به گزارش خبرنگار ایمنا، این روزها مهم‌ترین سخن در همه محافل و متون و تیتر مهم‌ترین گزارش‌های خبری در خصوص ویروس COVID-19 یا در زبان محاوره کرونا است؛ از انتخابات‌ها در مناطق مختلف دنیا تا بازی‌های جام جهانی ۲۰۲۰. ویروسی که سرعت رشد بسیار سریعی دارد و راه‌های انتشار آن متنوع و زیاد است. شاید پیش از این اسم شهر ووهان چین را کمتر کسی شنیده بود، شهری با زیرساخت نسبتاً صنعتی و فرودگاه‌ها و مراکز قطار بین‌المللی که نامش امروزه بسیار شنیده می‌شود.
شهرها در مسیر جهانی شدن بسیار به هم نزدیک شدند، اما نام برخی از آن‌ها هنوز گمنام است و ووهان نیز از این موارد است و با ساخت بیمارستان یک‌هزار تختی در شش روز مشهورتر شد. ویروس کرونا نیز از آنچه در نگاه اول بیان می‌شد خطرناک‌تر بود؛ این ویروس مانند ویروس سارس از جمله ویروس‌هایی است که از حیوان به انسان منتقل می‌شود و شیوع می‌یابد. مسافران خطوط بین‌المللی و شهری در قالب حمل و نقل عمومی و فرودگاه‌ها و قطارها به سرعت آن را منتشر کردند. به قول فی‌چن (FEI.CHEN) استاد دانشگاه لیوروپول "اگر در شهرها زندگی می‌کنید، حرکت شما از طریق وسایل حمل و نقل عمومی قابل کنترل است"، اما این بدان معنی نیست که حرکت ویروس نیز قابل کنترل باشد، بلکه بدان معنی است که در مرحله اول ۱۵ شهر با جمعیت‌های بالای یک‌میلیون نفر در معرض خطر جدی قرار گرفتند از جمله شهر شانگهای با ۳۵ میلیون نفر جمعیت و این حاکی از یک زنگ خطر بزرگ بود، لذا در مرحله اول و جلوگیری بیشتر از شیوع قرنطینه در دستور کار قرار گرفت؛ امری که در نگاه اول ضربه جبران ناپذیری به بدنه اقتصاد چین وارد کرد، البته قرنطینه نیز کافی نبود، زیرا ویروس با همان سرعت رشد در چین به برکت وجود وسایل حمل و نقل عمومی گسترده و به سایر کشورها نیز سرایت کرد و از خاورمیانه تا اروپای غربی را درگیر کرد.
بیش از سه دهه، فرایند شهرنشینی در چین زمینه مهاجرت داخلی در مقیاس گسترده را فراهم کرد. مردم از حومه شهرها و شهرهای کوچک‌تر برای یافتن فرصت‌های شغلی بیشتر، آموزش بهتر و مراقبت‌های بهداشتی به شهرهای بزرگ مهاجرت کردند.
سال نو چینی مهم‌ترین مناسبتی است که مردم این کشور برای جشن گرفتن به همراه خانواده به شهرهای خود می‌روند. مخصوصاً از آن جهت که ویروس در مراحل ابتدایی به صورت مخفی در بدن ناقل است و مرحله به مرحله علائم بیشتری از آن بروز می‌یابد و این مسئله بر شمار مبتلایان افزود. در شهرهای مختلف دنیا که هنوز نشانه‌ای از این ویروس مشاهده نشده، قوانینی سختی گذاشته شده است؛ به عنوان مثال شهردار سان‌فرانسیسکو از شهروندان خواسته سفرهای غیر ضروری در شهرها را کاهش دهند و بر محله چینی‌ها نظارت بیشتری اعمال شود. در نیویورک نیز مشابه این اقدام شده است و در عین حال نیز سعی شده مکان‌های شلوغ و فضاهای عمومی و وسایل حمل و نقل نظافت شود؛ امری که در کلانشهرهای ایران نیز مورد توجه بوده است. اما همین حرکت از "خانه به کار و کار به خانه " ضریب افزایش و شیوع بیماری را منجر خواهد شد و البته دور کاری یا کار در خانه را الزام‌آورتر می‌کند، اما این امر برای شهرهای توسعه یافته‌تر امری بدیهی است ولیکن شاید در ایران یک امر محال است، لذا کمتر مورد توجه بوده در حالی که یکی از شاخص‌های اساسی اثبات توسعه یافتگی در اینگونه موارد، تحقق دولت الکترونیک است.
حال به سوال اساسی این مقاله می‌رسیم، آیا می‌توان شهرها را قرنطینه کرد؟ جواب سوال با موارد مطرح شده و لزوم جابجایی در سطح شهرها، تقریباً محال به نظر می‌رسد. در شهر ووهان همه چیز به جز چند داروخانه و سوپر مارکت‌ها تعطیل است و شهرداری از مردم خواسته که از سفرهای غیر ضروری پرهیز شود، اما هنوز هستند افرادی که در شهر قدم می‌زنند. شهرهای قدیم دیواره‌هایی داشتند که در زمان بحران آن را می‌بستند مانند زمان شیوع طاعون، اما امروز شهرهای جهانی و مرزهای ناپیدا و بسیار آسیب‌پذیرتر است، امری که الزاماً به عنوان یکی از دغدغه‌های مخالفان شهرهای جهانی مطرح خواهد شد، زیرا سازمان جهانی بهداشت این شیوع را با بالاترین سطح هشدار خود تعیین کرده است، همانطور که برای پنج مورد دیگر از جمله ابولا در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۹، فلج اطفال در سال ۲۰۱۴، ویروس زیکا در سال ۲۰۱۶ و آنفولانزای خوکی در سال ۲۰۰۹ انجام داده بود.
اما در حقیقت در زمان شیوع اینگونه بیماری‌ها، از آنجا که شیوع از شخصی به شخص دیگر و از فردی به افراد است، باید درهای شهرها بسته شود و مانع تردد شد؛ چنانچه نروژ در بدو ورود مسافران به این کشور آنان را چکاب کامل می‌کند و یک مورد که در هفته قبل مشکوک بود را به کشور مبدا برگرداند؛ فرانسه نیز برای جلوگیری از شیوع کرونا یک نفر که در محله‌ای مشکوک ساکن بود را قرنطینه و تردد به محله را محدود کرد؛ لذا از مقیاس کوچک تا بزرگ باید این امر را جدی گرفت.
یادداشت از: حامد اخگر، دکترای شهرسازی
نظر شما