به گزارش ایمنا، هتل جهان که پس از سپری شدن دوران شکوهش تا سال‌های دهه 60 خورشیدی فعال بود، در حال حاضر مالک خصوصی دارد ولی می‌تواند با حمایت مسئولان دلسوز، حفظ شود و با توجه به موقعیت گردشگری ممتازش (بدنه غربی چهارباغ عباسی)، با تغییر کاربری به‌عنوان «قدیمی‌ترین هتل اصفهان»، بازسازی شود؛ اما در صورت ادامه بی‌توجهی‌ها ویران خواهد شد. در جستاری با عنوان «هتل جهان؛ یادگار تاریخ، یادمان فرهنگ» مروری بر تاریخ این هتل کهن در اصفهان داشته‌ایم. این جستار را که در ادامه می‌خوانید؛ پیش‌تر در چهارمین شماره نشریه الکترونیک «شهرگاه» منتشر شده است. شهرگاه مجله تخصصی در حوزه مدیریت شهری‌ست.
عصر پهلوی اول، درپی استفاده بهتر از شهرهای مهم مثل اصفهان بودند. مساجد تاریخی اصفهان به روی جهانگردان و بازدیدکنندگان داخلی و خارجی، باهدف جذب جهانگرد و توریست بیشتر به ایران و به‌ویژه شهر تاریخی اصفهان، باز شد. عمارت چهلستون به موزه تبدیل شد. بانک ملی واقع در خیابان سپه، بانک سپه، بانک رهنی، بانک کشاورزی و پیشه و هنر و صرافی‌هایی مانند صرافی افشار واقع در دروازه دولت، صرافی عبدالرسول و حاجی سیدرضا در بازار به مردم خدمات می‌دادند.
هتل جهان، پاتوق بسیاری از چهره‌های فرهنگی مثل آرتور اپهام پوپ بود. این هتل همچنین محل نشست و تصمیم‌گیری روشنفکران و
ایران‌شناسان شهیر همچون آندره گدار و ماکسیم سیرو، کلاوس شیپمان و نیز مهندس کارخانه‌های شهر ماکس شونمان آلمانی بود.
تعدادی از باغ‌های زمان صفویه که تا اواخر دوره قاجار نیز باقی‌مانده بودند، تبدیل به اراضی شخصی و ملک مردم شده و گرداگرد چهارباغ را مغازه‌ها و مهمانخانه‌ها و سینماها و... مانند زنجیر به‌هم‌پیوسته فراگرفته و «باغات عهد صفویه که حالیه بکلی تغییر صورت یافته و در هر یک‌خانه‌ها و کوچه‌ها افتاده است،» آن‌گونه که میرزا حسن خان جابری انصاری در کتاب تاریخ اصفهانش به آن اشاره‌کرده، برای حفظ یاد آن باغ‌ها، نام آنها را بر هر خیابان و کوچه گذارده‌اند و «امروزه نیز نامی از باغ‌های نو، گلدسته، کاج، زرشک بر خیابان‌های شهر دیده میشود.»
در چنین برهه‌ای از زمان، شهر اصفهان، یک‌چیز کم داشت و آن مهمانسرایی درخور و شایسته جهت اقامت گردشگران و پژوهندگان هنر و معماری بود. مهمانخانه «آمریک» که بعدها به «هتل فردوس» و سپس به «هتل جهان» تغییر نام داد، در سال 1307 خورشیدی ساخته شد. این بنا با معماری نئوکلاسیک، سقف سنتوری شکل به همراه نقوش گیاهی و ایوان‌های گشوده با ستون‌های مزیّن، در میانه بدنه غربی چهارباغ خودنمایی می‌کرد.
بنای اصلی هتل جهان ساختمانی سه‌طبقه در ضلع شرقی با حدود 32 اتاق و مشرف‌به چهارباغ است و ساختمان دوطبقه دیگری با حدود 12 اتاق در ضلع غربی آن موجود است. این بنا، دارای راهروهای تنگ، طاق‌های بلند و اتاق‌هایی با قاب‌پوش‌ها و سقف‌پوش‌های تخته‌ای است. این سبک معماری در مدرسه ستاره صبح در خیابان سیدعلیخان و مدرسه فرانسوی‌ها در جلفا نیز دیده‌شده است. هتل جهان تنها بنای ارزشمند تاریخی در بدنه غربی خیابان چهارباغ اصفهان است. این هتل درست رو به روی بازارچه بلند (بازار هنر) و مدرسه چهارباغ بناشده و از ایوان‌های دل‌گشایش، زیبایی و شکوه چهارباغ را بر میهمانان اصفهان نمایان می‌ساخته است.
تونی هوانسیان، از ارامنه روستای هزارجریب بود که در زمان خشکسالی شدید همراه مادربزرگش به اصفهان میآید. به‌این‌ترتیب امکان تحصیل کلاسیک نداشت و در آن زمان نزد بازرگان آلمانی به نام «گایر» کار می‌کرد تا این‌که با فن عکاسی آشنا میشود. گایر، هنگام رفتن از ایران، دوربین عکاسی خود را به تونی می‌دهد و به‌این‌ترتیب پای او را به دنیای عکاسی باز می‌کند و تونی در چهارباغ مغازه‌اش را دایر کرد. در آنجا از زین اسب گرفته تا رنگ روغن به فروش می‌رسید و بعدها نخستین هتل اصفهان را به نام آمریک در همان مکان تأسیس کرد.
در همین هتل نیز نخستین سینمای اصفهان در طبقه دوم آن راه‌اندازی میشود. با آغاز جنگ جهانی دوم و ورود متفقین به اصفهان تونی هوانسیان دستگیر و زندانی میشود، اما چون مدرکی دال بر همکاری او با قوای آلمان به دست نیامد وی پس از مدتی آزاد شد و درنهایت در اثر بیماری سرطان درگذشت. بعد از تونی پسرش جهانس (هوانس) ماردیروسیان اداره هتل و سینما را برعهده می‌گیرد و از این زمان نام این هتل به هتل جهان تغییر می‌کند.
با مرگ جهانس بر اساس وصیت، هتل فروخته میشود و به تمام بازماندگان که 24 نفر پراکنده در دنیا بودند، سهم داده میشود و به‌این‌ترتیب این دفتر بسته میشود. تالار بزرگ هتل، محل برگزاری بسیاری از نمایش‌ها بود. مهم‌ترینشان که بیش از همه مورد توجه قرار گرفت، نمایش معروف «رستم و سهراب» بود که برای نخستین بار در تاریخ تئاتر ایران به‌صورت یک نمایشنامه مفصل حماسی و ملی، سرتاسر برای آواز تنظیم‌شده بود و اجرای آن در اصفهان از شب چهارم به زنان اختصاص داشت و همه عوامل از بازیگران تا مأموران و گردانندگان و راهنمایان همه از خانم‌ها بودند و گروه‌های زنان به تماشای این نمایش می‌آمدند.
نمایشنامه «رستم و سهراب» نوشته حسین کاظم‌زاده ایرانشهر از شاهنامه فردوسی در پنج پرده اقتباس و تدوین شد. قابل‌ذکر است که نمایشنامه «رستم و سهراب» قبل از هتل جهان، برای نخستین بار در سال 1293 خورشیدی توسط چند نفر از دانشجویان ایرانی، به همراه مادام اوهانیان ایرانی، در تالار تئاتر «لون پوواریه» پاریس به روی صحنه رفته بود.
هتل جهان در آن سال‌ها به یک پایگاه فرهنگی تبدیل‌شده بود.
اپرای رستاخیز شهریاران ایران سروده سیدمحمدرضا کردستانی ملقب به میرزاده عشقی در سالن نمایش هتل جهان شهر اصفهان
به روی صحنه رفت و با استقبال کم‌نظیر مردم اصفهان روبرو شد.
چون حسین کاظم‌زاده ایرانشهر در پاریس به کمک شخصیت‌هایی چون علامه محمد قزوینی و استاد ابراهیم پورداود اقدام به تأسیس «انجمن علمی و ادبی ایرانیان» کرده بود و نمایشنامه رستم و سهراب که در سال 1293 در پاریس اجرا شد و در 1302 در برلین به چاپ رسید، یکی از برنامه‌های این انجمن بود. هتل جهان در آن سال‌ها به یک پایگاه فرهنگی تبدیل‌شده بود. اپرای رستاخیز شهریاران ایران سروده سید محمدرضا کردستانی ملقب به میرزاده عشقی در سالن نمایش هتل جهان شهر اصفهان به روی صحنه رفت و با استقبال کم‌نظیر مردم اصفهان روبرو شد.
اجرای تصنیف معروف آواز بهاری (از خون جوانان وطن لاله دمیده)
سروده عارف قزوینی در سالن نمایش هتل جهان اجرا شد.
عشقی که برای اجرای اپرا متحمل خرج و دشواری فراوانی شده بود، نه‌تنها هیچ سودی از آن نبرد بلکه ضرر هم کرد و آخرین آگهی نمایش خود را در روزنامه، تحت عنوان «آخرین گدایی» منتشر ساخت. او در شماره دوم روزنامه قرن بیستم، نوشت: «قریب هشت‌صد تومان در اصفهان برای اجرای این نمایش صرف کردم و قریب پانصد تومان هم در طهران این نمایش مخارج پیدا کرد. چنانچه قیمت بلیط‌هایی را که بعضی از آقایان قبول کرده‌اند بپردازند، شاید در طهران ضرر نکرده باشد ولی باید دانست منفعتی هم نخواهد داشت. این نمایش تاکنون پنج مرتبه در اصفهان، سه مرتبه در حضور و دومرتبه در غیاب من و یک‌مرتبه در طهران تکرار شده است. چون غالب دوستان اصرار در طبع آن دارند عجالتاً اجازه طبع صورت این نمایش را نمی‌توانم بدهم تا وقتی‌که اقلاً ضررهای اقتصادی من جبران گردد.»
تالار بزرگ هتل، محل برگزاری بسیاری از نمایش‌ها بود. مهم‌ترینشان که بیش از همه مورد توجه قرار گرفت، نمایش معروف «رستم و سهراب» بود
که برای نخستین بار در تاریخ تئاتر ایران به‌صورت یک نمایشنامه مفصل حماسی و ملی، سرتاسر برای آواز تنظیم‌شده بود و اجرای آن در اصفهان از شب چهارم
به زنان اختصاص داشت و همه عوامل از بازیگران تا مأموران و گردانندگان و راهنمایان از خانم‌ها بودند.
اجرای تصنیف معروف آواز بهاری (از خون جوانان وطن لاله دمیده) سروده عارف قزوینی نیز در سالن نمایش هتل جهان اجرا شد. صادق هدایت یکی از مهمان‌های هتل جهان بود که هنگام سفرش در اردیبهشت‌ماه 1311 خورشیدی به اصفهان مدتی در هتل جهان اقامت داشت و برگ‌هایی از کتاب اصفهان نصف جهان را در همین هتل نوشت: «من یکسر وارد مهمانخانه امریک شدم و تلافی بی‌خوابی شب گذشته را درآوردم. طرف عصر بود که به تماشای شهر رفتم ...»
هتل جهان، پاتوق بسیاری از چهره‌های فرهنگی مثل آرتور اپهام پوپ بود و محل نشست و تصمیم‌گیری روشنفکران و ایران‌شناسان شهیر همچون آندره گدار و ماکسیم سیرو، کلاوس شیپمان و نیز مهندس کارخانه‌های شهر ماکس شونمان آلمانی بود. سال‌های دهه چهل، مسافربری‌های اصفهان در خیابان چهارباغ بود و در کنار هتل آمریک دفتر مسافربری «میهن تور» بود و جهانس ماردیروسیان، صاحب مهمانخانه نیز اتوبوسی داشته که آن را جلوی عمارت پارک می‌کرده است.
شهرداری اصفهان در سال‌های دهه 1340 برای مسافرین نوروزی دفترچه‌ای تهیه‌کرده بود که شامل اطلاعات زیادی از مراکز و مؤسسات خدماتی شهر می‌شد. در این دفترچه دو صفحه به فهرست هتل‌های شهر، درجه‌بندی آنها و نیز به این امر اختصاص داشت که هزینه اقامت در بیست‌وچهارساعته در آن هتل چه مقدار است. ازآنجاکه هنوز در آن زمان هتل عباسی افتتاح نشده بود بنابراین جزو فهرست نبود.
دهه چهل، تنها هتل چهار ستاره اصفهان هتل ایران تور بود که در چهارباغ عباسی قرار داشت و هتل جهان به‌عنوان قدیمی‌ترین هتل اصفهان، در دهه چهل در لیست هتل‌های سه ستاره قرار گرفت.
هتل جهان، پس از سپری شدن دوران شکوهش تا سال‌های دهه 60 خورشیدی فعال بود، سپس به‌عنوان خوابگاه دانشجویی پسران دانشکده پردیس مورداستفاده قرار گرفت و پس‌ازآن متروک شد. در حال حاضر هتل جهان مالک خصوصی دارد ولی می‌تواند با حمایت مسئولان دلسوز، حفظ شود و با توجه به موقعیت گردشگری ممتازش (بدنه غربی چهارباغ عباسی)، با تغییر کاربری به‌عنوان «قدیمی‌ترین هتل اصفهان»، باززنده‌سازی شود؛ اما در صورت ادامه بی‌توجهی‌ها ویران خواهد شد.
نظر شما