علائم کم خونی شدید را بشناسید

سکینه جعفری در گفت و گو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اهمیت وجود آهن و ویتامین D در بدن اظهار کرد: آهن یک ماده معدنی مورد نیاز برای ادامه حیات و اساسی‌ترین ماده اولیه برای ساختن گلبول قرمز خون است. در صورتی که آهن به مقدار کافی برای بدن تامین نشود، ابتدا ذخایر آهن بدن مصرف شده و چنانچه کمبود ادامه یابد این ذخایر تخلیه شده و کم خونی ناشی از فقر آهن ایجاد می‌شود.

وی در خصوص عوارض کمبود آهن در بدن افزود: کم خونی ناشی از کمبود آهن در بدن باعث عوارضی همچون اختلالات رفتاری، کاهش قدرت یادگیری و توانایی انجام کار، خستگی زودرس و کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها می‌شود که اثرات منفی بر بازدهی کاری خواهد داشت.

جعفری درباره راهکارهای پیشگیری از کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن گفت: گام اول شناخت عوامل ایجاد کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن است که مهمترینآن کمبود آهن در برنامه غذایی روزانه، پایین بودن جذب آهن در غذاهای گیاهی، افزایش نیاز بدن به آهن در دوران بارداری و دوران رشد، دفع زیاد آهن از بدن مثل خونریزی شدید در دوران قاعدگی یا بیماری های دستگاه گوارش است.

وی ادامه داد:  ابتلا به آلودگی‌های انگلی، ابتلای مکرر به بیماری‌های عفونی، عادات غلط غذایی مثل مصرف کم میوه و سبزی تازه، بارداری‌های مکرر با فاصله کمتر از سه سال و مصرف همزمان چای و لبنیات با غذاهای حاوی آهن از دیگر عوامل ایجاد کمبود آهن و کم خونی است.

کارشناس مسئول واحد تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت: رنگ پریدگی و مخاط داخل لب و چشم، ضعف و خستگی زودهنگام، کاهش قدرت یادگیری، سوزن سوزن شدن دست و پاها، سیاهی رفتن چشم، بی تفاوتی، سرگیجه، سردرد، بی اشتهایی و حالت تهوع از علائم کم‌خونی است.

وی گفت: گام سوم شناسایی در دسترس ترین و آسان‌ترین روش‌های پیشگیری از کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن است که این روش‌ها به دو دسته رعایت برنامه غذایی صحیح (با تأکید بر استفاده از منابع غذایی آهن دار) و استفاده از مکمل آهن (با تأکید بر افراد در معرض خطر) تقسیم می‌شود.

جعفری با اشاره به اهمیت داشتن یک برنامه غذایی صحیح و استفاده از منابع غذایی آهن دار برای کاهش کم خونی اظهار کرد: در برنامه غذایی روزانه خود از مواد غذایی آهن دار مثل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، حبوبات و سبزی های برگ تیره مثل اسفناج، کلم بروکلی استفاده کنیم. برای افزایش جذب آهن غذا، به غذاهای گیاهی مانند سویا، مقداری گوشت حتی مقدار کم اضافه کنیم.

وی اضافه کرد: بهتر است از مغزجات و خشکبار که منابع غنی آهن هستند به عنوان میان وعده استفاده شود و از نوشیدن چای، قهوه و مصرف کاکائو به علت داشتن مواد کاهش دهنده جذب آهن یک ساعت قبل از غذا و یک تا دو ساعت بعد از غذا خودداری کرده و از نان‌هایی که با خمیر ور آمده بدون استفاده از جوش شیرین تهیه شده بیشتر استفاده شود.

کارشناس مسئول واحد تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تاکید کرد: علاوه بر کم خونی فقر آهن، کم خونی ناشی از کمبود اسید فولیک نیز شایع است. به همین دلیل بهتر است همراه با قرص آهن، قرص اسید فولیک نیز مصرف شود یا استفاده از قرص های ترکیبی دارای آهن و اسید فولیک در اولویت باشد.

وی با بیان اینکه در برخی افراد ممکن است در اثر مصرف آهن علائمی از قبیل تهوع، اسهال و سیاه شدن رنگ مدفوع بروز کند، گفت: وجود این علایم  طبیعی است و نباید به این دلایل مصرف قرص آهن را قطع کرد.

جعفری تصریح کرد: از مهم‌ترین توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت برای پیشگیری از کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن برای گروه‌های در معرض خطر، استفاده از مکمل آهن (مکمل یاری) مطابق جدول زیر با تجویز پزشک است.

اهمیت و نقش ویتامین D در بدن

وی با اشاره به اهمیت و نقش ویتامین D در بدن اظهار کرد: ویتامین D در هنگام مواجهه پوست بدن با نور آفتاب ساخته می‌شود به طوری که ۹۰ درصد نیاز به این ویتامین باید از طریق تابش مستقیم نور خورشید بر پوست تامین شود.

جعفری با بیان اینکه ویتامین D در تنظیم جذب و کارکرد کلسیم نقش حیاتی دارد و در صورت کمبود ویتامین D، کمبود کلسیم نیز ایجاد می شود، گفت:‌ امروزه کمبود این ویتامین در کشور ما در تمامی گروه های سنی از جمله نوجوانان دیده می شود و یک مسئله جدی است.

این کارشناش تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درباره نقش ویتامین D در بدن افزود:‌ استحکام استخوان، نقش کلیدی در عملکرد سیستم ایمنی بدن، محافظت در برابر دیابت، انواع سرطان، بیماری های قلب از مهمترین وظایف ویتامین D در بدن است.

جعفری در مورد منابع غذایی حاوی ویتامین D گفت: این ویتامین به میزان اندکی در غذاهایی همچون ماهی، زرده تخم مرغ، جگر و شیر وجود دارد، اما با مصرف این مواد غذایی نیز نمی توان نیاز به ویتامین D را به طور کامل تأمین کرد.

وی در خصوص عوارض کمبود ویتامین D  در بدن گفت:‌ توقف رشد بدن، دردهای استخوانی، پوکی استخوان، افزایش احتمال ابتلا به دیابت، سرطان ها، افسردگی، ام اس و ضعف ماهیچه ها از عوارض کمبود این ویتامین در بدن است.

کارشناس مسئول واحد تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان خاطر نشان کرد: راه‌های پیشگیری از کمبود ویتامین D قرار دادن دست‌ها و پاها در معرض نور مستقیم خورشید به مدت ۱۰ دقیقه و در دفعات سه تا چهار بار در هفته، استفاده از شیر غنی شده با ویتامین D و منابع غذایی حاوی این ویتامین و مصرف مکمل یاری با ویتامین D است.

این کارشناس تغذیه درباره عوارض مسمومیت با ویتامین D گفت: افزایش سطح کلسیم و آسیب به رگ ها، کلیه ها و قلب از عوارض مسمومیت با این ویتامین است که در صورت مصرف بیش از میزان نیاز ویتامین D ایجادمی شود.

وی تصریح کرد: علایم مسمومیت با ویتامین D با علایم ضعف و خواب آلودگی، سردرد یبوست، خشکی دهان، طعم آهن در دهان، کاهش اشتها، تهوع و استفراغ است.

جعفری اظهار کرد:‌ بیش از نیمی از مردم کشور ما کمبود ویتامین D دارند. با توجه به این که سفره غذایی ایران به طور معمول ویتامین D کافی را تأمین نمی کند، مکمل یاری با این ویتامین مطابق جدول زیر  با تجویز پزشک جهت پیشگیری از کمبود ویتامین D، ضروری است.