به گزارش خبرنگار ایمنا، سال ۹۸ در حالی از نیمه اول خود گذشت که تقریباً بیشتر مسئولان بر ثبات بازار ارز دراین مدت اذعان دارند، به طوری که رئیسکل بانک مرکزی چندین بار به ویژه در یادداشت اینستاگرامی خود بر این نکته تائید کرده است. به گفته عبدالناصر همتی، "باوجود تداوم فشار حداکثری، بازار ارز به روند باثبات خود ادامه میدهد و شرایط تحت کنترل و رصد است".
واقعیت آن است در طول یک سال گذشته و پس از افزایش ناگهانی و نوسانات قیمت ارز، کمتر کسی احتمال میداد که نرخ ارز کاهش یابد. این دیدگاه تا حدی فراگیر بود که بسیاری از افراد و حتی کارشناسان اقتصادی معتقد بودند قیمت دلار در سال ۱۳۹۸ به بیش از ۲۰ هزار تومان میرسد. اما اتفاقی که افتاد خلاف این تصورات را ثابت کرد به طوریکه بازار ارز با شروع سال جاری بهتدریج به ثبات رسید و اکنون مدتهاست که تغییر ناگهانی یا قابلتوجه در قیمت ارز نداشتهایم و بهنوعی میتوان گفت آرامش به بازار برگشته است.
بااینحال بررسی قیمت ارز در طول هفتههای گذشته نشان میدهد که بازار با شیب کندی به سمت کاهش و قیمت دلار بهتدریج در حال کم شدن است. قیمت دلار در صرافیهای مجاز بانک مرکزی که در سال گذشته تا مرز ۱۹ هزار تومان نیز پیش رفته بود، اکنون به نرخ تقریبی ۱۱ تا ۱۲ هزار تومان رسیده و ممکن است که این روند کاهشی باز هم ادامه داشته باشد.
عرضه و تقاضا تعیینکننده نرخ ارز است
کاهش قیمت ارز در صرافیها در حالی مشاهده میشود که چندی پیش رئیسکل بانک مرکزی اعلام کرده بود: "روند فروش ارز در سامانه نیما از تأمین ارز مورد نیاز واردات پیشی گرفته و بهاینترتیب تقاضا در سامانه نیما کاهش و عرضه افزایشیافته است. بهاینترتیب با کاهش تقاضای ارز در بازار ثانویه، منطقی به نظر میرسد که نرخ ارز رو به کاهش باشد."
از سوی دیگر، برخی صرافان معتقدند هرچند بازار ارز بهواسطه دخالت بانک مرکزی سامان گرفت اما فعلاً دخالتی از سوی این نهاد در بازار ارز وجود ندارد و قیمت بر اساس عرضه و تقاضا مشخص میشود.
به گفته مهدی حقیقت که از صرافان اصفهان است؛ کاهش نرخ ارز در چند ماه گذشته به دلیل از بین رفتن تقاضای کاذب برای خرید شکل گرفته است.
وی در گفتوگو با ایمنا میگوید: امسال دولت و بانک مرکزی در زمینه کنترل نرخ ارز موفق بودهاند بهطوریکه باوجود شرایط حاکم بر کشور، توانستند بازار ارز را به ثبات برسانند.
حقیقت میافزاید: سیاستهایی که بانک مرکزی اعمال کرد باعث خروج خریداران غیرواقعی از این بازار شد و هم اکنون فقط مصرفکننده واقعی در بازار وجود دارد. با چنین اوصافی بازار ارز به ثبات رسید و در صورتی هم که تقاضای ارز در بازار با همین شیب پیش رود میتوان احتمال کاهش بیشتر قیمت ارز را پیشبینی کرد.
این کارشناس نرخ ارز یادآور میشود: البته به طور معمول با نزدیک شدن به ماههای پایانی سال، تقاضا برای ارز افزایش می یابد و ممکن است بازار ثابت و یا افزایشی شود.
وی در رابطه با نقش بانک مرکزی و صرافیها در نوسانات نرخ ارز میگوید: فعلاً هیچ نهادی دخالت کننده در تعیین نرخ ارز نیست حتی بانک مرکزی هم مانند سابق در کنترل بازار دخالتی ندارد .واضح است زمانی که بانک مرکزی درزمینه نرخ ارز دخالتی ندارد این مسئله به فعالیت صرافیها هم مربوط نیست بلکه این میزان تقاضا و عرضه است که باعث رشد نرخ ارز میشود.
در این بین شنیده ها حاکی از آن است که صرافیهای غیررسمی بیشترین تاثیر را بر نرخ ارز داشته و دلیل تمرکز بانک مرکزی برای حذف این افراد از بازار ارز نیز همین است که آنها بدون داشتن مجوز تنها در منازل خود اقدام به تعیین نرخ میکنند. البته فعالان این حوزه بر این باورند که عرضه ارز در سال جاری توسط صرافیهای آزاد نیز افزایش پیدا کرده اما این در حالی است که در سال گذشته بیشتر صرافیها تمایل چندانی برای فروش ارز نداشتند وبه نوعی همین احتکار، باعث گرانتر شدن ارز میشده است.
بازاری بدون نوسان در درازمدت
درباره دلایل کاهش نرخ دلار و وضعیت کنونی بازار، کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی دیدگاههای متفاوتی دارند. همچنان که الیاس حضرتی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس درباره دلایل کاهش قیمت ارز در بازار گفته است: "ثبات امروز بازار ارز اتفاقی خود به خودی نیست، بلکه این وضعیت از پس عملیات پیچیده و چندوجهی بانک مرکزی حاصلشده است."
همچنین سید کمال سید علی، معاون ارزی اسبق بانک مرکزی نیز با اشاره به ورود بخشی از ارزهای خانگی به بازار ارز، اعلام کرده است که "قیمت ارز از نوسانات پرشتاب کاهشیافته که به نظر من خروج سفتهبازان از این بازار و نبود رونق سرمایهگذاری بر ارز ازجمله دلایل این اتفاق است. به اعتقاد من سال گذشته قیمتهای ۱۷ یا ۱۸ هزارتومانی به دلیل جو روانی حاکم بر بازار بود و با کنترل این جو شاهد کاهش قیمتها بودیم. علاوه بر این، مصرف نیز تا حدودی کنترلشده است. ارزهای خانگی تا حدودی تزریقشده و ثبات قیمتها در بازار نیز تا حدودی به دلیل تزریق این ارزها به بازار است."
و اما محمدحسین ادیب، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه نیز در همین ارتباط با بیان اینکه وقتی نرخ دلار در ایران به ١٩ هزار تومان رسید، صادرات نفت کاملاً عادی و افزایش نرخ ارز عجیب بود، اظهار کرد که "علت افزایش نرخ ارز، عدم همکاری امارات بود. رئیس جمهوری نیز بر این اعتقاد است که در نیمه اول سال ٩٧ علت افزایش نرخ دلار در ایران باوجود عادی بودن صادرات نفت، نداشتن دلار کاغذی در داخل بود و علت نداشتن دلار کاغذی در داخل عدم همکاری امارات بود. اما اکنون علت مهار نرخ ارز، همکاری کامل امارات با ایران است. روابط ایران با امارات در حوزه ارز، دوستانه است و تحتالشعاع اختلاف ایران با دیگر کشورهای منطقه قرار ندارد."
کامران بهمنش کارشناس اقتصادی نیز درباره چند و چون بازار ارز به ویژه در مدت اخیر به خبرنگار ایمنا میگوید: در مدت مشابه سال ۹۷، بازار ارز با آشفتگی زیادی روبهرو بود و کمتر فردی باور به آرامش امروزی آن داشت. اما اکنون با بازار آرامی مواجهیم که نهتنها نوسان معناداری در آن وجود ندارد، بلکه بخشی از حباب ناشی از ارزهای خانگی در آن تخلیهشده است.
وی تصریح میکند: فعلاً جو بازار بهگونهای است که بیشتر به سمت فروش و یا خریدهای واقعی سوق پیداکرده است.
بهمنش با تائید گفتههای دیگر صاحبنظران، افزایش عرضه ارز را از عوامل اصلی برای تعدیل نرخ آن عنوان میکند و معتقد است: افراد خریدار ارز سال گذشته با فروکش کردن قیمتها، ارزهای خود را فروختند که به معنای ورود این مقدار ارز به بازار و کاهش تقاضا برای خرید بیشتر است .
وی میافزاید: همچنین برای به بار نشستن این اتفاق، فاکتورهایی دیگر همچون میزان صادرات غیرنفتی، میزان واردات، چگونگی پرداخت ارزهای خدماتی از طریق صرافیهای بانکها، حذف چکهای تضمینی قابل پشتنویسی و مهمتر از همه کسب اعتماد مردم در راستای کنترل نرخ ارز از اهمیت بالایی برخوردار است.
نکته قابلتوجه از دیدگاه این کارشناس اقتصادی آن است که درحال حاضر در سامانه نیما که محلی برای تهیه ارز مورد نیاز فعالان اقتصادی است ارز کافی وجود دارد، بنابراین کمتر تقاضایی برای تهیه ارز از بازار آزاد شکل میگیرد واز اینرو نابسامانی که در گذشته از طریق بازارهای چندگانه ایجاد میشد حذفشده و همین آرامش، نشاندهنده بازاری بدون نوسان در درازمدت خواهد بود.
گزارش از: نفیسه زمانی نژاد- خبرنگار سرویس اقتصادی ایمنا
بیشتر بخوانید:
نظر شما