهنگی
این قانون در ۱۷ ماده تهیه و تنظیم شده و در تاریخ ۱۹ اردیبهشت ماه ۱۳۹۸ به تصویب مجلس رسید. ریاست جمهوری نیز در بیستم تیرماه این قانون به سازمان ملی استاندارد ایران، معاونت حقوقی ریاست جمهوری و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور ابلاغ کرد. این قانون برای وزارت راه و شهرسازی، شهرداری‌ها، دهداری‌ها، وزارت میراث فرهنگی و دیگر بخش‌های درگیر باید و نبایدهایی در جهت حفظ بافت تاریخی ارزشمند وضع کرده است.
ایجاد وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی
طرح تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارت سال‌های زیادی در مجلس معطل مانده بود. نمایندگان مختلف برای کنترل بر حیاط خلوت دولت تلاش کردند، اما در نهایت این نمایندگان مجلس دهم بودند که طرح تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارت را به صحن علنی کشاندند و پس از تصویب و رفع ایرادات شورای نگهبان به دولت ابلاغ کردند. این تغییر، اتفاق بسیار بزرگی برای حوزه سه گانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بود و می‌شد درک اهمیت صنایع خلاق و صنعت گردشگری توسط قانونگذاران احساس کرد.
تصدی‌گری مونسان بر وزارت تازه تأسیس
دولت پس از ابلاغ مجلس سریعاً وزارت میراث فرهنگی را تشکیل داد و حسن روحانی در حکمی علی‌اصغر مونسان را به عنوان سرپرست وزارتخانه تازه تأسیس منصوب کرد. مونسان گزینه دولت برای معرفی به مجلس جهت رأی اعتماد بود. این انتخاب در حالی که نمایندگان مجلس از عدم تخصص گرایی در این سازمان که لقب حیاط خلوت را به آن داده بودند، جالب به نظر می‌رسید. در یک چرخش ۱۸۰ درجه‌ای در روز رأی اعتماد بسیاری از نمایندگان پشت گزینه دولت آمدند و حتی نطق تاریخی پروانه سلحشوری هم در مخالفت با مونسان کافی نبود و همان رئیس سازمان، وزیر شد.
دو رنگ شدن گنبد مسجد شیخ لطف الله
قطعاً مهم‌ترین اتفاق میراثی ایران در سال ۱۳۹۸ که در کتاب‌های تاریخ هم به ثبت خواهد رسید، مرمت پر حاشیه گنبد مسجد شیخ لطف الله بود. مرمت یک ترک از بخش بیرونی گنبد زیباترین مسجد ایران باعث شد که پس از عملیات مرمت رنگ این ترک با دیگر بخش‌های گنبد متفاوت شود. این ماجرا جنجال زیادی به پا کرد و چند ماهی اداره‌کل میراث فرهنگی اصفهان، پایگاه جهانی میدان نقش جهان، متخصصان مرمت، خبرنگاران و فعالان حوزه میراث فرهنگی را درگیر کرد. البته این درگیری‌ها هنوز نیز ادامه دارد و مشخص نیست عاقبت فیروزه‌ای ترین گنبد شهر گنبدهای فیروزه‌ای چه خواهد شد. این مرمت جنجالی مخالفان و موافقان زیادی پیدا کرد و ادله هر کدام از طرفین در گزارش‌های مستقل و مفصل آمده است.
گرانی بنزین و اعتراضات مردم به این تصمیم و فلج شدن گردشگری
نیمه شب ۲۴ لحظه بسیار عجیبی در سال ۱۳۹۸ بود، از آن دست اتفاقاتی که در هر چند سال یکبار رخ می‌دهد و شوک بزرگی را به جامعه وارد کرد. در حالی که تنها چند دقیقه تا آغاز روز ۲۵ آبان باقی مانده بود اطلاعیه‌ای جنجالی از شرکت پخش فرآورده‌های نفتی صادر شد؛ اطلاعیه‌ای که خبر از گرانی ۲۰۰ درصدی بنزین می‌داد. این رخداد در ابتدا باعث شد تا گردشگری داخلی ایران وارد رکود شود، زیرا اکثر سفرهای در داخل مرز ایران با خودرو شخصی انجام می‌پذیرد.
اما سفرهای داخلی کوچک‌ترین مشکی بود که گرانی بنزین برای صنعت گردشگری ایران ایجاد کرد. درست از دو روز بعد از گرانی بنزین تجمعات، اعتراضات و حتی اختشاشات گسترده‌ای در سرتاسر ایران برای اعتراض به تصمیم جنجالی شورای عالی اقتصادی کشور شکل گرفت. اول خیابان‌ها در محاصره خودروها درآمد و راه‌ها بسته شد، سپس آتش‌سوزی‌ها آغاز شد و در نهایت مراکز بسیاری از جمله بانک‌ها به آتش کشیده شدند. این ناآرامی‌ها بهانه لازم را دست رسانه‌های غربی داد تا تبلیغات منفی خود علیه ایران را آغاز کنند. تبلیغاتی که گردشگری ایران را برای مدتی فلج کرد.
ضربه اصلی به گردشگری را قطعی چند روزه اینترنت زد. اینترنت ایران برای آرام کردن جو کشور و بازگرداندن آرامش برای مدت زیادی قطع بود، این اتفاق ارتباط داخل و خارج ایران را قطع کرد. ارتباط بین بخش‌های مختلف گردشگری از بین رفت و آژانس‌های مسافرتی نتوانستند با خارج از کشور جهت برگزاری تورهای گردشگری ارتباط برقرار کنند. در نتیجه این قطعی اینترنت باعث شد تا تورهای گردشگری به ایران لغو شوند و این صنعت دچار رکودی شدید شود.
ثبت جهانی دوتار ایرانی
در سال ۱۳۹۸ پرونده مهارت‌های سنتی ساختن و نواختن دوتار در اجلاس کمیته میراث بشری ناملموس یونسکو در فهرست میراث جهانی قرار گرفت. مهارت‌های سنتی ساختن و نواختن دوتار در زمره قدیمی‌ترین، رایج‌ترین و محبوب‌ترین ابزار موسیقی کشور است که به‌شکل گسترده رواج دارد.
ثبت جهانی سه شهر و یک روستا در حوزه صنایع دستی
کشور ایران در حوزه صنایع دستی القاب جهانی گوناگونی دارد. در بهمن ماه سال جاری سه شهر و یک روستا دیگر از ایران در شبکه شهرهای جهانی صنایع دستی قرار گرفتند. شیراز به عنوان شهر جهانی صنایع دستی، زنجان شهر جهانی ملیله، ملایر شهر جهانی مبل و منبت، روستا قاسم آباد گیلان به عنوان روستا جهانی چادرشب بافی ثبت شدند.
معافیت هنرمندان صنایع دستی از پرداخت مالیات
جز معدود اخبار خوب برای حوزه سه گانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی معافیت مالیاتی هنرمندان زحمت‌کش صنایع دستی و هنرهای سنتی بود. این دستاورد پس از درگیری‌های فراوان درباره مالیات هنرمندان حاصل شد.
ساقط کردن هواپیما اوکراینی و به کما رفتن گردشگری
ضربه دوم به صنعت گردشگری به کما رفته ایران را فاجعه هواپیما اکراینی زد. پس قطعی اینترنت و اعتراضات بنزینی کمی شرایط کشور به سمت آرامش می‌رفت و راه ورود گردشگران آهسته و پیوسته در حال بازگشایی بود که ناگهان موشکی نه تنها قلب یک هواپیما را بلکه قلب صنعت گردشگری را نشانه رفت. سقوط هواپیما اکراینی و اطلاعیه سپاه مبنی بر خطای انسانی باعث شد تا بسیاری از کشورها ایران را در لیست کشورهای پر خطر برای سفر قرار دهند و بسیاری از پروازهای بین المللی لغو شود. در نتیجه صنعت گردشگری ایران آسیب و ضرر بسیار زیادی از این اتفاق دید.
کرونا و تیر آخر
تمام بلایایی که بر سر صنعت گردشگری و میراث فرهنگی ایران آمد کافی نبود تا میهمان ناخوانده چینی هم زهر خود را بپاشد. در نتیجه شیوع کرونا در ماه پایانی سال ۱۳۹۸ تمام پروازها از مبدا و مقصد ایران لغو شد، کشورها اجازه ندادند شهروندان خود به ایران سفر کنند، موزه‌ها تعطیل شد، شهرها قرنطینه شدند، اقامتگاه‌ها تعطیل شدند، آژانس‌ها ضرر دادند، بخشنامه جنجالی آمد و در نهایت واژه گردش و سفر جای خود در بحران کرونا از دست داد. این بدترین پایان برای سال پراتفاق گردشگری ایران بود.
نظر شما