هوشنگ شجری در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: بنزین کالایی است که تغییرات قیمت آن اثرات دوگانه‌ای بر مردم و اقتصاد دارد. این اثر دوگانه در واقع شامل اثر روانی و اثر واقعی بنزین بوده که در این میان تاثیر بخش روانی آن بسیار بیشتر از واقعی است.
وی افزود: علت تاثیر بیشتر بخش روانی تغییرات بنزین بر مردم و حساسیت موجود آن برخورد بدی بوده که تاکنون با قیمت‌گذاری بنزین شده است؛ بر اساس آمار تاثیر واقعی افزایش نرخ بنزین در جامعه، تورم میانگین پنج تا هفت درصد است که این مقدار در شهرهایی همچون تهران بیشتر و در سایر شهرها می‌تواند کمتر باشد.
عضو سابق هیئت علمی اقتصاد دانشگاه اصفهان ادامه داد: با این وجود سهم بنزین در سبد مصرفی خانوار زیاد نیست و چه بسا این سهم کمتر از دیگر کالاهای موجود در آن باشد اما به دلیل برخورد نامناسب با قیمت بنزین و اثر روانی بالای آن، با تغییراتی مانند آنچه اتفاق افتاد در جامعه شوک ایجاد می‌کند.
شجری خاطرنشان کرد: در صورتی که با قیمت بنزین و تغییرات آن به صورت منطقی برخورد و قیمت آن متناسب با نرخ تورم تعیین می شد، جامعه ممکن بود بتواند خود را انطباق دهد، اما سیاست دولت به دلایل مختلف انتخاب این گزینه نبود.
وی اضافه کرد: زمانی که در کشور تورم وجود دارد، قیمت کالا و خدمات موجود در سبد مصرفی خانوار که تعداد آن تقریبا ۳۰۰ کالا و خدمت است نیز باید به صورت منطقی و متناسب با تورم افزایش یابد اما زمانی که قیمت کالایی مانند بنزین ثابت نگه داشته می‌شود، این ثبات در واقع باعث برهم خوردن تعادل نسبی قیمت کالا و خدمات موجود در این سبد می‌شود.
کشش قیمتی بنزین در کوتاه مدت کم است
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: باید توجه داشت زمانی که قیمت بنزین یا کالایی مشابه در سبد مصرفی خانوار در حالی سرکوب می‌شود که سایر قیمت‌ها با افزایش مواجه است، در واقع فنری در حال فشرده شدن است که هنگام آزاد شدن باعث ایجاد جهش قیمتی خواهد بود. در این حالت اثر روانی این افزایش قیمت نیز بسیار بیشتر است و بنابراین عکس العمل و واکنش روانی جامعه را شاهد هستیم.
شجری اظهار کرد: در حال حاضر نیز برای ظاهر شدن آثار واقعی تغییرات قیمت بنزین باید با این محصول به صورت یک کالای عادی برخورد شده و متناسب با نرخ تورم قیمت آن نیز افزایش یابد که جامعه بتواند خود را با این افزایش نرخ منطبق کند؛ اگر قبلا این افزایش قیمت انجام می‌شد اکنون با این مسائل روبه رو نبودیم. اگر در آینده بخواهیم این مسئله التهاب ایجاد نکند باید یک رفتار منطقی با قیمت بنزین داشته باشیم.
وی در خصوص پرداخت یارانه حمایتی به خانوارهای جامعه توسط دولت نیز گفت: اضافه شدن یارانه‌ها اگرچه می‌تواند در کوتاه مدت یک مسکن قوی محسوب شود اما راه حل بلند مدت موثر در جامعه محسوب نمی‌شود.
استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان تصریح کرد: در کوتاه مدت کشش قیمتی بنزین کم است اما در بلند مدت این کشش می‌تواند زیاد باشد و میزان آن نیز به وجود کالای جایگزین بستگی دارد. در کوتاه مدت معمولا کالای جایگزین وجود ندارد و افراد مجبور به استفاده از آن کالا هستند، بنابراین همین اجبار باعث فشار به مردم می‌شود.
بهترین جایگزین مترو است
شجری افزود: در بلند مدت دولت می‌تواند با ایجاد کالاهای جایگزین، کشش لازم را به وجود آورد. به عنوان مثال در کشوری مانند ژاپن، استفاده از تاکسی به منزله استفاده از یک کالای لوکس است اما برعکس در ایران استفاده از تاکسی یک ضرورت محسوب می‌شود. در ژاپن و کشورهای پیشرفته وجود کالای جایگزین که در این مورد می‌توان از "مترو" نام برد، باعث افزایش کشش می‌شود. در حال حاضر بهترین جایگزین که در تمام کشورهای دنیا نیز به وفور مورد استفاده قرار می‌گیرد "مترو" است که متاسفانه استفاده از آن در ایران خیلی دیر شروع شد.
وی ادامه داد: پس از مترو نیز وجود یک سیستم اتوبوسرانی بکر و همچنین تشویق مردم به استفاده از دوچرخه می‌تواند به عنوان کالای جانشین در این زمینه مطرح شود. به علاوه دولت نیز باید در بلندمدت با پیش بردن یک پروژه برنامه ریزی شده زیرساخت لازم برای ایجاد کالای جانشین را به وجود آورد.
عضو سابق هیئت علمی دانشگاه اصفهان خاطرنشان کرد: مابه‌التفاوت قیمت بنزین که به صورت یارانه به مردم پرداخت می‌شود باید صرف سرمایه‌گذاری برای ایجاد کالا و خدمات جایگزین شود که پرداخت یارانه از این محل، این مهم را غیرممکن می‌سازد. چنین اقداماتی اگرچه ممکن است در کوتاه مدت دشوار باشد اما در بلند مردم فواید آن را احساس می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
نظر شما