به گزارش خبرنگار ایمنا، تشکیل و فعال سازی ستاد بازآفرینی شهری کشور از سال ۹۴، نشان از رویکرد نوین دولت تدبیر و امید به محله‌های بافت فرسوده و تاریخی دارد. تعیین محدوده های فرسوده شهری، شناسایی ویژگی‌ها، برنامه‌ریزی و تعیین انواع مداخله در این نوع از بافتها از مباحث عمده نظام شهرسازی کشور در سال‌های اخیر بوده است.
مساحت قابل توجه بافت‌های تاریخی و فرسوده و ناکارآمد شهری در سمنان، ضرورت اتخاذ تدابیری برای ساماندهی و بهسازی این مناطق را نشان می‌دهد به‌ویژه آنکه از سالیان گذشته بسیاری از این بافتها با مشکلات مهمی از جمله مسائل اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی روبه‌رو بوده و لازم است طرح‌های بازآفرینی با جدیت در آنها اجرا شود.
بافت تاریخی در کانون توجه ستاد بازآفرینی شهری
سعید پرسا، سرپرست مدیریت بافت تاریخی و ستاد بازآفرینی شهری شهرداری سمنان با بیان اینکه مرمت خانه‌های تاریخی و بناهایی که به دلایلی فرسوده شده از وظایف این مدیریت است، می‌گوید: توجه به عناصر و ساختمان‌های ارزشمندی که در دل بافت‌های ویژه قرار دارد لازم و ضروری است به همین دلیل اصلی‌ترین هدف ستاد بازآفرینی شهری، توجه ویژه به این بافتها و تهیه و ارایه بولتن‌های اطلاع‌رسانی است.
وی اظهار می‌کند: بافت تاریخی شهر سمنان با بافت ناکارآمد میانی و سکونتگاه‌های غیر رسمی بسیار نزدیک است.
سرپرست ستاد مدیریت بافت تاریخی و ستاد بازآفرینی شهری شهرداری سمنان اضافه می‌کند: ۵۷۳ هکتار مساحت بافت ناکارآمد میانی در سمنان است که از این مقدار، ۳۵۷ هکتار بافت تاریخی است که ۴۲ هکتار آن را بافت‌های تاریخی ویژه و ۱۲۶ هکتار آن را مساحت بافت ناکارآمد میانی تشکیل می‌دهد.
بافت هویت‌بخش شهر
پرسا با بیان اینکه بافت تاریخی بخش مهمی از هویت شهر است، می‌گوید: بافت تاریخی عناصر و شاخصه‌هایی دارد که آن را از سایر بافت‌های شهر متمایز می‌کند.
وی اضافه می‌کند: عناصر تشکیل دهنده بافت تاریخی شامل عناصر هویتی مانند عناصر انسان‌مدار و انسان‌محور، شاخصه‌های شهری و نمادهای شهری است که در دل این بافت‌های هویت‌بخش قرار گرفته است.
سرپرست ستاد مدیریت بافت تاریخی و ستاد بازآفرینی شهری شهرداری سمنان اظهار می‌کند: به طور مثال می‌توان از مسجد جامع، مسجد امام و بازار به عنوان هویت شهر سمنان نام برد که عملا این شهر تاریخی بدون این بافتها بی‌هویت تلقی خواهد شد، به همین دلیل می‌توان این عناصر تاریخی را هویت و قلب سمنان نامید.
پرسا با بیان اینکه شاخصه‌های فرسودگی شامل سه شاخصه نفوذناپذیری، ناپایداری و ریزدانگی است، خاطرنشان می‌کند: این شاخصه‌ها بر اساس اعلام شورای شهرسازی و معماری ایران مشخص شده است و بر مبنای آن هر بافت یا بنایی که مساحت قطعات مسکونی آن زیر ۲۰ متر و یا در محله‌ای دسترسی پلاک‌ها از معابر زیر شش متر باشد و آئین‌نامه‌های ساختمانی در آن رعایت نشده باشد و به گونه‌ای ناپایدار باشد به عنوان بافت فرسوده تلقی می‌شود.
وی می‌گوید: اخیرا شورای شهرسازی و معماری ایران اصلاحیه و مصوبه‌ای در خصوص شاخصه‌های هویتی صادر کرده است.
مهم‌ترین طرح‌های بازآفرینی شهری
سرپرست ستاد مدیریت بافت تاریخی و ستاد بازآفرینی شهری شهرداری سمنان با بیان اینکه خیابان امام خمینی(ره) شهر سمنان از خیابان‌های اصلی شهر است، عنوان می‌کند: در این خیابان رونق اقتصادی و تحولات اجتماعی، فرهنگ و سیاسی زیادی رخ داده و آن را به یکی از عناصر هویت‌بخش سمنان تبدیل کرده است.
پرسا ادامه می‌دهد: یکی از وظایف و دغدغه‌های مدیریت بافت تاریخی سمنان، توجه ویژه به این خیابان است و در این زمینه بحث جداره‌سازی خیابان امام(ره) که فاز اول آن از چهارراه مازندران به سمت پاساژ مهرگان در ضلع شمالی این خیابان به اتمام رسیده و فاز دوم آن از ضلع جنوبی تا میدان شریعتی اجرا می‌شود.
وی ابراز امیدواری می‌کند تا پایان سال تمام یا قسمت حداکثری عملیات جداره‌سازی این خیابان اجرا شود و همچنین اجرای عملیات سنگ‌فرش آن نیز در دستور کار قرار دارد.
سرپرست ستاد مدیریت بافت تاریخی و ستاد بازآفرینی شهری شهرداری سمنان از سنگ فرش بازار این شهر به عنوان پروژه دیگر بافت تاریخی آن نام می‌برد و می‌گوید: این پروژه با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اجرا می‌شود و به دلیل نامرغوب بودن کیفیت کف بازار و قدمت بالای آن، تاکنون فاز نخست آن از بازار بالا تا تکیه نجفی به اتمام رسیده و اجرای فاز دوم نیز در دستور کار قرار دارد.
پرسا با بیان اینکه پروژه ضلع شرقی مسجد امام و توسعه ضلع جنوبی صحن امامزاده یحیی(ع) از ابتدای سال تصویب شده، اما تاکنون اجرا نشده است و به دلایلی معطل مانده است، تاکید می‌کند: اجرا نشدن این طرح به زیبایی شهر آسیب می‌زند و سبب نارضایتی شهروندان می‌شود. شهرداری کاملا تنها است و باید دستگاه‌های متولی در کنار مدیریت شهری باشند تا بتوانیم این پروژه‌ها را به پایان برسانیم.
سرپرست ستاد مدیریت بافت تاریخی و ستاد بازآفرینی شهری شهرداری سمنان با اشاره به اقدامات انجام شده در گذشته می‌گوید: سال ۹۷ در حوزه بهسازی اقدامات مهمی از قبیل سنگ‌فرش، جداره‌سازی و دیواره‌کشی بافت قدیمی کهنه‌دژ و آسفالت و بهسازی محله آتشگاه و بهسازی مسیر نهرها، مسیر حرکت آب و معابر باغات شهر که از لحاظ گردشگری بسیار مهم بود از طرف ستاد بازآفرینی شهری شهرداری سمنان انجام شد. قطعا فعالیت‌هایی از این قبیل، سال آینده هم در دستور کار این ستاد قرار دارد.
سرپرست ستاد مدیریت بافت تاریخی و ستاد بازآفرینی شهری شهرداری سمنان می‌گوید: افرادی که در بافت‌های تاریخی زندگی می‌کردند با توسعه شهر و یا به دلیل سیاست‌های نادرستی که در گذشته اعمال شده است این بافتها را ترک کرده‌اند و اغلب خانه‌هایی که در این بافتها قرار دارد تخلیه شده است.
پرسا می‌افزاید: فردی که مهاجر است، تعلق خاطر به این بافتها ندارد و حفظ و نگهداری آن برای وی مهم نیست و متاسفانه از لحاظ اقتصادی و اجتماعی نیز توانایی لازم و کافی را ندارد، بنابراین تصمیم گرفتیم تا با برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌هایی در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و یک سری عوامل محرک این افراد را توانمند کنیم که هم سطح زندگی آنها ارتقا یابد و از طرفی با تعلق خاطر بیشتر در حفظ و نگهداری این گونه بافتها کوشا باشند.
وی می‌گوید: حدودا هفت خانه و بنای تاریخی در حوزه مدیریت بافت تاریخی قرار دارد که کار مرمت آنها انجام شده است.
سرپرست ستاد مدیریت بافت تاریخی و ستاد بازآفرینی شهری شهرداری سمنان ادامه می‌دهد: از جمله این خانه‌ها می‌توان به خانه معماریان در خیابان طالقانی متعلق به دوره قاجاری، خانه حقیقت در خیابان حافظ شمالی متعلق به دوران پهلوی و ساختمان دانایی که تنها خانه دو طبقه شهر در خیابان کهنه‌دژ است، اشاره کرد.
پرسا می‌گوید: گاراژ کلانتر که یکی از گاراژهای بنا شده در دوره پهلوی اول است، مرمت آن از لحاظ معماری، شاخصه‌های قدیمی و زیبا کاری انجام شده است.
وی می‌افزاید: از دیگر اماکن مهم در حال مرمت، درمانگاه تدین است که از اولین بیمارستان‌های کشور محسوب می‌شود و در سال ۱۳۱۰ توسط میرزا آقا فامیلی بنا شده است، این درمانگاه از عناصر اصلی چوبی برخوردار است و با وجود اینکه سالیان زیادی از عمر آن می‌گذرد همچنان پا برجاست و طبق تصمیمات گرفته شده در آینده نزدیک به موزه سلامت تبدیل خواهد شد.
گذشته، میراث ارزشمند آیندگان
سرپرست مدیریت بافت تاریخی و ستاد بازآفرینی شهری شهرداری سمنان هدف اصلی و نهایی از مرمت این گونه بناها را اعیان‌سازی و ارزش‌گذاری مجدد این بافتها می‌داند و می‌گوید: با تخریب این خانه‌های تاریخی عملا دیگر نمی‌توان درک کرد که گذشتگان چه سبک معماری، فرهنگ و تفکری در ساخت بناها داشته‌اند.
پرسا با بیان اینکه از لحاظ معماری و نما در ساخت و سازهای جدید باید الگوسازی لحاظ شود، می‌گوید: توجه به این نکته که رخ بام‌ها، جان پناه‌ها و سردرها در گذشته چگونه ساخته می‌شده بسیار مهم است و حدالمقدور باید با در نظر گرفتن چنین نکاتی که برگرفته از فرهنگ گذشته ما است، بومی‌سازی و الگوبرداری در ساخت و سازهای امروزی انجام شود.
وی تصریح می‌کند: خوشبختانه در ضابطه نهایی مقرر شده است تا در ساخت نماها و ساختمان‌ها از آجر و معماری بومی در حوزه بافت‌های ویژه تاریخی و بافت جدید استفاده شود تا از این طریق فرهنگ‌سازی لازم در ساخت و سازهای جدید رواج یابد.
سرپرست مدیریت بافت تاریخی و ستاد بازآفرینی شهری شهرداری سمنان اظهار می‌کند: متاسفانه رویکرد مدیریتی در موضوع نقش و نظر مردم در بازآفرینی شهری درست نبوده است و طبیعتا مردم در پروژه‌هایی که نظرشان لحاظ نشود ناراضی هستند و این نارضایتی باعث ایجاد موانع فراوان در اجرای پروژه‌ها می‌شود.
پرسا می‌افزاید: در حوزه مدیریتی بافت تاریخی و ستاد بازآفرینی شهری شهرداری سمنان به گونه‌ای عمل شده تا نظر مردم لحاظ شود؛ به طور مثال در پروژه سنگ‌فرش خیابان امام خمینی(ره) جلسه‌ای با کسبه این خیابان برگزار شد و همراه آنها برای بازدید به منطقه ۱۲ تهران رفتیم و پس از آن جلسه و بازدید، نگاه کسبه به این پروژه کاملا تغییر کرد.
وی می‌گوید: در اجرای پروژه‌ها رویکرد مدیران شهری باید مشارکتی و با نظر مردم باشد، زیرا اگر غیر از این عمل کنیم، طبیعتا با مشکلاتی نظیر طرد اجتماعی و نارضایتی شهروندان روبه‌رو می‌شویم.
سرپرست مدیریت بافت تاریخی و ستاد بازآفرینی شهری شهرداری سمنان تاکید می‌کند: دولت آیین نامه اجرایی بازآفرینی کاربری شهری را مصوب کرده است و سال گذشته اعتباری برای شهرستان و استان سمنان در این زمینه پیش‌بینی شد، اما متاسفانه به دلیل مشکلات اقتصادی موجود تاکنون هیچ مبلغی در این زمینه دریافت نشده و جهت اجرای پروژه‌ها از اعتبارات داخلی شهرداری استفاده شده است.
نظر شما