به گزارش خبرنگار ایمنا، کلانشهر زاهدان در جنوب شرقی کشور ایران از کهنترین مراکز تمدنی کشور محسوب میشود که در گذر زمان تحولات زیادی را از سر گذرانده و امروز به عنوان گنجینهای ارزشمند، میراثدار تمدنی کهن است.
بافت تاریخی این کلانشهر که میراثی از گذشتههای دور است، چونان گوهری ارزنده در اختیار ماست تا با تمسک به آن برای معرفی تاریخ و آداب و رسوم کهن شهروندان آن و رونق اقتصادی منطقه، برنامهریزی کنیم.
برای آشنایی بیشتر با بافت تاریخی کلانشهر زاهدان و فرصتها، چالشها و نیازهای مدیریت شهری آن برای رونق صنعت گردشگری شهری با "عبدالغفور براهویی" معاون شهرسازی و معماری شهردار زاهدان گفتوگویی انجام دادیم که در ادامه میخوانید:
بافت تاریخی کلانشهر زاهدان از منظر شهرشناسی چه اهمیتی دارد؟
بافت تاریخی که برخی به غلط به آن بافت فرسوده یا ناکارآمد میگویند در واقع سند هویت هر شهر است. بافت تاریخی شهر زاهدان نیز در حقیقت، شناسنامه این شهر و نمادی از هویت آن است. این بافت چنانکه از نام آن پیداست، هویتی در هم تنیده و دارای تار وپود است که در حیات شهری جریان دارد. از این جهت بافت تاریخی کلانشهر زاهدان جدا از شهر و مربوط به گذشته نیست بلکه تجربه طولانی زندگی شهری در این منطقه با همه وجوه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی آن است.
در طول تاریخ شهر زاهدان تحولات زیادی را طی کرده است که بر معماری، ساختار شهری، پیکربندی بافت شهری، جهت توسعه و تغییر مراکز حساس و مهم ان اثرگذار بوده است؛ این تغییرات بر مبنای یک الگوی مشخص بوده و نشان میدهد شهر و شهروندان زاهدانی در مسیر تکامل قرار دارد، اما گاه پس از مدتی مشخص میشود معماری شهری فاقد استحکام و نمای شهری کسلکننده و ناخوشایند شده یا پیوستگی اجتماعی کاهش یافته یا شیوه شهرسازی بر اساس الگویی تکراری شکل میگیرد که نتیجه آن رکود اقتصادی، فرهنگی و معماری است؛ در اینگونه موارد شهرشناسان با بهرهگیری از مولفههای اساسی موجود در بافت تاریخی، میتوانند در برنامهریزی میانمدت و بلندمدت شهر و شهروندانش را به همان اصول صحیح و کارآمد اولیه بازگردانند که این قاعده درمورد کلانشهر زاهدان نیز صدق میکند، بنابراین بافت تاریخی حکم نوشدارویی را دارد که شهر را از زوال یا مرگ نجات میدهد.
چه مواردی باید در بهرهبرداری از بافت تاریخی کلانشهر زاهدان مدنظر باشد؟
بهرهبرداری و استفاده صحیح از بافتهای شهر باید با رویکرد هویت تاریخی شهر و با تاسی از شرایط فرهنگی، تاریخی، اقلیمی و اقتصادی مناطق مختلف باشد تا بهعنوان یک پتانسیل بالقوه علاوه بر احیاء بافتهای ناکارآمد شهر با حفظ میراث با ارزش گذشتگان بهعنوان جاذبههای گردشگری نیز موثر باشد. بر اساس یک قاعده کلی کاهش نشانهها و شاخصهای هویتی شهرها سبب میشود تمامی شهرها در یک مسیر همسانسازی قرار گیرند به صورتی که دیگر تفاوت چندانی در معیارهای شهرسازی و تاریخی و فرهنگی در آن مشهود نیست.
چگونه میتوان از بافت تاریخی کلانشهر زاهدان برای توسعه گردشگری شهری استفاده کرد؟
تمایل گردشگران به سمت و سوی گردشگری تاریخی شهر زاهدان در حال افزایش است، بنابراین باید با شناخت، حفظ، نگهداری و احیاء آثار و نقاط بالقوه گردشگرپذیر و با اهمیت تاریخی و میراث فرهنگی در صنعت رو به رشد گردشگری و جهانگردی بتوانیم ضمن تامین و توسعه زیرساختهای لازم از مزیتها و ارزش افزوده صنعت پرسود گردشگری بهرهمند شویم.
احیاء بافتهای تاریخی و گردشگری تاثیرات مثبتی بر پیکره شهر برجای گذاشته که آشنایی با فرهنگ و پدیدههای معنوی، هنری، افزایش حمایت از فرهنگ سنتی حاکم در شهر و حوزه پیرامون آن به نمایش گذاردن هویت قومی،تجدید حیات هنرهای سنتی، جشنها، گویشها ، احیاء، تقویت و حفظ سنتهای مثبت کهن و آداب و رسوم دیرینه، توسعه و و رونق اقتصادی، کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم را به همراه داشته است.
اگر این فرایند ادامه یابد افزایش درآمد سرانه و بالارفتن سطح رفاه عمومی شهروندان و توسعه صنایع دستی، بومی و محلی از طریق رابطه متقابل گردشگر با تولید کنندهها را به دنبال خواهد داشت.
چگونه میتوان از دستاوردهای احیای بافت تاریخی و رونق صنعت گردشگری شهری صیانت کرد؟
با بررسی تجارب جهانی و نمونههای موفق تبدیل بافتهای تاریخی به جاذبههای گردشگری از جمله تبدیل بافتهای تاریخی به جاذبههای گردشگری در شهرهای سان چین، کودلینبورک آلمان ، بندر رباط در کشور مراکش، لیس مارکت و ناتینگهام کشور انگلستان میتوان به این نتیجه رسید که توجه به ارتباط بین گردشگری بالاخص از نوع گردشگری فرهنگی و ارتباط مستقیم آن با هویت مناطق جمعیتی و شهرها میتواند بهعنوان یک الگوی پایدار در توسعه و پیشرفت شهرها مدنظر قرار گیرد و در کلانشهر زاهدان نیز متناسب با الگوهای بومی و محلی پیاده شود. باتوجه به رابطه جاذبههای گردشگری و نیازهای توریسم و جامعه پذیرنده گردشگر در اماکن تاریخی و بافتهای فرهنگی و قدیمی، ارزشهای میراث معماری و شهری به عنوان مهمترین مولفه مطرح شده است.
به نظر میرسد در راستای ارتقای بهرهوری و کیفیت فضاها و هویت شهری زاهدان راهکارهای زیر مفید است و باید بیشتر در زمینه اجرای آنها برنامهریزی شود:
احیاء بافتهای تاریخی موجود و میراثداری اماکن فرهنگی و جاذبههای گردشگری موجود و ارتقاء سیما و منظر محلات قدیمی، جلوگیری از ساخت ابنیههای جدید با مصالح مدرن و ناخوانا با بناهای با ارزش محلات، ثبت ملی و حریم آثار و خانههای قدیمی ، تبیین فعالیتهای جذاب از جمله جشنوارهها، مسابقات،مراسم و آیینهای ملی و مذهبی، برگزاری تورهای گردشگری فرهنگی و اطلاعرسانی و برپایی نمایشگاهها جهت معرفی زاهدان، جذب سرمایهگذار در بخش میراث فرهنگی و آثار تاریخی به منظور احیاء و نگهداری آثار و بهرهبرداری با کاربری جدید مانند رستوران،کافه و...و احداث مرکز اقامتی تفریحی برای ماندگاری بیشتر گردشگران.
نظر شما