به گزارش خبرنگار ایمنا، چندی پیش اولین خبرها از بروز بیماری ناشناختهای تحت عنوان "کرونا" در چین به یکی از اخبار مهم رسانهها تبدیل شد. پس از آن با افزایش حساسیت نسبت این اتفاق، اخبار دیگری مبنی بر تلاش دولت چین در کنترل بیماری از طریق قرنطینه، محدود کرد مسافرتها و موارد دیگر در رسانهها منتشر شد. دیری نپایید که با فراگیر شدن این بیماری، بازارهای جهانی از جمله نفت، طلا و بورس چین و آمریکا به این رخداد، واکنش نشان دادند. به طوری که قیمت نفت از حوالی ۶۸ دلار به کمتر از ۶۰ دلار کاهش یافت و قیمت طلا از حوالی ۱۵۷۰ به ۱۵۸۰ دلار به ازای هر انس افزایش پیدا کرد.
برای یافتن پاسخ این سوال که "چرا شیوع یک ویروس و بیماری باعث بروز چنین اتفاقاتی و تاثیر بر شاخصهای اقتصادی میشود؟" گفتوگویی با علیرضا کمالیان، کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی داشتیم که مشروح آن را در ادامه میخوانید:
در شرایط حاضر، با بروز بیماری کرونا و تاثیرپذیری بازارهای جهانی و تا اندازهای ایران، علت تاثیرپذیری بازارها و شاخص های اقتصادی از یک بیماری به عنوان عاملی غیراقتصادی چیست؟
بیماریهایی مانند کرونا که باعث ایجاد شوکی در قسمت عرضه است، سبب میشود در اولین گام بخش گردشگری دچار مشکل شود. در نتیجه قدرت خرید بخش اصلی جامعه نیز به اندازهای که قبل از بروز چنین شوکی در حال افزایش بود، رشد نمیکند. به همین شکل این شوک در کل اقتصاد پخش میشود.
در حال حاضر اگر ظهور بیماری کرونا را به شوکی در اقتصاد چین تعبیر کنیم، این بیماری میتواند باعث کاهش تعداد گردشگران و مسافران به مقصد چین شود. با کاهش رشد اقتصادی چین، کشورهای دارای تعامل با آن هم تاثیر میپذیرند و به همین صورت این شوک در کل اقتصاد جهانی پخش میشود.
این مسئله میتواند خود را در چند حالت برای ایران نیز نشان دهد. در درجه اول چین با خرید روزانه ۱۰ میلیون بشکه نفت، بزرگترین خریدار نفت در دنیا به شمار میرود اما زمانی که این کشور دچار شوک میشود، تقاضا برای نفت در آن کاهش یافته و از آنجا که میزان عرضه نفت تغییر محسوسی نمیکند، این کاهش تقاضا میتواند قیمت این طلای سیاه را بین دو تا پنج دلار کاهش دهد. حال اگر در نظر بگیریم که ایران با وجود تحریمهای اقتصادی بازهم موفق به صادرات نفت میشود، این کاهش قیمت به ضرر کشور تمام میشود.
تاثیرگذاری این موضوع تا چه حد است؟
اگر به عقب بازگردیم خواهیم دید، در سال ۲۰۰۳ و در پی انتشار ویروس سارس که شباهت زیادی نیز به ویروس کرونا دارد، رشد اقتصادی چین کاهش یافت. وجود شبکههای اجتماعی باعث شده است تا اطلاعات به سرعت منتشر شود. انتشار این اطلاعات (درباره کرونا) باعث تغییر تصورات مردم شده و با ایجاد ترس در میان مردم سایر کشورها، کاهش سفرها به چین را در پی خواهد داشت.
فرض کنید با یک بیماری مادرزادی در چین طرف هستیم. طبیعی است که ما با شنیدن این خبر، تنها ناراحت میشویم اما تصورات درباره کرونا اینگونه نیست. به عنوان مثال اگر کسی در شرایط کنونی به چین سفر کند، پس از بازگشت، اطرافیان به دلیل نگرانی از ابتلا به این بیماری از وی فاصله میگیرند و در نتیجه این فرد به مرور منزوی میشود. با بروز این بیماری در چین، این کشور میتواند به کشوری ایزوله تبدیل شود و این مسئله تمام مراودات آن را تحت تاثیر قرار میدهد. علت عمده این اتفاق نیز افزایش خطر است؛ ما لزوما با افزایش خطرات عاقلانه برخورد نمیکنیم.
رسانهها که هماکنون تغییرات زیادی نسبت به گذشته داشتهاند نیز در این مسئله اثرگذار هستند. در گذشته فقط چند رسانه بزرگ مانند CNN وجود داشت اما اکنون تعداد رسانههای کوچک افزایش زیادی پیدا کرده و استقبال مردم از این رسانهها که بعضا خبرگزاری نیز نیستند، زیاد است. اگر مردم عادی به صورت مستقیم به این مسئله درگیر نبودند دولت چین بسیار سادهتر میتوانست با این مسئله برخورد کند.
همچنین بعید به نظر نمیرسد افرادی توسط برخی از رسانهها سعی در بزرگتر نشان دادن این موضوع داشته باشند، اگرچه این مسئله به خودی خود مشکل بزرگی است اما برخی علاقهمند هستند تا روابط تجاری میان چین و آمریکا بدتر از اکنون شود زیرا منافعی در این دارند.
با وجود مسائل موجود احتمال دارد اثری که کشور چین در سال ۲۰۰۳ و به دنبال بیماری سارس پذیرفت و حدود ۱.۵ درصد از رشد اقتصادی آن کاهش یافت، امسال نیز چنین اتفاقی رخ دهد. این کاهش رشد اقتصادی برای ایران از طریق کاهش قیمت نفت اثرگذار است.
کاهش رشد اقتصادی چین بیشتر از همه به نفع کدام کشورها تمام میشود؟ آیا آمریکا برنده خواهد بود؟
این مسئله را میتوان اینگونه تعبیر کرد که اگر یک تیم خراب شود تمامی بازیها نیز خراب خواهد شد. در حال حاضر آمریکا با چین قراردادی دارد که در طول دو سال چین واردات خود از آمریکا را به میزان ۲۰۰ میلیارد دلار افزایش دهد. حال اگر رشد تولیدی چین کاهش یابد، احتمالا نمیتواند این محصولات را وارد کند و بنابراین آمریکا نیز دچار زیان خواهد شد.
با این حال باید یادآوری کرد که علاوه بر اقتصاد بازیهای دیگری نیز وجود دارد. زمانی که اقتصادها از یک اندازهای بیشتر رشد میکنند دیگر تنها اقتصاد وجود ندارد؛ در این زمان قدرت برای کشورها اهمیت پیدا میکند. بنابراین این مشکل ( بروز بیماری کرونا) میتواند باعث کاهش قدرت چین در عرصه بین المللی شود. رشد درآمد سرانه چین در بازه ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۷ برابر با ۸.۹ درصد بوده است. در بیان بزرگی این عدد باید گفت در همین بازه رشد ترکیه سه درصد و کره ۴.۵ بوده است بنابراین، رشد فوق العادهای است و به چین قدرت میدهد.
بروز بیماری کرونا میتواند باعث شود رشد اقتصادی چین به زیر شش درصد کاهش یابد اگرچه این مسئله (کاهش رشد اقتصادی چین) از قبل نیز پیشبینی میشد. با این حال به نظر میرسد با شرایط موجود اروپا بازنده بزرگی خواهد بود. بازنده بزرگ توافق چین و آمریکا، اروپا است. در گذشته چین محصولات مورد نیاز را به طور مثال از کشورهای همسایه و اروپا تامین میکرد در حالی که اکنون بخش از آنها (بر اساس توافق به میزان ۲۰۰ میلیارد دلار) را از آمریکا تامین میکند و بنابراین جنگ تجاری صدمه بزرگ خود را به اقتصاد اروپا میزند.
به تجربه ثابت شده است زمانی که شوکی در دنیا به وجود میآید قیمت نفت و طلا به عنوان دو کالای به شدت حساس و تاثیرپذیر از این شوک عمل کرده و هر دو افزایش قیمت محسوسی را تجربه میکردند اما در حال حاضر قیمت طلا صعودی و نفت نزولی است. علت این مسئله چیست؟ چگونه یک بیماری میتواند بر طلا تاثیر بگذارد؟
نفت با طلا تفاوتی ماهُوی دارد که یکی از تفاوتها سرمایهای بودن طلا است. کسی نفت را به عنوان سرمایه نگه نمیدارد اما طلا را برای سرمایه نگه میدارند. در ایران نیز کالاهایی مانند دلار و طلا به عنوان کالاهایی سرمایهای مطرح میشوند بدین معنی که اگر شوکی بروز کند مردم به چنین کالاهایی پناه میبرند. در این زمان، این شوک در بخش تولیدی و غیر سرمایهای باعث بروز رکود خواهد شد و قیمت نسبی آن را کاهش میدهد. در قصه نفت و طلا نیز شرایط به همین گونه است. قیمت نفت به دلیل کاهش تقاضا، دچار تنزل میشود اما قیمت طلا افزایش مییابد البته میزان آن بر اساس نوع شوک به وجود آمده متفاوت خواهد بود.
شوک ناشی از کرونا تا چه اندازه میتواند باعث کاهش ارزش پول چین شود؟
بعید میدانم این اتفاق تاثیر زیادی بر ارزش پول ملی چین داشته باشد زیرا ذخایر ارزی چین بالا بوده و بنابراین به نظر میرسد کاهش ارزش پول این کشور از سه درصد فراتر رود. اگر این اتفاق رخ دهد سیاسی است و به صورت فعال انجام میشود.
به نظر شما شوک ناشی از کرونا بر بازارهای جهانی تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟
حداکثر سه ماه. به نظر نمیرسد بیش از این مدت دوام داشته باشد.
نظر شما