به گزارش خبرنگار ایمنا، رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه که این روزها کاهش میزان محبوبیت داخلی وی مطرح است، اخیرا در صحبت هایش به افزایش تنش میان ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و سعی کرد تا خود را به عنوان یک کشور بدون موضع و دارای روابط دوستانه با هر دو طرف و طرفدار صلح نشان دهد. قابل توجه است که وی نه تنها موضع ترکیه درباره افزایش میزان تنش ها میان ایالات متحده و ایران را صلح طلبانه نشان داد، بلکه سیزدهم تیر امسال در گفت‌وگویی با رسانه ملی ترکیه برای میانجیگری میان ایالات متحده و ایران اعلام آمادگی کرد.
رئیس‌جمهور ترکیه در این باره گفت: «در مذاکره دوجانبه (با نخست‌وزیر ژاپن)، آبه این مساله را مطرح کرد که آیا می‌توانیم با هم کاری بکنیم؟ من گفتم چرا که نه. من هم می‌توانم با آیت‌الله خامنه‌ای و هم با روحانی گفت‌وگو کنم.» اردوغان در عین حال تاکید کرد که چنین کاری باید با حساسیت انجام شود و «سئوالاتی اساسی» درباره چگونگی انجام آن وجود دارد: «چگونه و از کجا شروع کنیم؟ کجا باید برویم و چطور به نتیجه برسیم؟ اینها سئوالات اساسی هستند.» رئیس‌جمهور ترکیه افزود که از نظر او، چنین مذاکراتی - اگر رخ دهد - باید روی رسیدن به نتیجه متمرکز باشد. رجب طیب اردوغان افزود: «ما باید اول برای قدم بعد برنامه‌ریزی کنیم و به پرسش‌هایی که وجود دارند پاسخ بدهیم و بعد می‌توانیم درباره چگونگی اجرایش صحبت کنیم.» او درباره احتمال درگیری میان ایران و آمریکا نیز گفت: «هیچ‌کس به این موضوع فکر نمی‌کند و هیچ‌کس هم آن را نمی‌خواهد. هیچ‌کس حتی نمی‌خواهد درباره‌اش حرف بزند.» مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امورخارجه ترکیه نیز اخیرا در مصاحبه با شبکه «تی‌آرتی خبر» درباره تنش اخیر میان آمریکا و ایران گفت: «برای کاهش تنش‌ها و یافتن راه مشترکی برای حل مشکلات بین این دو کشور آماده‌ایم در صورت نیاز میانجیگری کنیم.»
اما آیا اردوغان که در حال تجربه کاهش محبوبیت تدریجی در میان مردم کشورش قرار دارد، می تواند میانجی خوبی در روابط ایران و آمریکا باشد؟
حل اختلافات میان ایران و آمریکا تنها با کوتاه آمدن یک کشور دیگر امکانپذیر است
حمیدرضا نیک کار، تحلیلگر مسائل غرب آسیا و استاد دانشگاه، معتقد است قطار کشور هایی که برای میانجیگری میان آمریکا و ایران اعلام آمادگی کردند اکنون به ترکیه رسیده است و اردوغان سعی می کند تا از این فرصت نهایت استفاده را ببرد.
وی به خبرنگار ایمنا می گوید: ژاپن، عراق، سوییس، عمان و قطر پیش از این برای میانجیگری میان ایران و آمریکا اعلام آمادگی کردند و حتی در گفت‌وگو هایی با سران دو کشور موضع خود را به صورت رسمی اعلام کردند، اما هیچ کدام نتوانستند روابط سیاسی و بین المللی بهتری میان ایران و آمریکا ایجاد کنند.
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه ادامه می دهد: اختلافاتی که در میان ایران و آمریکا منجر به تنش سیاسی و اقتصادی شده است فراتر از آن است که یک کشور بتواند نقش میانجیگرانه در آن بازی کند. ایران به عنوان ابر قدرت منطقه و ایالات متحده به عنوان یکی از ابر قدرت های جهان در موارد بسیار کلیدی اختلاف نظر دارند و حل اختلاف نظر میان این دو کشور تنها با کوتاه آمدن یکی از دو کشور ممکن است.
نیک کار اضافه می کند: ترکیه از ابتدای ایجاد تنش میان آمریکا و ایران موضع خاصی را در پیش نگرفت و همین امر نشان دهنده تردید این کشور و حاکمیت آن نسبت به حمایت از ایران بود. در حقیقت ترکیه منافع مشترک زیادی با هر دو کشور دارد، اما منافعی که میان ترکیه و آمریکا مشترک است برای این کشور از اهمیت زیادی برخوردار است.
اردوغان به دنبال نقش آفرینی در منطقه است
وی خاطر نشان می کند: اردوغان در ترکیه به دنبال نقش آفرینی در منطقه و جهان تحت هر شرایطی است و می خواهد محبوبیت از دست رفته خود را از این طریق مجدد افزایش دهد. ترکیه همواره روابط دوستانه‌ای با جمهوری اسلامی ایران داشته است، اما این روابط دوستانه به این معنا نیست که ترکیه می تواند میانجی خوبی میان ایران و آمریکا باشد.
این کارشناس مسائل خاورمیانه و استاد دانشگاه یادآور می شود: پاسخ جمهوری اسلامی به هر مقامی که بخواهد میان این کشور و حاکمیت ایالات متحده میانجیگری کند و به توسعه روابط بپردازد، همان پاسخی است که رهبر انقلاب اسلامی به آبه شینزو دادند. بازگشت آمریکا به برجام می تواند حسن نیت این کشور برای ارتقا سطح روابط با ایران را نشان دهد.
قابل توجه است که رفت و آمد دیپلمات‌های غربی و شرقی به ایران و اعلام آمادگی برای میانجیگری میان ایران و آمریکا در حالی است که هدف اصلی این کشورها توسعه روابط میان این دو کشور نیست، بلکه هر یک با هدف خاص و منفعت مشخصی اقدام به این فعالیت کرده‌اند.
بسیاری از کارشناسان معتقدند کشوری که بتواند میان ایران و آمریکا میانجیگری کند و این خصومت چندین ساله را تبدیل به روابط دوستانه کند، بی شک یکی از قدرت های منطقه‌ای و جهانی در آینده خواهد بود و اکنون اردوغان با اشراف به این موضوع سعی می کند منفعت ترکیه و خودش را دنبال کند.
نیلوفر تبریزی، کارشناس امور بین‌الملل نیز در این باره به خبرنگار ایمنا می گوید: ادعای میانجیگری میان ایران و آمریکا در حالی از سوی برخی کشورها مطرح می شود که هنوز به برخی سئوالات اساسی در این باره پاسخ داده نشده است. بسیاری کشورها زمینه فکری مناسبی از میانجیگری میان این دو کشور ندارند و تنها با هدف مطرح کردن خود در عرصه بین الملل دست به چنین اقداماتی می زنند.
وی اضافه کرد: البته در این میان خریداران نفت ایران بیش از سایر کشورها در تکاپو برای برقراری صلح میان دو کشور هستند زیرا این کشورها بیشترین آسیب را از این تنش می بینند.
این استاد دانشگاه با اشاره به احتمال درگیری نظامی میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده خاطر نشان می کند: ترامپ ثابت کرده که در حماقت کردن در عرصه سیاسی رقیبی ندارد و در صورتی که تصمیم بگیرد به ایران حمله نظامی کند بی شک آن را عملی خواهد کرد و همین موضوع باعث می شود تا میانجیگری میان ایران و آمریکا یک ریسک سیاسی برای کشور میانجی تلقی شود.
تبریزی ادامه می دهد: برخورد رهبر انقلاب با نخست وزیر ژاپن موجب شد تا کشور های زیادی از میانجیگری میان ایالات متحده و جمهوری اسلامی منصرف و مایوس شوند و این برخورد نشان داد که پیش شرط اصلی ایران برای نشستن دور یک میز با آمریکا، اجرای برجام است.
به گزارش ایمنا، ترکیه همواره یکی از کشور های دوست و همسایه جمهوری اسلامی ایران بوده و روابط تقریبا مسالمت آمیزی با ایالات متحده آمریکا داشته و اکنون اردوغان رییس جمهور این کشور سعی می کند تا با استفاده از این ظرفیت ها روابط میان تهران و واشنگتن را عادی‌سازی کند.
گزارش از سپهر زارع_خبرنگار ایمنا
نظر شما