به گزارش خبرنگار ایمنا، تعیین میزان تاثیرگذاری هریک از کنشگران شهر بر طرحها و فرآیندهای شهری و تعامل و ارتباط موثر آنها با یکدیگر زمینه را برای توسعه همه جانبه شهر فراهم میکند.
این کنشگران شهری قدرتمند هستند و توان ایجاد تغییرات عمده چه در جهت مثبت و چه در جهت منفی را دارند، میزان تاثیرگذاری این کنشگران بر طرحها و فرآیندهای شهری به جایگاهی بستگی دارد که به آنها داده میشود.
دادن جایگاه متناسب به هرکدام از این کنشگران و یکپارچگی میان آنها تضمین کننده موفقیت طرحهای کالبدی، فرهنگی و اجتماعی و تامین کننده آسایش، رفاه و اطمینان خاطر شهروندان است، تحقق مفهوم توسعه پایدار نیز که امروزه به عنوان یک آرمان شهری مطرح میشود در گرو ارتباط و تعامل متناسب بین این کنشگران است. برای شناخت کنشگران اصلی شهر و میزان تاثیرگذاری هریک از آنها بر فرآیندهای شهری گفت وگویی با "فرزاد مومنی" کارشناس ارشد شهرسازی انجام دادیم که در ادامه میخوانید:
کنشگران اصلی شهر چه کسانی هستند؟
کنشگر واژهای است که از زبان لاتین وارد ادبیات شهرسازی شده است، کنشگران به افرادی اطلاق می شود که عملا بر روی فرآیندهای شهری اثرگذار هستند، این افراد در حوزههای سرمایهگذاری قدرت اقتصادی در حوزههای سیاسی قدرت سیاسی و در حوزههای اجتماعی قدرت اجتماعی دارند و پیشران شهر هستند.
کنشگران اجتماعی فعالانی هستند که نهادهایی مردمی را تشکیل میدهند این بازوان اجتماعی عمدتا در محلات شکل میگیرد، اما در حال حاضر تعریفی کلی از ساختارهای اجتماعی وجود دارد در حالی که بازوان اجتماعی باید در قالب ساختارهای اجتماعی مطرح شود که در دل محلات شکل میگیرد.
بازوان اقتصادی در شهر نهادهایی هستند که قدرت مالی را در دست دارند، سرمایهگذاران حوزههای مختلف شهری، بانکها، موسسات مالی و صندوقهای اعتباری جزو این بازوی اقتصادی شهر هستند. نهادهای دولتی از جمله شورای اسلامی شهر، راه و شهرسازی، استانداری و سایر نهادهای شهری نیز جزو بازوان سیاسی یک شهر محسوب میشوند.
این کنشگران چه تاثیری بر اجرای طرحهای شهری دارند؟
زمانی که مدیریت شهری یک پروژه یا طرحی را تعریف میکند، این طرح باید با مشارکت بخش خصوصی و عمومی اجرایی شود بنابراین چنانچه منفعت و سود این کنشگران در روند اجرای طرح تعریف نشود اجرایی کردن پروژه مورد نظر به تعویق میافتد.
در سالهای گذشته پروژه احداث سالن اجلاس در دستور کار مدیریت شهری اصفهان بوده است که عملا به دلیل تامین نشدن منافع اقتصادی کنشگران اقتصادی، روند اجرایی این طرح به تعویق افتاد، زیان به تعویق افتادن طرحهای شهری متوجه حوزههای اجتماعی شهر از جمله شهروندان میشود.
بنابراین چنانچه مدیریت شهری قصد داشته باشد با یک کنشگر اقتصادی وارد مشارکت شود باید بستر اقتصادی و اجتماعی لازم برای اجرای آن طرح را فراهم کند، در این راستا باید مطالعاتی انجام و احتمالاتی نیز در نظر گرفته شود تا منافع کنشگران پروژه مورد نظر تامین و اجرای طرح به تعویق نیفتد.
در حال حاضر کدام یک از کنشگران شهری تاثیر بیشتری بر فرآیندهای شهری دارند؟
بیشترین تاثیر کنشگران شهری در حوزه اقتصادی است، این کنشگران عملا خط مشیهای سیاسی را تعیین میکنند.
تاثیر کنشگران اقتصادی در شهر بیشتر از کنشگران سیاسی و اجتماعی است و کنشگران سیاسی شهر در اختیار بازوان اقتصادی آن قرار میگیرد تا اهداف اقتصادی محقق شود زیرا سیاست و اقتصاد در جامعه ایران جدای از هم نیست.
آیا تاثیرگذاری بیش از حد حوزههای اقتصادی و سیاسی در فرآیندهای شهری درست است؟
چنانچه تاریخ ایجاد شهرها را مورد بررسی قراردهیم پی میبریم که هستههای اولیه شهر برای تامین معیشت و اقتصاد ساکنان شکل گرفته است و جوامع و اجتماعات شهری در حوزه توجه به مسائل اقتصادی رشد و توسعه پیدا کرده است بنابراین بازوان اقتصادی شهر از اهمیت زیادی برخوردار است و باید به عنوان اولویت درجه اول مد نظر قرار بگیرد، اما حوزههای اجتماعی نیز پس از حوزههای اقتصادی باید در اولویت دوم باشد و مباحث سیاسی تا حد ممکن نباید وارد دو حوزه اقتصادی و اجتماعی شود.
درحال حاضر در شهرها دو حوزه اقتصادی و سیاسی به یکدیگر وابسته و جزو دو اولویت اول در تعیین فرآیندهای شهری هستند در حالی که بازوان اجتماعی شهر نیز باید در ارتباطی تنگاتنگ با بازوان اقتصادی شهر باشد و پس از اقتصاد باید در اولویت دوم قرار بگیرد.
تصور کنید همه تدابیر اجتماعی لازم از جمله مشارکت شهروندان برای اجرای طرحهای شهری در نظر گرفته شود، اما منابع مالی لازم برای اجرایی کردن آن پروژه موجود نداشته باشد در حالی که چنانچه منابع مالی لازم برای اجرای یک پروژه تامین و منافع اقتصادی سرمایهگذران در نظر گرفته شود امکان اصلاح شاخصههای اجتماعی نیز وجود دارد.
تاثیرگذاری حوزههای اجتماعی در فرآیندهای شهری به چه میزان است؟
چنانچه بخواهم نمرهای از صفر تا ۱۰۰ به میزان تاثیرگذاری حوزههای اجتماعی در فرآیند اجرایی طرحهای شهری بدهم حداکثر نمره ۱۰ را میدهم، متاسفانه حوزههای سیاسی در بیشتر مواقع جایگاه حوزههای اجتماعی شهر را غصب کرده است و همه کارشناسان حوزه شهری نیز اجرای این روند را در فرآیندهای شهری کاری نادرست میدانند.
چطور میشود نقش حوزههای اجتماعی را افزایش داد؟
طرحها و برنامهریزیها باید از دل اجتماع شهری بیرون بیاید نه از سوی سیاستمداری که سمتی در شورای اسلامی شهر، فرمانداری، استانداری یا سایر ارگانها دارد، بر این مبنا جزئیات اجرای طرحها باید مطابق با نظر ساکنان محله یا منطقه شهری تعیین و انجام شود.
بنابراین باید حوزه سیاسی را که در حال مداخله در فرآیندهای شهری است از راس قدرت خارج و به حوزههای کوچکتر تقسیم کنیم، ساختار شوراهای محلی از جمله این حوزههای کوچک است که ارتباط بیشتری با جامعه شهری دارد.
در قالب ساختار شورا محلهها نظرات و پیشنهادات شهروندان به عنوان بخش مهمی از ذینفعان طرحهای شهری در نظر گرفته میشود.
نظر شما