به گزارش خبرنگار ایمنا، عناوین "همدان ۲۰۱۸" و "تبریز ۲۰۱۸" را در یکی دو سال گذشته زیاد شنیده‌ایم، طرح‌ها، رویدادها و شعارهایی که آرزوهای بلند پروازانه‌ای را نوید می‌دادند. اما خیلی زود و پس از گذشت مدتی از این شعارها و پایان سال مشخص شد که خبری از معجزه نبود و گردشگری صنعت شعار محور نیست. گردشگری همانند آهویی خوش خط و خال است که با کوچک‌ترین صدا پا به فرار می‌گذارد و باید با احتیاط به آن نزدیک شد.
دو رویداد و طرح "همدان ۲۰۱۸" و "تبریز ۲۰۱۸" با شعار رونق گردشگری وارد میدان شدند، متولیان این دو طرح خواستند با مبنا قرار دادن اتفاق و شعاری دروازه‌های گردشگری را به روی شهرهایشان بگشایند. تبریز مبنای کار خود را انتخاب بر پایتخت گردشگری شهرهای اسلامی قرار داد و همدان به بهانه برگزاری اجلاس سازمان جهانی گردشگری (unwto) و حضور رئیس این سازمان در این شهر با شعار رونق گردشگری وارد شد.
تبریز ۲۰۱۸، پایتختی که شعار ماند
سازمان همکاری اسلامی از سال ۲۰۱۵ هر ساله شهری را تحت عنوان شهر نمونه گردشگری جهان اسلام معرفی می‌کند. در سال ۲۰۱۸ این عنوان به تبریز رسید و مسئولان شهر آن را بهانه خوبی برای توسعه گردشگری با استفاده از تعریف پروژه و رویدادی با عبارت "تبریز ۲۰۱۸" دانستند. پروژه‌ای که البته به شکست انجامید و میکائیل نظری درباره آن می‌گوید: تبریز ۲۰۱۸ یک اتفاق کاملا شکست خورده می‌دانم و حتی بین مسئولان هم این مسئله را صریح عنوان می‌کنم.
رئیس سابق سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تبریز و فعال گردشگری این شهر در گفت‌وگو با ایمنا درباره "تبریز ۲۰۱۸" اظهار می‌کند: این رویداد یک رویداد بین‌المللی بود و انتظاری که وجود داشت درگیر شدن کل کشور بود. در اولین جلساتی که تشکیل شد رئیس این رویداد رئیس جمهور تعیین و رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور به عنوان جانشین ایشان برگزیده شدند، همچنین استاندار آذربایجان غربی نیز به عنوان دبیر "تبریز ۲۰۱۸" انتخاب شد.
وی با بیان این نکته که "در جلسه هیئت دولت رقم بسیار بالایی برای این رویداد تصویب شد، اما به جز مبلغ مراسم افتتاحیه یک ریال آن محقق نشد" ادامه می‌دهد: در بحث گردشگری حدود ۱۵ ارگان از شهرداری، میراث فرهنگی تا ارشاد و راه و شهرسازی دخیل هستند، اما تنها ارگانی که در طی "تبریز ۲۰۱۸" فعالیت داشت شهرداری تبریز بود. این فعالیت شهرداری هم بسیار ضعیف بود چراکه اکنون شهرداری‌ها با بحران مالی شدید روبرو هستند و نمی‌توانند هزینه زیادی بکنند.
نظری معتقد است "تبریز در زمانی میزبانی به عنوان پایتخت گردشگری جهان اسلام را بر عهده گرفت که ظرفیت‌ها و قابلیت‌های خودرا درنظر نگرفته بود" و توضیح می‌دهد: از بسیاری جهات تبریز نیازی به رویداد بین‌المللی برای مطرح شدن ندارد، چراکه موقعیت مرزی خوبی دارد و حتی پایگاه هواپیمایی ترکیه نیز در این شهر است. قاعدتا زمانی که برای یک رویداد بین‌المللی حاضر می‌شود، بسیاری از چیزها باید در همان سطح باشد.
این فعال گردشگری می‌افزاید: اتفاقاتی مثل جشنواره‌های بین‌المللی، نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و... در این رویداد وجود نداشت. "تبریز ۲۰۱۸" به چهار دلیل ضعف داشت؛ اول نبود حمایت دولت، دوم توجیه نبودن مردم، سوم نبود زیرساخت‌های اقامتی و چهارم ناهماهنگی بین دستگاه‌های مختلف. در این بین بیشترین ضربه را توجیه نبودن مردم به طرح زد، مردم نمی‌دانستند چه اتفاقاتی در این شهر خواهد افتاد و بسیاری تصور می‌کردند از سال ۲۰۱۸ میلیون‌ها گردشگر وارد این شهر خواهد شد.
طرح‌ها ناموفق، اما تاثیرگذار
همدان نیز مانند تبریز سال ۲۰۱۸ را دروازه‌ای برای توسعه گردشگری شهری دید. دلیل آن هم برگزاری اجلاس سازمان جهانی گردشگری (unwto) و اعضا وابسته بود. همدان نیز "همدان ۲۰۱۸" را تعریف کرد رویدادی که برای سازمان میراث فرهنگی کشور به واسطه حضور زوراب پلولیکاشویلی رئیس سازمان جهانی گردشگری و همچنین پوشش رسانه‌ای گسترده از اهمیت زیادی برخوردار شد.
محمدرضا رشیدی، کارشناس و فعال گردشگری که در رویداد همدان حاضر بوده در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: با توجه به اینکه شرایط کشور به گونه‌ای است که اطلاعات منفی و غلط درباره ایران به بیرون مخابره می‌شود، برگزاری چنین اجلاس‌هایی با حضور شرکت کنندگانی از سراسر دنیا بسیار تاثیر گذار است و فرصت بسیار خوبی را در اختیار مجریان آن قرار می‌دهد. همدان نیز با برگزاری اجلاس سازمان جهانی گردشگری موفق عمل کرد و به اهداف خود رسید.
وی با بیان اینکه "مهم‌ترین بحث مطرح شدن همدان در گردشگری جهان و بازتاب برگزاری چنین اجلاسی در سایت‌ها مختلف به نام همدان است" تاکید می‌کند: وقتی که در سطح دنیا و توسط مرجع مهمی همچون سازمان جهانی گردشگری اخبار همدان مخابره می‌شود و همچنین جمع شدن اعضا وابسته این سازمان در این شهر تاثیرگذاری خاص خود را دارد. این تاثیرگذاری در سطح بین‌الملل بیشتر است و اکنون افراد بسیاری همدان را می‌شناسند؛ ضمن اینکه فرصت رایزنی و چانه‌زنی برای کشور میزبان چنین اجلاس‌هایی بسیار بیشتر است.
این فعال گردشگری با اشاره به "تبریز ۲۰۱۸" اظهار می‌کند: اکنون بحث توسعه گردشگری غرب کشور در ایران وجود دارد، رویداد تبریز ۲۰۱۸ یکی از همین برنامه‌های توسعه‌ای بود. تبریز نیز توانست بهره‌برداری نسبتا خوبی از این رویداد داشته باشد و موفقیت نسبی کسب کند. اما در کل وضعیت کشور و تحریم‌هایی که ایران را تحت فشار قرار داده، بر روی این پروژهها و طرح‌ها نیز سایه می‌اندازد.
رشیدی می‌افزاید: اگر حتی این طرح‌ها به موفقیت نرسند، همین که باعث به تکاپو افتادن شهرداری‌ها و مدیریت شهری می‌شود که حداقل تصمیماتی در داخل بگیرند می تواند سر منشا تحولات باشد.
"اصفهان ۲۰۲۰" چه درسی باید بگیرد
"اصفهان ۲۰۲۰، شهر گردشگری، هنر و میراث فرهنگی" این شعاری است که این روزها زیاد به گوش می‌رسد. طرحی که آرزوهای بلندپروازانه دارد، اما باید با احتیاط قدم بردارد. هدف این طرح برای توسعه گردشگری و افزایش زیست پذیری اصفهان عنوان شده است، اما همانطور که گفته شد گردشگری آهو خوش و خط خالی است که باید با قدم‌های حساب شده به آن نزدیک شد.
محمدرضا رشیدی پیرامون طرح "اصفهان ۲۰۲۰" خاطرنشان می‌کند: زحمات زیادی روی این طرح کشیده شده است و شهرداری اصفهان به همراه شورای شهر بر روی اجرای این طرح مصمم هستند. این طرح قطعا هزینه‌های زیادی را به دنبال خواهد داشت و این فرصت بسیار خوبی برای بیشتر مطرح شدن اصفهان خواهد بود. همچین با توجه به اینکه نگاه "اصفهان ۲۰۲۰" به هنر و صنایع دستی است، ظرفیت اجرای برنامه‌های خوب بسیاری را خواهد داشت.
این کارشناس گردشگری با تاکید بر هم‌اندیشی و همکاری در طرح تصریح می‌کند: بهتر است که جلسات و نشست‌های هم‌اندیشی با دعوت از افراد تاثیرگذار در گردشگری داخلی و بین‌المللی برگزار شود. بخش از مشکلاتی که در کشور وجود دارد مربوط به عدم همکاری سازمان‌ها در کنارهم است. در کشور به این بلوغ نرسیدیم که وقتی سیاستی وضع می‌شود همه سازمان‌ها به آن تمکین و از آن استفاده کنند.
وی تاکید می‌کند: در کنارهم نشستن سازمان‌ها و اداراتی که در حوزه گردشگری فعال هستند بتوانند کارهای زیادی را انجام دهند. پراکندگی و نبود حرف واحد در بین ارگان‌های مختلف فقط هزینه‌های زیادی را به شهر وارد می‌کند.
همچنین میکائیل نظری درباره"اصفهان ۲۰۲۰" می‌گوید: اگر قرار باشد شهرداری و شورای شهر به تنهایی مجری باشند و این پروژه را پیش ببرند، آن را شکست خورده بدانید. هرجایی که شهرداری و شورای شهر به مسئله ورود کرده‌اند باعث شده تا مختصصان فرار کنند و پای کار نباشند. مجریان این طرح‌ها حتما باید متخصصان و انجمن‌های مختلف را در بعد داخلی و بین‌المللی پای کار بیاورند.
وی می‌افزاید: برخی از زیرساخت‌های گردشگری همچون خوراک، حمل و نقل و اقامت را دولت و ارگان‌های زیر مجموعه مثل شورای شهر و شهرداری انجام دهد. اما این اتفاقات از بالا شروع شود به این معنی که اگر اتفاقی استانی قرار است رغم بخورد حتما استاندار در راس قرار گیرد و دستورات لازم را بدهد. همچنین تقسیم هزینه‌ها، ورود اسپانسرها و بخش خصوصی نیز به راهبرد این پروژهها کمک خواهد کرد. برای هر رویداد و پروژه‌ای هنرمندان و مردم باید پای‌کار باشند.
بزرگترین درس را به "اصفهان ۲۰۲۰" قطعا "همدان ۲۰۱۸" و "تبریز ۲۰۱۸" خواهند داد، البته برخلاف این دو شهر، در اصفهان رویداد یا اجلاسی برگزار نخواهد شد که اصفهان از آن استفاده‌ای کند، بلکه در اصفهان و در مدیریت شهری به این جمع بندی رسیده‌اند که گردشگری راه نجات شهر است. بزرگترین تفاوت رویداد اصفهان با همدان و تبریز نیز همین خودجوش بودن آن است، طرحی که با تلاش مسئولان شهری نوشته شد و اکنون به ثبت ملی رسیده و در راه جهانی شدن است.
همان طور که عنوان شد درس‌هایی برای این طرح وجود دارد و مهم‌ترین آن تاکید بر حضور فعال مردم و متخصصان در کارگروه‌ها و همچنین اجرایی شدن مصوبات شورای سیاست‌گذاری و شورای اجرایی رویداد است. خارج شدن از فاز شعار و اجرا هرچه بهتر طرح باعث می‌شود تا مهر ناموفق بر روی "اصفهان ۲۰۲۰" نخورد ضمن اینکه متولیان این طرح باید مراقب شعارهای خود باشند و از طرح کردن آرزوهای بلند پروازانه خودداری کنند چون همان طور که گفته شد نباید از چنین رویدادهایی انتظار معجزه داشت.
گزارش از: یزدان روحانی_ خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر ایمنا
نظر شما