به گزارش خبرنگار ایمنا، بیماری خاموشی است که رفته رفته در سلول به سلول بدن نفوذ می کند، در آغاز راهش نشانه ای ندارد، بسیاری از مبتلایان به این بیماری برای تشخیص بیماری دیگر و با انجام آزمایش متوجه بیماری شان می شوند، دیابت را اگر زود تشخیص ندهیم بلای جانمان شده و تا پای نابینایی، قطع عضو در نهایت مرگمان می نشیند.
پزشکان دیابت را نوعی اختلال در سوخت و ساز مواد غذایی در بدن می دانند که به علل مختلف بروز می کند و دارای درجات مختلف کمبود انسولین یا عدم پاسخ بدن به انسولین است. در بیماری دیابت سطح قند خون از حد طبیعی بالاتر می رود.
بنا بر اعلام سازمان بهداشت جهانی در حال حاضر بیش از ۴۰۰ میلیون نفر در دنیا مبتلا به بیماری دیابت هستند و هر هشت ثانیه یک نفر بر اثر این بیماری جان می دهد، متأسفانه در کشور ایران نیز شیوع بالائی دارد. هر چند دیابت بیماری بدون علامتی است اما تشنگی مستمر، خشکی دهان، برافروختگی صورت، خواب آلودگی افزاینده، تهوع، استفراغ، دردهای شکمی، سرد و خشک شدن پوست، استشمام بوی اسید در تنفس بیمار و سخت شدن عمل تنفس، سردرد، سرگیجه، درد در پشت پاها و ضعف بیش از حد از نشانه های ابتلا به دیابت است. با افزایش قند در دراز مدت در بدن، عوارض میکروواسکولار دیابت یا تخریب رگ‌های بسیار ریز در بدن ایجاد می شوند که می توانند اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب و قلب را درگیر کنند.
۱۱درصد جمعیت بالای ۲۵ سال در کشور دیابت دارند
علیرضا مهدوی، مدیر برنامه کنترل دیابت کشور در نشستی خبری درخصوص آمار ابتلا به دیابت در ایران گفت: ۱۱درصد جمعیت بالای ۲۵ سال در کشور به دیابت مبتلا هستند که در این میان تعداد افراد مبتلا به دیابت نوع دو بسیار قابل توجه‌تر از مبتلایان به دیابت نوع یک است. از این آمار یاد شده ۱۰ درصد را مردان و ۱۱.۵ درصد را زنان تشکیل می‌دهند. در گذشته آمار ابتلا به دیابت در روستاها و شهرهای بزرگ بسیار متفاوت بود، اما اکنون در روستاها نیز هشت درصد جمعیت بالای ۲۵ سال دیابت دارند که این عدد حاکی از رشد ۱۲ درصدی ابتلا به دیابت در روستاها در سالیان اخیر است. در این میان سهم پایتخت نشینان از آمار ابتلا به دیابت، ۱۲.۸ درصد جمعیت بالای ۲۵ سال است.
وی با بیان اینکه در کل دنیا ۵۰ درصد دیابتی‌ها از بیماری خود بی‌اطلاع هستند، افزود: به همین دلیل برنامه‌های غربالگری دیابت در کشورها از اهمیت بالایی برخوردار است. در کشور ما نیز از سال ۷۵ کمیته کشوری کنترل دیابت آغاز به کار کرده و از سال ۸۳ برنامه پیشگیری و کنترل دیابت در کل نظام بهداشتی_درمانی کشور ادغام شده است. در سالیان گذشته این برنامه با فراز و نشیب‌هایی روبرو بود، اما با آغاز طرح تحول سلامت، این برنامه وارد بسته‌های خدمتی شده است.
مدیر برنامه کنترل دیابت کشور، ادامه داد: افراد بالای۳۰ سال، افراد دارای اضافه وزن، مادران دارای سابقه سقط جنین یا به دنیا آوردن نوزاد بالای وزن چهار کیلوگرم، افرادی که در بستگان درجه یک خود فرد مبتلا به دیابت دارند و... همگی از عوامل مشکوک به دیابت هستند. پس از طرح تحول سلامت در برنامه نظام یافته خطر ۱۰ساله رخداد یک سکته کشنده یا غیرکشنده قلبی، کنترل و شناسایی دیابت و پیشگیری از سکته‌های قلبی را همراه باهم دنبال می‌کنیم.
دیابتی‌ها را بهتر بشناسید
پروانه صانعی متخصص تغذیه با اشاره به اینکه بیماری دیابت به دو نوع تقسیم می شود، به خبرنگار ایمنا گفت: دیابت نوع یک و نوع دو در بین بیماران وجود دارد و شیوع بیماری دیابت در جامعه ایرانی ۱۰ درصد تخمین زده شده است و از هر ۱۰ نفر ایرانی یک نفر مبتلا به دیابت است. از بین آمار دیابتی ها در جامعه ۹ نفر مبتلا به دیابت نوع دو هستند و فقط یک نفر به دیابت نوی یک ابتلا دارد.
وی افزود: دیابت نوع یک اغلب زیر ۱۸ سال و در بین بچه ها اتفاق می افتد. علت بروز این نوع دیابت به این دلیل است که یک بیماری خود ایمنی در فرد اتفاق می افتد و سلول هایی از بدن که تولید کننده انسولین هستند در بدن این گروه بچه ها از دست می روند و به همین دلیل این کودکان تا آخر عمر باید انسولین تزریقی دریافت کنند.
استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه دیابت نوع دو بیشترین درصد دیابتی ها و حدود ۹۰ درصد از افراد دیابتی را به خود اختصاص می دهد، تصریح کرد: این نوع دیابت اغلب در بین بزرگسالان اتفاق می افتد و علت اصلی و نهفته بروز آن چاقی، اضافه وزن و زندگی پیشرفته ماشینی افراد است. یعنی وقتی وزن افراد اضافه می شود سلول های بدن هم چربی اضافه تر را جذب می کند و مقاومت به انسولین بدن شکل می گیرد و سلول ها به انسولین موجود در بدن به درستی جواب نمی دهند و در نتیجه بیماری دیابت اتفاق می افتد.
این متخصص تغذیه معتقد است که علت بروز دیابت علاوه بر چاقی و اضافه وزن افراد، داشتن زندگی پیشرفته ماشینی، کم تحرکی، استرس زیاد و سیگار کشیدن است و دلیل دیگر ممکن است وابسته به بیماری های دیگری باشد که در فرد اتفاق می افتد. برای مثال فرد مبتلا به بیماری دیگری است و مدت ها است که کورتون استفاده می کند و در اثر مصرف کورتون در ادامه مبتلا به اضافه وزن و چاقی می شود و دیابت نوع اتفاق می افتد.
صانعی تاکید کرد: اگر کسی می‌خواهد که مبتلا به دیابت نوع دو نشود بایستی اول از همه به وزن استاندارد و متعادلی رسیده و اضافه وزن و چاقی نداشته باشد. دومین مورد داشتن فعالیت بدنی و تحرک در طول روز است. یعنی اشخاص علاوه بر فعالیت معمول روزمره که انجام می دهد سعی کنند حداقل سه جلسه در طی هفته با مدت زمان یک ساعتی فعالیت ورزشی و یا پیاده روی منظم را داشته باشند واین اتفاق به آنها کمک می کند تا از بروز بیماری دیابت و قند پیشگیری کنند.
استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، ادامه داد: علاوه بر این موارد استرس و اضطراب باعث دیابت می شود. بنابراین کنترل استرس، ترک کشیدن سیگار، خوردن غذاهای سالم، پرهیز ار مصرف فست فود، استفاده از همه گروه های غذایی سالم در برنامه هفتگی و تنوع غذایی برای افراد ضروت دارد. می‌طلبد که تنوع غذایی با مقدارهای کم از اهر گروه غذایی همراه شود و در اصل افراد با رعایت تنوع و تعادل در غذا خوردن افراد می توانند از بروز دیابت پیشگیری کند.
وی در خصوص افزایش کودکان دیابتی، اظهار کرد: دیابت نوع یک بیماری خود ایمنی است که بیشتر گروه سنی کودکان را تهدید می کند، البته نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند کمتر به این بیماری مبتلا می‌شوند، بنابراین به خانواده‌ها توصیه می شود تا جایی که امکان دارد تغذیه از شیر مادر تا دو سالگی ادامه داشته باشد.
صانعی با بیان اینکه کمبود ویتامین D از دلایل بروز بیماری‌های خود ایمنی است، اضافه کرد: بایددر صورت کمبود این ویتامین از حتما قرص مکمل برای تامین بدن استفاده شود.
این متخصص تغذیه با اشاره به عوارض بیماری دیابت اظهار کرد: دیابت در عین حال که بیماری خاموشی است و در ظاهر مشکل خاصی را برای فرد مبتلا ایجاد نمی کند و مواقعی قند خون بیمار دیابتی بالاتر از حد طبیعی و گاهی اوقات پایین تر از است. اما این اتفاق در دراز مدت مشکلات بسیار زیادی را برای فرد دیابتی ایجاد می کند.
وی ادامه داد: بیماری دیابت روی چشم های فرد مبتلا اثر می گذارد و خطر کوری را در این افراد افزایش می دهد. همچنین ابتلا به دیابت بر عملکرد سیستم قلبی و عروقی افراد مبتلا اثر می گذارد و خطر بیماری های قلبی و عروقی و سکته قلبی در بین بیماران دیابتی دو برابر افراد عادی است.
استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان،تاکید کرد: بیماری دیابت بر روی عملکرد کلیه افراد نیز موثر است. بنابراین بسیاری از افرادی که در خطر ابتلا به بیماری دیابت هستند و اشخاص مبتلا به این بیماری به آرامی کارکرد کلیه های بدن آنها کمتر شده و دچار نارسایی کلیه می شوند و نیاز به دیالیز خواهند داشت.
این متخصص تغذیه، ادامه داد: همچنین بیماری دیابت بر روی اعصاب بدنی فرد مبتلا موثر است و بروز زخم ها در عضو پا و بخش های انتهایی بدن که حس کمتری دارد در افراد دیابتی اتفاق می افتد. بهبود این زخم ها در فرد مبتلا به دیابت به سختی صورت می گیرد، به دلیل اینکه یک محیط پر از قند در خون فرد مبتلا به دیابت وجود دارد که برای رشد باکتری ها مناسب است و معمولا عفونت های شدید در بین دیابتی ها اتفاق می افتد و آنها نیاز به دارو درمانی بیشتری نسبت به بقیه افراد جامعه دارند.
غربالگری بیماران دیابتی در مراکز جامع سلامت اصفهان
همچنین سکینه جعفری، کارشناس مسئول واحد تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به برنامه های وازت بهداشت در مورد پیشگیری و کنترل بیماری دیابت به خبرنگار ایمنا گفت: با توجه به شیوع بیماری دیابت در جامعه که علت اصلی آن تغییر الگوی زندگی نبود تغذیه سالم و نداشتن تحرک کافی است و با توجه به عوارضی که این بیماری برای جامعه دارد معاونت بهداشتی وزارت بهداشت برنامه های پیشگیری و کنترل این بیماری را در دست اقدام دارد.
سکینه جعفری،تصریح کرد: غربالگری و گرفتن آزمایش خون از افراد بالای ۳۰ سال که در مراکز جامع سلامت پرونده الکترونیک تشکیل دادند، یکی برنامه های پیشگیری و کنترل دیابت است. در این برنامه به افراد پیش دیابتی برای جلوگیری از بروز بیماری و افراد مبتلا به دیابت خدماتی ارائه می شود.
وی ادامه داد: ارائه آموزش های لازم، خود مراقبتی، معاینه بیمار به وسیله پزشک مرکز، مشاور تغذیه و رژیم درمانی به وسیله کارشناس تغذیه مرکز از جمله این خدمات است. همچنین ارائه برنامه غذایی با توجه به وضعیت بیمار در اختیار او قرار داده می شود و با دادن آموزش های لازم به بیمار دیابتی تلاش بر این است تا خود بیمار بتواند قند خون بدن را کنترل کرده و از عوارض بعدی بیماری خود پیشگیری کند.
کارشناس مسئول واحد تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، در خصوص این آموزش ها، اظهار کرد: مهم ترین آموزش در این برنامه ها ارائه آموزش تغذیه صحیح است و اینکه بیمار دیابتی بهتر است که که مصرف کدام غذاها را در اولیت برنامه غذایی قرار دهد و بیشتر استفاده کند و مصرف گروهی از مواد غذایی را محدود کند. در برنامه آموزش تغذیه ممنوعیت غذایی نیست و مصرف تعدادی از غذاها و ریز مغذی ها با محاسبه قندی محدود می شود.
به گفته جعفری؛ علاوه بر این آموزش ها، برای اشخاص مصرف کننده دارو و انسولین ارائه آموزش های لازم در مورد نحوه استفاده صحیح و اصولی در برنامه ها وجود دارد. در این آموزش ها مراقبت هایی را پزشک از نظر دارو و برنامه های پزشکی مانند مراقبت از چشم و پا و دیگر اعضای بدن دارد و در این برنامه ها این معاینه ها و مراقبت ها از بیماران انجام می گیرد.
کارشناس مسئول واحد تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان،تاکید کرد: این آموزش ها برای اشخاصی که در مراکز جامع سلامت پرونده الکترونیک دارند صورت می گیرد. توصیه می شود که همه زنان و مردان بالای ۳۰ سال به این مراکز مراجعه کرده و پرونده الکترونیک سلامت را تشکیل دهند تا غربالگری اولیه بیماری های غیر واگیر مانند دیابت، فشارخون، سرطان و بیماری های قلبی و عروقی برای آنها انجام شود.
نظر شما