به گزارش خبرنگار ایمنا، مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه اصفهان، برای اولین بار از اسناد مرتبط با یکی از خوانین بختیاری رونمایی کرد. این اسناد مربوط به "علی قلی خان هژبرسلطان" است که از قلعه احدادی او در روستا "تخماقلو" از توابع شهرستان بوئین و میاندشت کشف شده است و شامل سندهایی ارزشمند از سرگذشت این خان بختیاری و همچنین اطلاعاتی از دوره مشروطیت است.
صبح روز چهارشنبه _۱۳ شهریور ماه_ مرکز اسناد اصفهان میزبان تنی چند از خبرنگاران و علیرضا هژبرپور از نوادگان "هژبرسلطان" بود تا درباره اسناد کشف شده توضیحاتی ارائه شود. مرحوم علی قلی خان هژبرسلطان از آق‌قویونلوها و نواده "آرخ میمون آق‌قویونلو" بوده، آق‌قویونلو طایفه‌ای از قزلباشان ترک بودند که پیش از دوران صفوی مدتی کوتاه در ایران حکومت کردند و تبریز نیز پایتخت آن‌ها بوده است.
به گفته علیرضا هژبرپور، علی قلی خان فرزند سوم خانواده بوده و دو برادر بزرگتر از خودش داشته است و او را شخصی بسیار آرام و با منطق می‌دانند. این خان ترک در بخش‌های مختلف ایران حکومت کرده ضمن اینکه در مشروطیت نیز نقش و حضوری فعال داشته است. زادگاه او نیز روستا "تخماقلو" بوده که از این حاکم و پدرش قلعه‌ای در این روستا برجا مانده است و بخش عمده از اسنادی که امروز رونمایی شد از همین قلعه و نوادگان او به دست آمده است.
هژبرسلطان به مدت سه سال در سیستان بلوچستان، کرمان و رفسنجان حکومت کرده و پس از آن نیز چهار سال حاکم خوانسار، نجف آباد و تیران و کرون بوده است. در نهایت "فریدن" آخرین محلی بوده که این خان بختیاری مستقر شده و با حکم حکومتی منسب حاکمیت آن را گرفته است.
بیشتر خدمات هژبرسلطان نیز در فریدن و بوئین میاندشت بوده، بنا بر گفته هژبرپور "ساخت دو باب حمام که هنوز هم به همان شکل باپرجا مانده، ساخت یخچال قدیمی که حدود ۲۰ سال پیش تخریب شد، ساخت پلی که اکنون آن را پل قوسی می‌نامند و بر روی رودخانه گلپایگان بسته شده و همچنان محل عبور و مرور وسایل نقلیه است" را می‌توان از خدمات هژبرسلطان دانست.
یکی از جالب توجه ترین اسنادی که در اختیار نتیجه هژبرسلطان قرار داشت، نامه‌ای از حاکم وقت اصفهان در زمان قحطی سال ۱۲۹۸ است. در این نامه حاکم وقت اصفهان امیراکرم بختیاری از علی قلی خان هژبرسلطان درخواست ۵۰۰ بار گندم می‌کند. در این نامه آمده است: "جناب علی قلی خان هژبرسلطان، چون این اوقات برای اهالی و مردم اصفهان خیلی سخت شده است و به تنگی گذران می‌کنند، لهذا به شما می‌نویسم در نهایت فوریت و جدیت باید ۵۰۰ بار گندم از محل تخماقلو تهیه نموده توسط مکاری حمل اصفهان شود و به مصرف فروش رسانده. اگر از این تاریخ اگرچناچه الی پنج روز دیگر حرکت داده نشد و به تعلیق افتاد اسباب رنجش اینجانب خواهد شد. امیراکرم بختیاری"
هژبرسلطان همچنین ارتباطاتی با سید حسن مدرس، رئیس وقت مجلس ملی داشته که اسناد و نامه‌های آن نیز کشف شده است. در بخش دیگری از اسناد می‌توان نام اعضا شورایی را دید که اگر کسی خلافی انجام می‌داد درباره فرد خاطی و مجازات او تصمیم می‌گرفتند.این سند نشان می‌دهد که تصمیم گیری برعهده حاکم یعنی هژبرسلطان نبوده، بلکه شورایی از ۹ نفر تشکیل شده و در مورد خاطیان تصمیم گیری انجام می‌پذیرفت.
یکی از مهم‌ترین بخش سندهایی که امروز در مرکز اسناد رونمایی شد مربوط به فرماندهان مشروطه و ارتباط آن‌ها با هژبرسلطان بود. زمانی که مشروطه خواهانی چون ستارخان و باقرخان برای فتح پایتخت به سمت تهران حرکت کردند، تبریز و اردبیل توسط نیروهای محمدعلی شاه محاصره شد. در این برهه از تاریخ گزارش‌های پراکنده‌ای از وضعیت شهر تبریز در دست است، اما هیچ اطلاعاتی از وضعیت اردبیل وجود ندارد.
در این اسناد تازه کشف شده گزارش‌هایی به قلم رستم خان سرتیپ حاکم وقت اردبیل از وضعیت این شهر و ارسال آن‌ها به هژبرسلطان به چشم می‌خورد. این اسناد زنده می‌تواند بخش تاریکی از تاریخ مشروطیت را برای پژوهش گران روشن کند.
در ادامه هژبرپور، نتیجه هژبرسلطان که درمورد این آثار توضیح می‌داد به جنگ بین مخالفان و موافقان مشروطه نیز اشاره کرد و گفت: بر اساس اسناد هژبرسلطان در جنگی که بین رحیم چلبیانلو (ملقب به رحیم خان سردار و از رهبران اصلی مخالفان مشروطه) ستارخان شکل گرفت، رحیم خان سردار ۱۵ هزار قشون داشت و انگلیس نیز پنج هزار دیگر به او داد و بدین ترتیب به ۲۰ هزار قشون در برابر نیروهای ستارخان ایستاد و پیروز شد. این جنگ سه روز به طول می‌انجامد و ۵۰۰ نفر در این جنگ کشته می‌شوند.
نکته جالب توجه در این اسناد مشخص شدن فاصله اردبیل تا فریدن است که با اسب ۱۲ روز به طول می‌انجامیده. همچنین نامه‌ها درباره جنگ بین هژبرسلطان و طوایف موگویی بختیاری نیز در میان اسناد اطلاعاتی وجود دارد که از جمله آن‌ها نامه‌ای از باقرخان به هژبرسلطان و نامه که حامل خبر ترور باقرخان بود نیز در بین اسناد است.
در نهایت هژبرسلطان در زمان سلطنت احمدشاه فوت می‌کند، اما تاریخ دقیق آن مشخص نیست. شاید نامی از این سلطان در میان تاریخ نتوان یافت، اما با کشف این اسناد بسیاری از نقاط مبهم تاریخ ایران در اواخر دوران قاجار را می‌توان پژوهش کرد و پاسخ‌هایی دائمی برای آن‌ها یافت.
نظر شما