به گزارش خبرنگار ایمنا، تجاری‌سازی؛ فرآیندی است که در آن فعالیت‌هایی همچون تبدیل علوم و فناوری‌های جدید به محصولات موفق تجاری برای بهره‌برداری از دانش، ایده‌ها، اختراع و نوآوری‌ها در قالب تولید محصولات با خدمات قابل‌ارائه، جهت فروش در بازار انجام می‌شود.
نکته قابل‌تأمل اینکه اگرچه مسئولان متبوع تاکنون بخشی از بستر تحقق این فرآیند مهم را فراهم آورده‌اند اما هنوز کشور در این بخش با چالش‌هایی مواجه است که باید برای رفع آن‌ها اقدام و تدابیر اصولی اتخاذ شود. چنین فرآیندی باوجود منافع و مزایای فراوانی که به دنبال دارد با موانعی درراه پیشرفتش رو به‌رو است که گاه به دلسردی فعالان در این حوزه می‌انجامد به‌طوری‌که نوع مشکلات و هزینه‌هایی که این سازمان‌ها، مؤسسات و شرکت‌ها با آن درگیر هستند، بقا و روند نتایج آن‌ها را با مشکل روبه‌رو می‌کند به‌طوری‌که کمتر از پنج درصد ایده‌ها با موفقیت، تجاری می‌شوند.
شواهد نشان می‌دهد که دولت‌های گونه گون، دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی به‌رغم توجه مشترکشان به تجاری‌سازی تحقیقات، از برخی جهات ابزار و اطلاعات لازم را برای پایش عملکردها، تحلیل روندها و ارزیابی راندمان و یادگیری از تحقیقات برای اقدامات برتر و سیاست‌گذاری مناسب را در اختیار ندارند بنابراین هنوز انجام این مهم با موانعی همچون مسائل درون‌سازمانی یا عوامل مربوط به فرستندگان یا انتقال‌دهندگان فناوری و مشکلات برون‌سازمانی مربوط به مصرف‌کنندگان فناوری همچون بخش صنعت مواجه است.
مسئولان بر این باورند که با تدوین سندها و برنامه‌های راهبردی در امور نخبگان، دانشگاه‌ها و مراکز علمی باید به شیوه‌ای عمل کنند تا از توان نخبگان در پیشبرد اهداف کشور به‌ویژه با اثربخشی بیشتر در راستای تجاری‌سازی صنعتی، استفاده حداکثری شده و گامی اساسی در این راستا برداشته شود.
خبرهای خوش اصفهان برای ثروت آفرینی از علم
باوجود همه موانع پیش‌رو اما اخیراً در راه تجاری‌سازی تحقیقات و ایده ها، اصفهان با تحولاتی روبه‌رو بوده است، به‌طوری‌که سید مسعود حسینی، معاون صنایع کوچک شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان از اتفاقاتی خوشایند دراین‌باره خبر داده و در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: با توجه به ایجاد فناوری‌های به‌روز و دست یافتن بنگاه‌های کوچک و متوسط به تکنولوژی جدید، در توانایی‌های صنایع کوچک، چگونگی روش‌های تولید و توزیع آن‌ها تحولاتی به وجود آمده که جایگاه این نوع از صنایع را در ساختار صنعتی کشور ارتقا داده است.
وی تصریح می‌کند: چنین واحدهای صنعتی از اقسا نقاط پیشرفته دنیا در راستای تحقق اهدافی همچون رفع فقر، درآمدزایی و اشتغال و برطرف کردن نیازهای اساسی سهم بسزایی داشته و حتی در بسیاری از موارد همین صنایع باعث ابداع فناوری‌های جدید، تحول و نوآوری بوده‌است بنابراین چنین مزایایی در زمینه صادرات عاملی مؤثر در توسعه اقتصادی کشورها بشمار می‌آید.
حسینی خاطر نشان می‌کند: با توجه به نقش مؤثر صنایع کوچک در پیشرفت اقتصادی دیگر کشورها در مجموعه شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان نیز با هدف توسعه فناوری‌های برتر و سیاست تجاری‌سازی دستاوردهای تحقیقاتی شرکت‌های دانش‌بنیان، گام‌هایی جدی برداشته‌شده است.
معاون صنایع کوچک شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان می‌افزاید: در زمینه حمایت از ایجاد و توسعه ایده و بازار فناوری، کمک به رفع مشکلات تجاری‌سازی نوآوری‌ها و رفع نیازهای متقاضیان فناوری با به‌روزرسانی مطالعه فراگیر، شناسایی و اولویت‌بندی خوشه‌های کسب‌وکار استان، اقداماتی اساسی شده است.
وی توضیح می‌دهد: در راستای تجاری‌سازی دستاوردهای تحقیقاتی اقدامات مؤثر دیگری مانند استقرار واحدهای مشاوره حقیقی و حقوقی فعال در مرکز خدمات فناوری و کسب‌وکار، برگزاری کلینیک‌های مشاوره کسب‌وکار در شهرک‌ها و نواحی صنعتی در شهرستان‌ها، انجام‌گرفته است علاوه بر آن حمایت از برگزاری دوره‌ها و سمینارهای آموزشی به‌منظور ارتقای سطح علمی و فنی مدیران و کارکنان واحدهای صنعتی، حمایت از اعزام هیات‌های تجاری و بازاریابی به نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، حمایت از تأمین مالی طرح‌ها و واحدهای تولیدی، تضمین و تسهیل در تسهیلات اعطایی بانک‌ها و موسسه‌های مالی و اعتباری به واحدها از طریق معرفی به صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک و همچنین حمایت از پایان‌نامه‌های دانشجویی مرتبط با بخش صنعت استان از طریق شرکت شهرک‌ها صورت گرفته است.
سردرگمی، شایسته مخترعان اصفهان نیست
اگرچه از تجاری‌سازیِ دستاوردهای تحقیقاتی، بسیار سخن گفته می‌شود اما لازم است شرکت‌هایی نیز برای حمایت از این ایده‌ها وجود داشته باشد هر چند در دو دهه اخیر با شکل‌گیری مراکز رشد، پارک‌های علم و فناوری و گسترش فعالیت واحدهای فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور، فاصله بین سخنان و عملکردها مقداری کمتر شده و تجاری سازی‌ها تا حدودی جامه عمل به خود پوشیده است.
افزایش فاصله میان بخش‌های آموزشی و صنعت و خدمات، ضرورت ایجاد سازمان‌هایی برای رفع این شکاف را پر رنگ‌تر می‌کند و به همین منظور نیز پارک‌های علم و فناوری برای رفع این مسائل و مشکلات در کشورهای مختلف ایجاد شد و گسترش پیدا کرد. به عبارتی رفع مشکلاتی که بر سر راه این‌گونه مراکز قرار دارد و سرعت بخشی به روند انتقال فناوری، اشتغال‌زایی برای فارغ‌التحصیلان جوان و تجاری‌سازی نتایج پژوهش‌های این افراد، پارک‌های علم و فناوری را به یکی از پرشتاب‌ترین مجموعه‌های فعال در دنیا تبدیل کرد.
واقعیت آن است که با توجه به تجربیات جهانی، ایجاد پارک‌های علمی و تحقیقاتی در کشور به‌شرط رعایت برنامه‌ریزی‌های آمایشی و سرمایه‌گذاری مناسب، می‌تواند نقش مؤثرتری را در تکمیل چرخه تحقیقات و تجاری‌سازی نتایج آن، ایفا کند.
بر اساس گزارش وزارت علوم تاکنون دو هزار و ۱۹۶ دانش فنی در ۳۶ پارک به مرحله تجاری‌سازی رسیده است که بیشترین تعداد مربوط به پارک علم و فناوری استان فارس با ۴۲۶ دانش فنی است. همچنین به غیر از پارک‌های علم و فناوری آذربایجان غربی، اردبیل و البرز، سایر پارک‌ها صادرات فناوری، محصولات و خدمات داشته‌اند که مجموع آن به بیش از ۲۶۱ میلیون دلار می‌رسد در این بین بیشترین ارزش صادرات به پارک علم و فناوری کرمان با حدود ۱۱۶ میلیون دلار اختصاص می‌یابد.
شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان نیز به‌عنوان اولین سازمان مؤسس مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری در کشور با هدف حمایت از ایجاد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و تولید ثروت از علم، راه‌اندازی شد که به اذعان مسئولان این مرکز امسال بیش از ۲۰۵ میلیارد ریال از تولیدات فناورانه شرکت‌های فناوری مستقر در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان تجاری‌سازی شده است.
در همین پیوند مهران بدیعی که از مخترعان و افراد صاحب ایده در اصفهان است با اشاره به اقدامات انجام شده برای حمایت از اختراعات و تجاری‌سازی ایده‌ها به خبرنگار ایمنا می گوید: یکی از این اقدامات کارآمد راه‌اندازی شرکت‌های دانش‌بنیان است ولی بازهم با این وجود هنوز این مراکز نتوانسته‌اند رضایت صاحبان ایده را جلب کنند. ضمن اینکه وجود چنین موانعی در اصفهان به‌عنوان دومین استان دانشگاهی کشور با بیش از ۱۵۰ مرکز آموزش عالی قابل توجیه نیست.
وی اظهار می‌کند: استان اصفهان دارای یک شهرک علمی و تحقیقاتی، دو پارک علم و فناوری، بیش از ۱۰ مرکز رشد فناوری و بیش از ۵۰۰ شرکت دانش‌بنیان است بنابراین در چنین مرکز علمی شایسته نیست که مخترعان سردرگم باشند.
به گفته این مخترع؛ مشتری محور نبودن پژوهش‌ها، فقدان ارزش پژوهش در بخش صنعت و سهم اندک آن در تولید ناخالص داخلی و نبود حمایت‌های مالی از جمله مشکلات فراروی مخترعان است.
وی تصریح می‌کند: به‌طور متوسط از هر دو تا سه هزار اختراع فقط یکی دو مورد آن‌ها تجاری‌سازی می‌شود و به مرحله تولید می‌رسد درحالی‌که با تکیه‌بر توان و تولیدات داخلی که همان اقتصاد دانش‌بنیان است به شکلی پسندیده می‌توان به توسعه اقتصاد داخلی پر و بال داد.
به گفته بدیعی، مخترعی که در زمان اختراع و یا ثبت با مشکلاتی روبه‌رو می‌شود باید توسط شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت شود، همچنین در این زمینه بانک اطلاعاتی در نظر گرفته شود که بقیه افراد آن راه اشتباه را در پیش نگیرند، البته مشکل دیگر بعد از ثبت اخرتاع و به مرحله تولید رسیدن آن این است که مشتریان طرح بازاری را بیش از طرح مخترع داخلی قبول دارن.
وی یادآور می‌شود: خوشبختانه در راستای حمایت از مخترعان بنیاد ملی نخبگان اقدام به ایجاد آیین‌نامه‌ای جدید کرده است که باوجود بندهای این آئین‌نامه بستر مناسب برای مخترعان ایجاد و امکان ارتقای این افراد تسهیل خواهد شد.
نظر شما