به گزارش خبرنگار ایمنا، بافت‌های امروز شهرها شامل دو بخش نوساز و فرسوده است که در محلات و مناطق شهر و به صورت مجزا یا درهم قرار دارد، بافت‌های کهنه شهر روزگاری جوابگوی نیاز ساکنان بود، اما با گذشت زمان کارکرد متناسب خود را از دست داده و نیازمند توجه ویژه مدیریت شهر است تا از گردونه فرآیندهای به‌روز شهری عقب نماند.
همه شهرهای دنیا، در دوره‌های مختلف زمانی و بر اثر وقوع برخی حوادث و بحران‌ها، با بافت‌هایی مواجه شده‌اند که باید بازسازی و نوسازی شده و از نو آفریده شوند، بر این اساس و از اواسط قرن بیستم رویکردی تحت عنوان بازآفرینی شهری در ادبیات شهرسازی جهان مطرح شد.
مهدی ابراهیمی، دکترای برنامه‌ریزی شهری با اشاره به مفهوم بازآفرینی شهری می‌گوید: بازآفرینی شهری به مفهوم احیا، تجدید، حیات و نوزایی آن دسته از بافت‌های شهری است که دچار مشکل بوده و مشکلات کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و فرسودگی زیرساخت‌ها از جمله این مشکلات است.
وی تاکید می‌کند: مشکلات بافت‌ها می‌تواند جنبه کارکردی، یا عینی و فیزیکی داشته باشد، بدین معنی که گاهی فرسودگی در کالبد یک بافت نمایان می‌شود و زمانی دیگر رفتارهای ساکنان مشکلاتی را برای یک محله یا یک منطقه از شهر ایجاد می‌کند.
این برنامه ریز شهر تصریح می‌کند: در برخی محله‌ها، سازه‌ها و بناها نوساز شده‌اند، اما نوع استفاده ساکنان از آنها متناسب با کاربری تعیین شده نیست و چنین رفتاری مشکل فرسودگی ابنیه و ساختمان‌ها را بیشتر می‌کند.
ابراهیمی خاطرنشان می‌کند: بازآفرینی شهری از اواسط قرن بیستم، به ویژه بعد از جنگ جهانی دوم مطرح شد، اقداماتی که در زمان پهلوی اول و دوم انجام شد نیز به نوعی بازآفرینی بود، اما اصطلاح بازآفرینی شهری طی یکی دو دهه گذشته وارد ادبیات شهرسازی کشور شده است.
مشارکت مؤثر شهروندان، روند بازآفرینی را تسهیل می‌کند
وی با تاکید بر این که یکی از اهداف مهم بازآفرینی شهری مشارکت مردم است، عنوان می‌کند: روند بازآفرینی بافت‌های شهری درگذشته بدین نحو بوده که شهرداری‌ها به عنوان یک نهاد عمومی، طرح‌های شهری را با کمک مشاوران تهیه می‌کردند، اما چنین رویکردی کمکی به رفع مشکلات بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری نمی‌کند زیرا بدون حضور مؤثر شهروندان اصلاح ابنیه و زیرساخت‌ها، به نحوی مؤثر ممکن نیست.
این برنامه ریز شهر ادامه می‌دهد: حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد بافت‌های شهری و روستایی کشور ناکارآمد و نیازمند بازآفرینی است که به بودجه کلانی نیاز دارد، در این راستا می‌توان از طریق توانمندسازی ساکنان و مشارکت آنان در مراحل مختلف بازآفرینی، اعتماد شهروندان را جلب کرد تا روند اصلاح این بافت‌ها با سرعت بیشتری انجام شود.
ابراهیمی می‌گوید: هر اقدامی که توسط دولت و نهادهای عمومی، بدون پشتیبانی مردمی انجام شود، نه تنها در مرحله اجرا، بلکه در مرحله نگهداری نیز دچار مشکل می‌شود، بنابراین مشارکت مردم هم در مرحله اجرا و هم در مرحله نگهداری ضروری است تا بازآفرینی بهتر و شایسته‌تر انجام شود.
وی می‌افزاید: دولت تنها می‌تواند نسبت به اصلاح فیزیکی و کالبدی بافت اقدام کند، اما مشارکت دادن مردم در تصمیم گیری‌ها، تصمیم سازی‌ها و اجرا، همینطور آگاهی بخشی به آنان موجب شده تا رفتارها نیز اصلاح شود و شهروندان با کسب آگاهی، نسبت به محل سکونت، کار و تحصیل خود، احساس مسئولیت کنند.
شاخص‌های تشخیص بافت‌های هدف بازآفرینی
این برنامه ریز شهر تاکید دارد: بازآفرینی شامل گستره وسیعی است، اما این اصطلاح بیشتر برای بافت‌هایی بکار برده می‌شود که دارای مشکلات زیادی است.
ابراهیمی با بیان این که برخی شاخص‌های تشخیص بافت‌های هدف بازآفرینی شهری، عینی و کمی است، می‌افزاید: به طور مثال بیشتر از ۵۰ درصد ابنیه این بافت‌ها باید زیر ۱۵۰ متر باشد و بیشتر از ۵۰ درصد معابر محله نیز باید عرضی کمتر از شش متر داشته باشند، همینطور نداشتن استحکام کافی و ناپایداری حداقل ۵۰ درصدی بناها در بافت محله، از جمله دیگر شاخص‌ها برای بازآفرینی است که مربوط به کالبد و فیزیک بافت است.
وی تصریح می‌کند: سنجش کارکردهای بافت و انتظارات مردم، شاخص‌های ذهنی است که نیاز به تهیه پرسشنامه دارد تا میزان رضایتمندی ساکنان نسبت به خدمات ارائه شده در بخش‌های فضای سبز، فضاهای ورزشی، آموزشی، جمع‌آوری زباله و امنیت بررسی شود.
این دکترای برنامه‌ریزی شهری تاکید می‌کند: چنانچه متوسط رضایتمندی مردم، بالاتر از حد معمول باشد، میزان رضایتمندی بالا و و چنانچه پایین‌تر باشد، نارضایتی زیاد است.
شهرداری مجری طرح‌های بازآفرینی شهری است
ابراهیمی می‌افزاید: متولی اصلی بازآفرینی در شهر، شهرداری است، اما این نهاد باید بر طبق قوانین و مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری، مصوبات هیئت دولت و مصوباتی که به عنوان قانون در مجلس تصویب می‌شود، اقدام کند.
وی اظهار می‌کند: مصوبات و قوانین مرتبط با بازآفرینی توسط این سه نهاد تهیه و از طریق وزارت کشور به شهرداری‌ها ابلاغ می‌شود و شهرداری موظف به اجرای این قوانین است و ساماندهی بافت‌های نیازمند بازآفرینی توسط شهرداری با حمایت وزارت کشور و همکاری وزارت و راه و شهرسازی انجام می‌شود.
نظر شما