به گزارش خبرنگار ایمنا، انسان شهرنشین به محیطی امن و آرام نیاز دارد تا جدا از جنجال و هیاهوی روزانه لحظاتی را به استراحت بگذراند. اهمیت وجود پارک‌ها و فضاهای سبز شهری تا آنجاست که کمبود آن تهدیدی جدی علیه سلامت شهروندان، پاکیزگی هوا و موجودیت شهر محسوب می‌شود.
برای آشنایی بیشتر با اهمیت فضای سبز در زندگی شهری، راه‌های توسعه و نقش شهروندان در حفظ و نگهداشت آن با "شیرین صادقی" کارشناس شهرسازی گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:
چرا در بعضی کشورها آمار شهرنشینی روبه افزایش است؟
رشد و توسعه شهرها و افزایش جمعیت آن‌ها از مهم‌ترین نمادهای مدرنیته است که ممکن است در ظاهر زیاد هم بد نباشد، اما وقتی می‌بینیم زندگی انسان تا حد زیادی وابسته به ماشین است و آلایندگی‌های زیست‌محیطی چگونه محیط زندگی بشر را نابود کرده است متوجه می‌شویم که افزایش شهرنشینی آنقدرها هم خوب نیست.
در کشورهای پیشرفته پدیده‌ای به عنوان "شهرگریزی" شکل گرفته که بر اساس آن شهرنشینان خسته از آلودگی صوتی و بصری به روستاها و شهرهای کوچک پناه می‌برند، البته در آن کشورها سطح رفاه در شهرهای کوچک و روستاها به اندازه شهرهای بزرگ بالا است و در مقابل خبری هم از بوق ماشین و آلایندگی صوتی و هوا نیست؛ ولی در کشورهای جهان‌سوم و در حال توسعه مانند ایران، روند شهرنشینی از دهه‌های گذشته آغاز شده و همچنان ادامه می‌یابد.
افزایش جمعیت شهرها چه اثری در فضای سبز شهری دارد؟
طبق یک قاعده معمول اگر تعداد جمعیت و مساحت فضای سبز هماهنگی نداشته باشد، اصطلاحا می‌گویند سرانه فضای سبز پایین است که این مسئله عواقب ناگواری مانند افزایش آلودگی هوا و بیماری‌های قلبی وتنفسی را به همراه دارد.
سرانه فضای سبز جهانی به ازای هر نفر ۲۰ تا ۲۵ مترمربع اعلام شده که در ایران این مقدار بین هفت تا ۱۲ متر مربع است، این در حالی است که بسیاری از شهرهای ایران فضای سبزی بسیار کمتر از هفت متر در اختیار دارند. مساحت فضای سبز تا حد زیادی مربوط به ویژگی‌های بیوکلیماتیک (شاخص زیست اقلیمی انسانی) هر منطقه است، یعنی در شهرهای کویری ممکن است مقیاس‌هایی در نظر گرفته شود که بر اساس آن‌ها باوجود آنکه سرانه فضای سبز بسیار کمتر از حد اعلام شده است، اما برای همان منطقه مناسب باشد. در مجموع باید بگوییم که افزایش جمعیت شهرها در گام نخست باعث ایجاد ناهماهنگی بین جمعیت شهرنشین و مساحت فضای سبز و در گام بعدی باعث بروز بحران‌های زیستی و محیطی ناشی از کمبود آن می‌شود.
فضای سبز به جز کاهش آلودگی هوا چه اثری در محیط شهری دارد؟
پارک‌ها در شهرهای امروزی و آنچه در گذشته به عنوان باغ‌ملی شناخته می‌شد در واقع استراحتگاهی برای شهروندان بوده که از جنجنال و هیاهوی روزانه به آن پناه می‌برده‌اند. فضای سبز شهری، رنگ‌آمیزی دیوارهای شهر، استفاده از الگوهای مدرن معماری و استفاده از مصالحی با رنگ‌های مختلف، اثر بوق ممتد ماشین‌ها، صحنه‌های دلخراش تصادف و برخوردهای شهروندان با یکدیگر را کاهش می‌دهد، پس لازم است که فضای سبز در همه جا در دسترس شهروندان باشد.
مدیریت فضای سبز مقوله‌ای مهم در علم شهرسازی است که بر اساس آن به مدیران شهری آموزش می‌دهد چگونه بر پارک‌ها که قلب تپنده شهرها هستند نظارت کنند. چیدمان فضای پارک، نوع وسایلی که در آن به‌کار برده می‌شود و حتی رنگ‌آمیزی مبلمان پارک در اثرگذاری آن بر شهروندان و محیط شهری مؤثر است.
چه راهکارهایی برای توسعه فضای سبز شهری وجود دارد؟
کمبود فضای سبز زنگ خطری برای حیات شهرها است، زیرا با کمی سرانه فضای سبز آب و هوای کافی وجود نخواهد داشت و در این صورت زندگی انسانی از بین می‌رود. برای افزایش سرانه فضای سبز در گام نخست باید بین جمعیت شهری و مساحت پارک‌ها تعادل برقرار کنیم که برای رسیدن به این هدف باید از مهاجرت به شهرها جلوگیری شود. در گام بعدی باید به توسعه فراوانی فضای سبز در مناطق مختلف توجه شود، زیرا بر اساس یافته‌های علمی تمرکز پارک‌ها در مناطقی خاص از شهر نه‌تنها کمک زیادی به کاهش آلاینده‌ها نمی‌کند، بلکه آسیب‌های اجتماعی زیادی را نیز به همراه دارد به همین دلیل سفارش می‌شود که برای ایجاد پارک‌های محله‌ای برنامه‌ریزی شود.
از سوی دیگر استفاده از گونه‌های مقاوم به کم‌آبی و آفات زراعی مانند پسته، بنه، بادام‌کوهی، سنجد، اقاقیا و نارون سبب می‌شود طول عمر فضای سبز شهری و در نتیجه بهره‌دهی آن افزایش یابد. چیدمان گونه‌های گیاهی در پارک‌ها هم مهم است، یعنی محل قرار گرفتن گل‌ها باید در مرکزیتی باشد که دست کودکان و افراد نابالغ به آن‌ها نرسد و در مقابل امکان استفاده از سایه درختان بدون لگدمال کردن چمن‌ها وجود داشته باشد.
شهروندان چه نقشی در حفظ فضای سبز شهری دارند؟
در مجموع باید بگوییم که مدیریت شهری بدون مشارکت شهروندان در امور، سرانجامی جز شکست ندارد. اگر شهروندان گل‌های پارک را بچینند و شاخه‌های درختان را بشکنند و روی چمن‌ها راه بروند دیگر چیزی به نام پارک یا فضای سبز باقی نمی‌ماند که شهرداری بخواهد آن را حفظ کند یا توسعه دهد.
نظر شما