مهندس کیست و ۵ اسفند چه روزی است؟

در تقویم رسمی ایران پنجم اسفندماه و هم‌زمان با تولد دانشمند ایرانی بزرگ ایرانی خواجه‌نصیرالدین طوسی روز مهندس نامیده شده است

به گزارش ایمنا در تقویم کشور ما روزهایی وجود دارد که تحت عنوان اسامی مشاغل مختلف ازجمله معلم، پرستار، پزشک و مهندس نام‌گذاری شده است. تولد یا درگذشت افراد بنام و مشهور که هر یک در رشته بخصوصی فعالیت داشته‌اند، بهانه‌ای است برای نام‌گذاری این روزها؛ سالروز تولد خواجه‌نصیرالدین طوسی، مصادف با پنجم اسفند، روز مهندس نام‌گذاری شده است، روزی ارزشمند برای بزرگداشت جایگاه مهندسی و موعدی برای پاسداشت تعهد و تفکر مهندسانی است که توسعه‌ساز و تحول‌آفرین بوده‌اند و با تکیه‌بر اندیشه و عمل خود جامعۀ امروز بشری را ممتاز و متمایز از گذشته ساخته‌اند.

بیشتر بخوانید:

مفهوم مهندس

واژه مهندسی از کلمه لاتین قرون‌وسطایی "ingenium "به مفهوم طراحی و ابداع گرفته‌شده است و نیز کلمه مهندسی از کلمه لاتین "ingeniare"برای موتور یا ابتکار به معنای نوآوری مبتکرانه گرفته‌شده است. بنابراین مهندسی فرایند طراحی جهان ساخته‌شده توسط انسان است.

معنی تحت‌اللفظی واژه مهندس یا "engineer" هم در زبان فارسی و هم در ادبیات کشور انگلستان توصیف جامعی نیست، برخلاف ظاهر این کلمه، "مهندس" کسی که هندسه می‌داند نیست! همچنین engineer تنها تکنسین یا کارشناس ماشین‌آلات و موتورها (engines) نیست.

مهندسی چیست؟

مهندسی یعنی به کار بردن علوم و فنون به‌منظور طراحی و یا توسعه ساختارها، دستگاه‌ها، ماشین‌آلات یا فرآیندهای تولید یا کار کردن با آن‌ها و به کار بردن آن‌ها به‌صورت تنها یا در ترکیب با وسایل دیگر و یا ساختن و به کار انداختن آن‌ها از طریق درک کامل ساختمان آن‌ها و یا به‌منظور پیش‌بینی کردن رفتار آن‌ها تحت شرایط و موقعیت‌های ویژه و معین. ضمن این‌که مهندس باید با تمام جنبه‌های مرتبط با موضوع ازجمله هدف و کاربرد یک ابزار، مسائل مالی و اقتصادی مرتبط با آن، چگونگی حفظ سلامتی و امنیت انسان و طبیعت حین طرحی، توسعه یا به‌کارگیری ابزار و وضعیت حقوقی و مالکیت آن، آشنایی کافی داشته باشد.

روز مهندس

برخلاف دانشمند، مهندس آزاد نیست تا موضوع و مشکل موردعلاقه خود را انتخاب کند، وظیفه او این است که به حل مشکلاتی که پیش‌بینی‌شده یا پیش‌بینی‌نشده رخ می‌نماید، بپردازد. او باید به‌صرفه اقتصادی عمل خود یا ادامه کار یک وسیله یا سیستم، بهبود بازدهی آن و پرهیز از پیچیده کردن بی‌مورد سیستم نیز بی اندیشد.

بنابراین به‌طور خلاصه -همان‌طور که در اکثر کتاب‌های مرجع جهان آمده است- می‌توان گفت عبارت انگلیسی "Problem Solving" بهترین توصیف برای عمل مهندسی است. این ممکن است شامل جنبه‌های کیفی، کمی، فیزیکی، اقتصادی و غیره باشد.

وظایف مهندس

وظایف مهندسی بدین گونه‌اند که یک مهندس می‌بایست ضمن شناخت مسئله یا موضوع کاری، علوم و فنون لازم، محدودیت‌های مربوطه را تشخیص دهد تا بتواند به دستاوردهای لازم برسد. محدودیت‌ها شامل منابع در دسترس، محدودیت‌های جسمانی یا فنی، آمادگی برای پیرایش‌ها یا افزایش‌های آینده، و دیگر عامل‌ها مانند نیازهای هزینه‌ای، ساخت‌پذیر بودن، اقتصادی و کاربردی بودن می‌باشد. ازاین‌رو ملاحظات بسیاری بر روی کار مهندسی تأثیر دارند؛ که از آن دسته ملاحظات دقت بالا توانای تحلیل کنش‌ها و واکنش‌ها می‌باشد. یک مهندسی موفق در بالا رفتن سطح زندگی بشر تأثیر بسزای می‌گذارد، بنابراین یک مهندس علاوه بر دانستن قوانین فیزیکی و شیمیایی جهان هستی باید از قوه تخیل بالایی برخوردار باشد. یک مهندس با در نظر گرفتن قوانین و استفاده بجا از آن‌ها و ترکیب مؤثر برخی از آن‌ها قادر خواهد بود نیازهای اجرای نسل بشر را باکیفیت مناسب و در کمترین زمان و با بالاترین بازده برطرف سازد. مهندس کسی است که ضمن شناخت دقیق روابط حاکم بر موضوع بتواند مسئله را به شکل فرمول درآورد.

روز مهندس

برای این‌که شغل و وظایف یک مهندس را به‌طور دقیق از شغل و وظایف دانشمند جدا کنیم، می‌توان هفت کار اصلی یک مهندس را به خاطر سپرد:

تحقیق (Research) علمی، فنی و صنعتی به‌منظور کشف راه‌حل‌های تازه و سودمند.
توسعه(Development) فنی به‌منظور اعمال دستاوردهای تحقیقات موجود برای غلبه بر یک مشکل یا بهبود کمی و کیفی سیستم و ابزار.
طراحی(Design) یک یا چند ساختار، سیستم یا ابزار با بهره‌گیری از مدل‌های مهندسی، روش‌ها، نیازهای کنونی و شرایط خاص
ساخت(Construction) که بر اساس آن مهندس وظیفه دارد ضمن آماده‌سازی فضا و محیط تولید، رویه ساخت، کیفیت محصول، هزینه تمام‌شده و نحوه سازماندهی منابع و تجهیزات را مشخص کند.
تولید(Production) محصول یا سیستم که شامل "برنامه‌ریزی و زمان‌بندی کار" (Planning)، انتخاب و مشخص کردن ترتیب فرآیندها، ابزارها، مواد اولیه، چیدمان (layout)، عناصر و اجزای سیستم نهایی(Components)، آزمایش، بازرسی و عیب‌یابی محصول است.
به کار انداختن (Operation) یک سیستم یا محصول که ممکن است توسط کسان دیگری تولیدشده باشد. این مهارت شامل آشنایی با کنترل‌های مکانیکی، الکترونیکی یا نرم‌افزاری ابزار و سیستم، تأمین نیرو و انرژی لازم برای به کار افتادن آن حمل‌ونقل، ارتباطات و جنبه‌های اقتصادی است.
مدیریت (Management) ابزارها و سیستم‌ها به خاطر تحلیل وضعیت گذشته و حال تجهیزات و دستگاه‌ها، پیش‌بینی وضعیت آینده آن‌ها و سازماندهی منابع مالی، انسانی و اطلاعاتی موجود برای کسب نتایج بهتر در آینده.

مهندس کیست؟

مهندس کسی است که برای هر مشکلی بهترین راه‌حل را پیدا می‌کند. این ممکن است شامل جنبه‌های کیفی، کمی، فیزیکی، اقتصادی و غیره باشد.

مهندس کسی است که تلاش می‌کند یک ساختار عملیاتی و عملی از مفهومی را ایجاد کند و دریکی از رشته‌های مهندسی آموزش‌دیده باشد یا به‌طور حرفه‌ای در آن رشته مشغول بکار باشد. مهندسان از فناوری، ریاضیات، و دانش برای حل مسائل کاربردی استفاده می‌کنند.

روز مهندس

مختصرا و بر اساس مبحث دوم مقررات ملّی ساختمان «مهندس فردی است حرفه‌ای که با دارا بودن مدرک دانشگاهی معتبر دریکی از رشته‌های ساختمان و تأسیسات برقی و مکانیکی مبادرت به ارائهٔ خدمات امور مهندسی در بعد: طرّاحی و محاسبات نظارت بر اجرا و اجرای پروژه (مجری) می‌کند.

روز مهندس

در ابتدا، مهندس به کسی گفته می‌شد که ماشین‌های نظامی را می‌راند. مفهوم مهندس غیرنظامی در قرن شانزدهم در هلند پدید آمد و به سازندگان پل‌ها و جاده‌ها نسبت داده می‌شد، سپس این مفهوم در انگلیس و سایر کشورها هم ظاهر شد.