احمد علی عسگری در گفت وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: همزمان با توسعه شهرنشینی و جذابیت شهرها، بروز جنگ، افزایش بیکاری و خشکسالی در روستاها، میزان مهاجرت از روستاها به سمت شهرها در مقاطع مختلف زمانی افزایش یافت.
وی با اشاره به علت ایجاد سکونتگاه‌های غیر رسمی در اطراف شهرها، افزود: بسیاری از این مهاجران در پشت دروازه‌های شهرها ساکن شده و وارد محدوده قانونی شهر نشدند، این مهاجران به تدریج جایگاه اجتماعی که در مبدا سکونت داشتند را از دست دادند و تبدیل به ساکنانی ضعیف از نظر اجتماعی و اقتصادی شدند.
این کارشناس طراحی شهری خاطرنشان کرد: سکونتگاه‌های غیر رسمی بخشی از بافت‌های مسئله دار هستند، بافت‌های مسئله دار کشور در حدود ۱۳۰ هزار هکتار است و به سه دسته بافت‌های فرسوده، بافت‌های تاریخی و سکونتگاه‌های غیر رسمی تقسیم می شود.
وی ادامه داد: بافت‌های فرسوده و بافت‌های تاریخی معمولا در پیرامون هسته اصلی شهرها و بافت‌های حاشیه‌ای و سکونتگاه‌های غیر رسمی که در حدود ۵۳ هزار هکتار است در پیرامون شهرها شکل گرفتند، ساکنان سکونتگاه‌های غیر رسمی به لحاظ فرهنگی، اقتصادی، آموزش، امنیت و تحصیلات فقیر هستند.
راهکارها برای رفع مشکلات سکونتگاه‌های غیررسمی
علی عسگری تاکید کرد: توانمندسازی ساکنان یکی از راهکارهای موثر برای رفع مشکلات سکونتگاه‌های غیررسمی است زیرا بسیاری از املاک‌ها و پلاک‌ها غیر رسمی و فاقد سند هستند.
وی افزود: به طور کلی املاک به دو دسته رسمی همراه با سند مالکیت (formal sector) و سکونتگاه‌های غیر رسمی ( informal sector) تقسیم می‌شود، سکونتگاه‌های غیر رسمی به دو دسته زاغه‌ای و جنگلی تقسیم می‌شود و سکونتگاه‌های غیر رسمی در کشور ما بیشتر به صورت زاغه‌ای است.
این کارشناس طراحی شهری گفت: توانمندسازی ساکنان این سکونتگاه‌ها راهکاری بود که اوایل دهه ۸۰ در نظر گرفته شد، هویت بخشی اجتماعی نیز راهکاری موثر برای این سکونتگاه‌ها است زیرا بسیاری از ساکنان این نواحی در گذشته جایگاه اجتماعی مشخصی داشته‌اند که با ورود به حاشیه شهرها دچار تزلزل شد.
وی تاکید کرد: هویت بخشی به این بافت‌ها موجب ارتقای سطح اجتماعی ساکنان و فرهنگ شهروندی و برخورداری مردم از خدمات شهری می‌شود.
علی عسگری گفت: سکونتگاه‌های غیر رسمی به لحاظ برخورداری از تاسیسات و خدمات شهری فقیر هستند و بسیاری از استانداردهای شهری را ندارند، احیا و بهرهبردای از ظرفیت‌های اجتماعی، تاریخی و کالبدی این بافت‌ها و شناسایی آنها نقش مهمی در هویت بخشی ساکنان این بافت‌ها دارد.
وی با اشاره به نقش تدوین قوانین شهرسازی و معماری در این گونه بافت‌ها، تاکید کرد: در نظر داشتن حد نصاب تفکیک، در نظر داشتن سیاست‌های تشویقی و تسهیلاتی برای تجمیع و ساخت پلاک‌ها و توسعه معابر با همکاری ساکنان بافت موجب شکل‌گیری و توسعه مشارکت اجتماعی در این بافت‌ها می‌شود.
این کارشناس طراحی شهری خاطرنشان کرد: چنانچه سکونتگاه‌های غیررسمی جزو بافت‌های مسئله‌دار شهر محسوب و برای رفع مشکلات آنها رویکرد متناسبی گرفته شود، بسیاری از مشکلات سکونتگاه‌های غیر رسمی برطرف می‌شود، به عنوان مثال در اوایل دهه ۷۰ اقدامات نادرستی از جمله اخراج ساکنان از بافت انجام شد.
وی ادامه داد: به کارگیری این شیوه اجباری و واگذاری بافت به یک شرکت سرمایه‌گذار ساخت و توسعه منجر به مشارکت نکردن و مقاومت مردم می‌شود، طرح‌هایی نظیر نواب تهران و طرح طلاب مشهد از جمله این شیوه‌های اجباری معروف و ناموفق هستند.
علی عسگری اظهار کرد: اصل مهمی که باید در بررسی این سکونتگاه‌های غیر رسمی در نظر گرفته شود نیازمندی شهروندان است، برخورد ساکنان در این بافت‌ها از نظر شخصی‌سازی و رنگ تعلق بخشیدن به محیط بسیار مهم است.
وی گفت: چنانچه این سکونتگاه‌های غیر رسمی در محدوده خدمات‌رسانی شهر و طرح تفصیلی باشد، وظیفه توانمندسازی بافت و خدمات رسانی با شهرداری است، اما در صورتی که این سکونتگاه‌ها خارج از محدوده شهر قرار داشته باشد سایر سازمان‌ها از جمله وزارت راه و شهرسازی وظیفه رسیدگی دارد.
نظر شما