گام سوم برای ایجاد موازنه در اجرای برجام

به گزارش ایمنا، «بهروز کمالوندی» روز شنبه در نشست خبری درباره جزییات گام سوم کاهش تعهدات برجامی گفت: در مذاکرات موسوم به برجام سازمان تلاش زیادی کرد زمان بندی‌هایی برای پاسخگویی به نیاز نیروگاه های کشور که قرار است تعداد آنها افزایش یابد، داشته باشد. بنابراین غنی سازی باید به نحوی باشد که پاسخگوی آنها باشد.

وی ادامه داد: بعد از برجام عملا ما با بدعهدی هایی مواجه شدیم و طرف مقابل تعهدات خود را انجام نداد و با مشکلاتی روبرو شدیم که اوج آن خروج آمریکا از اردیبهشت ماه سال گذشته است که فشار زیادی را نه تنها بر جمهوری اسلامی بلکه بر کشورهای دیگر که با ایران ارتباط داشتند، شروع کرد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی  اضافه کرد: بر این اساس نظام تصمیم گرفت در وضعیت عدم تعادل بین تعهدات و حقوق ما توازنی ایجاد کند که طرف مقابل به سمت تعهدات خود برگردد و حقوق ایران ر ا محترم بشمارد یا اگر انجام نشد جمهوری اسلامی با کاهش تعهدات خود موازنه ای در داد و ستد در نتیجه برجام ایجاد کند.

وی یادآورشد: متن برجام حدودا ۱۲۲ صفحه فارسی و ۱۶۰ صفحه نسخه انگلیسی است که ۵ ضمیمه دارد . ضمیمه ۱ و ۲ تعهدات ما و طرف مقابل است. ضمیمه ۳ همکاری های بین المللی و ضمیمه ۴ سازوکارهای مربوط به کمیسیون مشترک است و ضمیمه ۵ زمان بندی است. بنابراین در زمینه کاهش تعهدات باید بر ضمیمه  ۱ متمرکز شویم.

کمالوندی با اشاره به ۸ موضوع اصلی  در ضمیمه ۱ و بند ۸۲ گفت: یکی از موضوعات تعهداتی در رابطه با راکتور آب سنگین است که عدم باز طراحی و عدم اجرای راکتور قبلی و بازطراحی آن راکتور است. مورد دیگر در ارتباط با تولیدات کارخانه‌های آب سنگین بود. موضوع سوم بازفراوری سوخت مصرف شده است که در اینجا هنوز سوخت مصرف شده که بخواهیم برنامه های بازفراوری‌ داشته باشیم، عملا برای ما مطرح نیست. 

وی غنی‌سازی در ظرفیت و سطح آن را مورد دیگر در این حوزه عنوان کرد و  افزود: یک مورد از آن که سطح میزان ۳.۶۷ را در گام دوم کنار گذاشتیم. در گام اول هم تعهدات برای ذخایر ۳۰۰ کیلو و ۱۳۰ تن که عرضه کنیم به بازار را کنار گذاشتیم و تحقیق و توسعه موضوع گام سوم است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: به جز مسائل طرح شده در گام های قبل، موضوعات دیگر در این پرونده فردو ، میزان ذخایر و نظارت، دسترسی های آژانس بین المللی انرژی اتمی و شفاف سازی است. در مورد آخر بنا نداریم که تغییری ایجاد کنیم. بنابراین تا امروز از ۷ موضوع باقی مانده دیگر ما ۴ و نیم مورد را کنار گذاشتیم. آن نیم مورد هم برای این است که سطح غنی سازی را کنار گذاشته ایم اما ظرفیتش به تعداد سانتریوفوژها بر می گردد و موضوعات باقی مانده بسیار مختصر هستند.

وی گفت: این نشان می دهد که به لحاظ فنی در مذاکرات نحوه تعهدات به گونه ای بوده است که مشکلاتی ایجاد نکند. همانطور که دکتر صالحی بارها گفته اند و متاسفانه برخی ها به دلایل سیاسی به این نکته غفلت می کنند، این است که صنعت هسته ای ما حتی در قالب برجام به راحتی به اهداف بلند مدت خود خواهد رسید.

کمالوندی  اضافه کرد:  بنا به فرمایشات مقام معظم رهبری که شرط کرده بودند در انتهای کار مشخص باشد غنی سازی کشور پاسخگو هست و حداقل ۱۹۰ هزار سو خواهد بود، ما برنامه ۱۵ ساله ای را ارائه دادیم با ۲۷۰ هزار سو که قابل افزایش تا یک میلیون سو بود.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: اتفاقی که امروز رخ داده است با تغییراتی که در تحقیقات و توسعه ایجاد کرده ایم، تحقق آن برنامه را به سمت یک میلیون سو تسهیل خواهد کرد و ما ۲۷۰ هزار سو را به راحتی با همین برجام موجود محقق خواهیم کرد، اما این که چه زمانی  یک میلیون سو را محقق خواهیم کرد، بستگی به اقدامات آینده ما در تحقیق و توسعه دارد.

وی تصریح کرد: مواردی که گفتم به ترتیب در بند ۸۲ ضمیمه یک برجام آمده است، اما در مورد تحقیق و توسعه که از بنده های ۳۲ تا ۴۳ و یک بند ۸۱ را شامل می شود،  بند ۸۱ در مورد روش های غنی سازی غیر از سانتزیفیوژهای گازی صحبت می کند. در حال حاضر عمده کار اقتصادی دنیا برپایه سانتریفیوژ های گازی انجام می شود و روش های دیگری که در دنیا انجام می شود، لزوما اقتصادی نیست، اما به هر حال جمهوری اسلامی ایران در برجام پذیرفته بود فعلا فقط از سانتریوفوژهای گازی استفاده کند.

کمالوندی درخصوص بند های ۳۲ تا ۴۳  هم گفت: در این بندها ۸ موضوع است که مورد بحث ما است. چهار موضوع آن تا الان انجام شده است و آژانس مراجعه خواهد کرد و تایید خواهد شد. اما چهار۴ اقدام دیگر هم با فاصله زمانی که عرض خواهم کرد اقدام خواهد شد. 

وی افزود: نکته مهم این است که در مسیر غنی سازی، برخلاف آن چیزی که بعضا بعضی طرح می کنند، ما می می توانیم بگوییم که عملا محدودیتی وجود نداشته است. به این دلیل که برنامه ها بر اساس یک برنامه بلند مدت، با روش های جدید، دیده شده بود. روش قدیم روش مهندسی معکوس بود. مانند ماشین های IR۱ ماشینی نبود که در ایران ساخته شده باشد، در هلند ساخته شده بود که به پاکستان رفته و از آن جا به ایران آمده بود. اما ماشینی که شما خودتان می سازید حتما به مستند سازی دانش نیاز دارد وگرنه شما مسیری را می روید و چون آدرس را مشخص نکرده اید، دفعات بعد با مشکلاتی مواجه می شوید.

کمالوندی با تاکید بر اهمیت مستند سازی ادامه داد: مستند سازی دانش یکی از کارهایی است که در دنیا انجام می شود و بر اساس آن ما هزاران سند برای هر کدام از این سانتریفیوژها درست کرده ایم.کار بسیار عمیق  و بزرگی  است،اگر یک مقدار زمان برای رسیدن به اهداف بلند مدت بیشتر شده؛ کیفیت افزایش یافته است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی اظهار کرد: در گذشته به دلیل اهمیت سرعت، و از طرفی با توجه به مهندسی معکوس، عملا وارد فرآیند مستند سازی که زمان بر است، نشده اند؛ همه تحقیقات انجام شده به هر شکل ممکن مستند و با همدیگر مقایسه شود؛ این سندها در کنار هم قرار گیرد و به دانش فنی تبدیل شوند.

کمالوندی ادامه داد: امروز چهار  اقدام با چهار موضوع انجام شد؛ قبل از کاهش تعهدات اگر هرکدام از ماشین های پیشرفته وقتی در عمل غنی سازی می کردند، محصول و خوراک را دوباره با قاطی می کردند و به صورت اتوماتیک به اورانیوم طبیعی تبدیل می شد. از این به بعد این اتفاق نمی افتد و ماشین های سانتریفیوژ ما همانطور که تحقیق و توسعه می کنند، به انباشت ذخایر کمک می کنند؛ اگر این را در نظر بگیریم که ظرفیت این ماشین‌ها چندین برابر ماشین های است که فعلا نصب شده است به معنی این است که در بعضی جاها صدها  شاید هزاران ماشین را در حال نصب به افزایش ذخایر ما کمک کند، این از دیروز انجام و امروز به آژانس اعلام شد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه از امروز تولیدات تحقیقاتی به ذخایر ما افزوده می شود،گفت: ماشین «آی آر ۶» قرار بود در ابتدای سال ۱۱ عملا گازدهی شود،IR۶ ساب که قرار بود در آن موقع گازدهی شود، ماشینی غیر از ماشین «آی آر ۶» است، گازدهی آن را هم شروع کردیم.

وی اضافه کرد: همچنین قرار بود راه اندازی زنجیره ۲۰ ماشین «آی آر ۴ »که موضوع بند ۳۵ ضمیمه ۱ است ، ابتدای سال ۱۱ انجام شود که الان عملا انجام شده است.همچنین راه اندازی زنجیره ۲۰ تایی ماشین «آی آر ۴ »که موضوع بند ۳۵ ضمیمه ۱ است  آن هم ابتدای سال ۱۱ انجام شود، الان عملا انجام شده است و ما زنجیره ۲۰تایی ماشین زنجیره«آی آر ۴ »  را عملا شروع کرده ایم و تولیدات آن به ذخایر اضافه می شود.

کمالوندی افزود: «آی آر ۶ »به صورت زنجیره ۲۰ ماشین- البته قرار بود بعد از آبان ماه به دو زمان مساوی تقسیم می شد، دو زمان مساوی آبان ماه به بعد است- دیروز شروع کردیم و زنجیره ۲۰ تایی گازدهی شد و زنجیره ۳۰ تایی نیز علاوه بر ۱۰ و ۲۰ تایی غیر از آنها که اکنون کار می کنند، در برنامه بعدی داریم.

کمالوندی، با بیان اینکه این ۴ موضوع چهار اقدامی است که عملا انجام شده،گفت: اگر ۴ اقدام دیگر انجام دهیم عملا در حوزه غنی سازی هیچ تعهد دیگری باقی نمی ماند. دو مورد از این اقدامات از جمله راه اندازی زنجیره میانی ماشین «آی آر ۲ ام» موضوع بند ۳۲ ضمیمه ۱ است که باید از سال ۱۱- یعنی ۶ سال دیگر- انجام می‌شد؛ دیگر اقدام ما، راه اندازی زنجیره ۱۰ ماشین سانیتریفیوژ «آی آر ۵ » و گازدهی آن است؛ این هم از مواردی است که باید سال یازدهم اتفاق می افتاد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: نیاز ما الان ۲۰ درصد نیست و اگر بخواهیم زمانی ۲۰ درصد تولید کنیم؛ ترجیح ما این است که یک پله پیش رویم و ذخایر۴.۵ درصد به اندازه کافی داشته باشیم و بعد شروع به تولید ۲۰ درصد کنیم.

کمالوندی درباره نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی گفت: آژانس گزارش دهنده و منعکس کننده است و نقش قاضی و قضاوت کننده ندارد. نقش آژانس در توافق برجام این بود که آنچه را که اتفاق می افتد گزارش کند. گام‌های اول و دوم اقدامات ایران را آژانس گزارش کرده است و به طور طبیعی درباره تغییرات حوزه توسعه هم گزارش داده خواهد شد و لذا نکته خاصی ندارد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی یادآور شد: دکتر ظریف این موضوع را به خانم موگرینی به عنوان هماهنگ کننده برجام در نامه ای دو صفحه ای با جزییات، اشاره به سوابق و اینکه جمهوری اسلامی ایران در راستای حقوق خود و کاهش تعهدات گام سومی را برمی دارد؛ اعلام کرده و گفته است که جزییات آن هم از طریق آژانس اعلام خواهد شد.  

کمالوندی افزود: آژانس اتفاقاتی را که اکنون در سایت های ما می افتد، می بیند و گزارش می کند. این در راستای دستور ریاست جمهوری و نامه وزیر امورخارجه است و گزارش آن هم علی القاعده خواهد رفت و طرف های دیگر هم در شورا خواهند دید. وقتی این گزارش در شورای حکام بررسی می شود باید ببینند که چرا پس از ۱۶ گزارش که موید اجرای تعهدات و پایبندی ایران به برجام بوده است؛ این اتفاقات می افتد.  

وی تاکید کرد: علت این موضوع پس از صبر استراتژیک یک ساله جمهوری اسلامی مشخص است و فکر نمی کنم کشوری در دنیا باشد که علت این  اقدامات را نداند. این اقدامات منصفانه و برای احقاق حقوق کشور صد در صد لازم است.

ایران با کاهش تعهدات خود دارد از برجام فاصله می گیرد

کمالوندی در پاسخ سوالی مبنی بر این که گام سوم چقدر می تواند تاثیرگذار باشد که اروپایی را مجبور کند که تا دوماه آینده به اجرای تعهدات خود بازگردند گفت: جمهوری اسلامی با کاهش تعهدات خود دارد از برجام فاصله می گیرد و این حرکت محسوس است. البته شاید  بعضی‌ها بگویند دارید اقدام تند انجام می دهید که این بحث ها مطرح است اما تصمیم گیری ها در فرایند فنی، سیاسی و امنیتی است.  

وی افزود: کسی که بیرون نشسته باشد از نگاه خود نظری می دهد که آن نگاه هم برای خودش محترم است، اما وقتی که اطلاعات کافی را با  مسائل سیاسی و امنیتی کنار قرار دهید این اقدامات منصفانه است.  

سخنگوی انرژی اتمی تاکید کرد:  تصمیمات از جنس محکم و معقول و حساب شده ای است و تو خالی نیست. بعضی تصمیمات طوری است که ظاهرش بزرگ است اما داخل آن بزرگ نیست.  با حسن عمل، حساب شده جلو می رویم که به نظر من این محاسبات را طرف مقابل دارد، البته جلو رفتن ما طوری است که طرف مقابل فرصت برای برگشتن داشته باشد.

افزایش ذخایره ما از ۲۰ روز دیگر جهش خیلی بالایی خواهد داشت

کمالوندی با بیان این که هرچقدر جلو می رویم کار سخت تر می شود گفت: افزایش ذخایره ما از حدود ۲۰ روز دیگر جهشی خیلی بالایی خواهد داشت و برداشت تولید ما برداشت زیادی خواهد بود که در زمان خود اعلام می کنیم.  

سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: در ارتباط با مسائل تحقیق و توسعه، تولیدات ما جمع آوری می شود و این مفهومش این است که ذخایر ما به سرعت افزایش پیدا می کند و طرف مقابل هم این مسائل را می داند، امیدواریم که به خودشان بیایند و اقدامات لازم را انجام دهند.

نگاه ما منطقی، فنی و ملی است

کمالوندی در پاسخ به سوالی درباره چرایی عدم انجام غنی سازی ۲۰ درصد توسط ایران، گفت: وقتی شما تصمیم می گیرید محدودیت غلطت غنی سازی را قبول نکنید، این پیام را منتقل کرده اید که شما اگر بخواهید می توانید به ۲۰ درصد هم برسید.

وی افزود: اما میان این که چه چیزی اعلام می شود و چه چیزی اقدام خواهد شد، فرق وجود دارد. جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده این محدودیت را کنار گذاشته است. اما برای اقدام یکسری مسائل فنی و منطقی در نظر گرفته می شود. اکر امروز به ما گفته شود، صرف نظر از مصالح فنی و منطقی، به علت یک تصمیم سیاسی شما ۲۰ درصد غنی سازی را انجام بدهید، امکان انجام شدنش وجود دارد. ولی توصیه ما به لحاظ فنی این است که کشور چنین نیازی ندارد. ما نگاهمان نگاه منطقی، فنی و ملی است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی تصریح کرد: برخی بحث های جناحی مطرح می شود که هیچ اشکالی هم ندارد. اما مطمئنا بسیاری از کسانی هم که بیرون گود نشسته اند و بسیاری از صحبت ها را طرح می کنند، اگر خودشان در بطن کار بودند، همین تصمیم را می گرفتند. چون آن ها هم دلسوز کشور هستند و ملی فکر خواهند کرد.

تصمیمات ما براساس منافع ملی است نه لج بازی با دشمن/آنها زمان زیادی ندارند و هرچه جلوتر برویم، شتاب ما بیشتر خواهد شد

کمالوندی در ادامه خاطرنشان کرد: تصمیمات ما صرفا بر اساس لج بازی با دشمنان خارجی نیست و ما به فکر منافع خودمان هستیم. هرچند این اقدامات انجام شده، نیز بار و دردی هم برای آن ها است و آن ها اگر می خواهند جمهوری اسلامی ایران در چارچوب توافق موجود ادامه حرکت دهد، زمان زیادی ندارند.

وی افزود:این بدیهی است که هرچه جلوتر برویم، شتاب ما بیشتر خواهد شد و این شتاب قطعا برای آن ها درد بیشتری خواهد داشت. به مرور زمان ذخایر ما افزایش پیدا خواهد کرد و اگر ذخایرمان به حدی برسد که در آینده احساس نیاز به غنی سازی ۲۰ درصد یا ۶۰ درصد داشته باشیم و آن را هم انجام خواهیم داد. اما در شرایط فعلی چنین نیازی نیست.

اروپاییها جدیت ایران را دیده اند

کمالوندی در پاسخ به سوال دیگری درباره بازتاب اقدام ایران و اینکه طرف‌های مقابل چقدر این گام را جدی گرفتند، گفت: جمهوری اسلامی ایران مصمم است و آنها می دانند که علی رغم بیانیه ای که می دهند، جمهوری اسلامی ایران قرار نیست تردیدی در اقدام خود انجام دهد و جدیت ایران را کاملاً دیده اند. درست است که متانت و صبر و استقامت ایران را دیده اند ولی جدیت را هم می بینند و عملاً اقداماتی که به سرعت انجام می شود گواه این موضوع است.

وی درباره وضعیت پیشرانها هم گفت: پیشران پروژه‌ای زمانبر هست. کارهای تحقیقاتی آن انجام می شود در اردیبهشت سال گذشته سیستمی راه اندازی شد که در حوزه تحقیق و توسعه کمک می کن. پیشران در برنامه کار سازمان هست با این وجود ما فعلاً فاصله زیادی داریم تا به مسئله سوخت آن فکر کنیم و اقداماتی که انجام می‌شود خیلی حساب شده است و گزارش آن به مقامات عالی کشور ارسال می‌شود و امیدوار هستیم بر اساس برنامه پیش برویم سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: آژانس بین المللی انرژی اتمی سال گذشته از این موضوع مطلع شد و ما اطلاعات لازم و اهداف خود را به آژانس دادیم و به موازات پیشرفت پیشران به آژانس هم اطلاع خواهیم داد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به سوالی که آیا مطابق برجام ما به ۲۷۰ هزار سو می رسیدیم، گفت: در برجام مشخص شده که در سال ۱۴۰۹ به ۲۷۰ هزار سو حرکت می کردیم. در گام سوم زمانی را در این زمینه مشخص کرد، اگر بنا باشد برجام ادامه یابد و ما بر اساس آن زمان بندی ها پیش می رویم آن زمان بندی ها تفاوت ۲۷۰ هزار تا ۱ میلیون را نشان می دهد. حتماً تحقیقات ما تاثیراتی دارد که از ۲۷۰ وارد حوزه یک میلیون شویم.

کمالوندی افزود: اگر قرار باشد در چهارچوب برجام جلو برویم و تعداد ماشین ها را در زمان خاص افزایش دهیم و پیش ببریم، کف آن چه که می رسیم ۲۷۰ هزار سو خواهد بود اما بدون برجام این روند چند سال جلو می افتد و حتماً میزان آن هم می تواند افزایش پیدا کند.

اقدامات ما برای برطرف کردن عدم توازن است 

وی در پاسخ به سوال خبرنگاری گفت: انجام این اقدامات توسط سازمان انرژی اتمی است، ولی تصمیمش دست ما نیست. تصمیم‌آن با شورای عالی امنیت ملی است که رئیس جمهور در رأس آن قرار دارد، اجرای آن دست ماست.

کمالوندی خاطرنشان کرد: اقدامات ما هیچ نقض تعهدی نیست بلکه اصلاحی است برای برطرف کردن عدم توازن. الان ایران اگر تعهداتش را انجام دهد و طرف های مقابل بخواهند از آن استفاده کند این غیرمنصفانه است و جمهوری اسلامی باید چنین تصمیمی را می‌گرفت.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این که آیا ایران در گام سوم از برجام سلب تعهد می کند و این که به غیر از نسل ماشین هایی در تعهدات برجام آمده نسل ماشین جدیدی وارد چرخه خواهد شد یا خیر گفت: مسائل فنی به تنهایی پایه برجام نیست. اگر بخواهیم بگویم برجام چهارپایه دارد یکی از آن پایه فنی است. پایه اصلی که مهمترین پایه است در واقع تعهد طرف مقابل است که عملا الان وجود ندارد. دیگر تعهدات حقوقی و مسائل قطعنامه است که قطعنامه ها اجازه نمی دهند طرف مقابل خارج شود و تعهدات خود را انجام ندهد.  

وی افزود: وقتی می گوییم پایه های برجام دست خورده است باید بگوییم مهمترین پایه که تعهدات طرف مقابل است که اگر این پایه درست نشود باید بگوییم عملا چیزی از برجام باقی نمی ماند ما هم مجبوریم با کاهش تعهدات به سمتی برویم که این عملیات هم باعث می شود چیزی از پایه فنی باقی نماند.  

کمالوندی گفت: در خصوص ماشین جدید هم ما همانطور که اشاره کردم در این خصوص تعهداتی داشتیم که ماشین جدید را تا مرحله ای از تحقیقات انجام می دهیم که محاسبات و مدلینگ آن انجام می شود و برای ادامه آن باید در کمیسیون مشترک مطرح شود.
این مقام سازمان انرژی اتمی یادآورشد: در حال حاضر ما تعداد ماشین های زیادی داریم که کار زیادی می برد و تمرکز ما روی آنها است. بنابراین ماشین جدیدی فعلا موضوع ما نیست. اگر هم باشد شاید تا چند سال دیگر باشد که تعهداتی وجود ندارد که بخواهد به کمیسیون مشترک برود.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی افزود: در حال حاضر نیاز نیست که بخواهیم آن را در لیست اقدامات بیاوریم. ماشین های جدید در برنامه کار کشور خواهد بود همچنان که در زمان تعهد هم در دستور کار داشتیم، اما فعلا مورد نیاز نبوده است.

منبع: ایرنا