به گزارش خبرنگار ایمنا، خروج از در مراکز موسوم به "ترک اعتیاد" شاید برای خیلی از افراد که خواسته یا ناخواسته پایشان به این مراکز باز شده، همراه می‌شود با آغاز راهی نو در راه اعتیاد همان‌هایی که به تازگی از بند اعتیاد رها شده‌اند.
البته با این تفاوت که آن‌ها دیگر نیازی به قرار گذاشتن در نقطه کور پارک برای گرفتن مواد مخدر مورد نیاز خود ندارند و با اندک اعتمادی که برای خود نزد یک عطاری، سوپر مارکت و یا آرایشگر محل دست و پا می‌کنند می‌توانند شبه مخدری همچون "متادون" را تهیه کنند.
افرادی که به هروئین و مورفین اعتیاد دارند برای ترک این مخدرهای قوی از مخدرهای ضعیف‌تر مثل داروی متادون استفاده می کنند تا درد شدید حاصل از ترک را تحمل کرده و به تدریج عادت مخدرهای قوی‌تر را فراموش کنند.
توزیع از روز روشن‌تر این داروی شبه مخدر برای مصرف متقاضیانش آنهم در واحدهای صنفی مانند عطاری‌ها، سوپرمارکت‌ها، آرایشگاه‌ها و دیگر صنوف که هیچ صلاحیتی برای عرضه این دارو ندارند، این سئوال را مطرح می‌کند که متادون با این دایره توزیع قانونی محدود چگونه سر از مغازه‌هایی درآورده که شغل آن‌ها خدماتی است؟
چرخه توزیع متادون با ترامادول تفاوت دارد زیرا ترامادون که یک داروی ضد درد با ترکیبات مخدر است و بعضا طبق یک عادت غلط برای کنترل رفتارهای جنسی یا در تب شب‌های امتحان دانشجویی یا ده‌ها زمینه دیگر مانند نقل و نبات مصرف می‌شود و تقریبا به راحتی از داروخانه‌ها تهیه می‌شود اما متادون دارویی است که انحصارا در چند کارخانه داروسازی دارای مجوز از وزارت بهداشت تولید و به دست معاونت غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی می‌رسد تا از آنجا عرضه آن به مراکز ترک اعتیاد سپرده شود و فقط با صلاحدید پزشک تجویز شود.
مقصر توزیع متادون در بازار سیاه کیست؟
بنابراین در نگاه اول تنها مظنون حضور پرابهام این دارو در بازار سیاه با نرخی فزاینده‌تر از قیمت کلینیک‌های ترک اعتیاد، خودِ همین مراکز و کلینیک‌ها خواهند بود، زیرا اگر نگوییم تمام مواد مورد نیاز بازار توسط آن‌ها به صورت غیرقانونی تامین می‌شود حداقل بخش اعظم متادون‌هایی که از طرف دلالان و یا مغازهداران به دست مصرف کنندگان این ماده شبه مخدر می‌رسد، حاصل پرونده‌سازی و دور زدن ضوابط کنترل متادون در این مراکز درمانی است.
پلمب ۱۰ واحد صنفی توزیع کننده
اجرای طرح بازرسی از واحدهای صنفی شاهد بزرگ این ماجرا در شهر اصفهان است؛ سرهنگ غلامحسین صفری رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اینگونه شرح داده است: در نتیجه اجرای طرح بازرسی از واحد های صنفی در شهر اصفهان از ۱۵ واحد صنفی بازرسی شد که مقدار ۲۰۰ گرم ماری جوانا، هفت هزار و ۹۸۵ گرم شربت متادون، چهار کیلو و ۸۲۰ گرم شربت تریاک، یک هزار و ۹۹۲ عدد قرص متادون، دو هزار و ۲۵۳ عدد قرص ترامادول، چهار هزار و ۵۰۰ عدد کپسول لاغری و تعداد یک هزار عدد انواع قرص‌های غیر مجاز کشف شد.
به گفته وی ۱۰ واحد صنفی متخلف پلمب و ۲۰ نفر از عوامل توزیع کننده دستگیر و برای اقدامات قانونی به مراجع قضائی تحویل داده شدند.
توزیع آزمایشی متادون در داروخانه‌ها
وجود این چرخه توزیع غیرقانونی حتی توسط سعید نمکی، وزیر بهداشت نیز تایید شد؛ وی گفت: اخیرا به صورت آزمایشی در دو استان توزیع داروهای ترک اعتیاد نظیر متادون را به داروخانه‌ها سپرده‌ایم تا با تخلف این کلینیک‌ها مقابله شود.
نمکی همچنین از برخورد قضایی و پلمب کلینیک‌های متخلف در این زمینه در کشور خبر داد. این گفته‌های وزیر بهداشت درحالی رسانه‌ای شده که بررسی میدانی خبرنگار ایمنا نیز سهولت دسترسی با متادون را در برخی واحدهای صنفی تایید می‌کند و تنها شرط دست یافتن به متادون در این مغازه‌ها آوردن نام رابط برای شناخته شدن توسط مغازه‌دار است تا او دست کرده و از زیر دخل مغازه تعداد قرص‌هایی که آشناها می‌خواهند را به آنان بدهد.
بی خبری متولی کنترل داروهای شبه مخدر
با این حال و با وجود آنکه متولی اصلی کنترل داروهای شبه مخدر در کشور وزارت بهداشت و سازمان غذا و داروست به نظر می‌رسد وضعیت بازار سیاه متادون و سرمنشأ توزیع غیرقانونی آن همچنان برای دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نامشخص مانده است.
امین صالحی، مدیر نظارت اعتبار بخشی و امور درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه از میان ۳۴۲ مرکز درمان سوء مصرف مواد مخدر، ۲۹۳ مرکز از دانشگاه علوم پزشکی مجوز فعالیت دارند و سایرین تحت مجوز سازمان بهزیستی هستند، افزود: نظارت بر این مراکز توسط معاونت‌های درمان و معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی و نیز کمیته استانی نظارت بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب معتادان که علاوه بر دانشگاه علوم پزشکی، سازمان بهزیستی، سازمان نظام پزشکی و شورای هماهنگی مبارزه با موادمخدر نیز عضو آن هستند صورت می‌گیرد.
وی که مدعی نظارت دقیق این سازمان بر مراکز درمانی مرتبط با مواد مخدر شده و وجود مرکز غیرمجاز در این خصوص را رد می‌کند، درباره سهمیه این مراکز از داروی متادون توضیح داد: انتخاب نوع دارو و میزان مصرف آن براساس ارزیابی های انجام شده از بیمار و پروتکل های موجود توسط مسئول فنی مرکز انجام می‌شود و در بازه‌های زمانی جای داده می‌شود.
صالحی ادامه می‌دهد: براساس تشخیص پزشک و نیاز بیمار طول درمان تعیین می‌شود و چنانچه بیمار خواستار درمان نگهدارنده باشد ممکن است برای سال‌های طولانی تحت درمان قرار گیرد.
وی درخصوص نظارت بر توزیع متادون در این مراکز که اصلی‌ترین خلأ در مبارزه با رسیدن دارو به بازار است نیز اضافه کرد: نظارت بر داروی مراکز، ماهیانه براساس مستندات موجود در مراکز، دفتر ثبت مواد مخدر، دفتر ثبت روزانه مراکز (لوگ بوک) و فرم تحویل دارو به بیمار با ثبت امضا و اثرانگشت بیمار بررسی شده و سپس حواله داروی مرکز صادر و توسط معاونت غذا و دارو تحویل داده می‌شود؛ متادون نیز همین روند را طی می‌کند.
سئوال اصلی این است آیا یک امضا و اثرانگشت می‌تواند از سوءاستفاده افراد و مراکز مرتبط با عرضه متادون جلوگیری کند؟ گرفتن امضا و اثر انگشت با وجود آنکه به راحتی کلینیک‌های مذکور پرونده‌سازی کرده و سهمیه دریافت می‌کنند، چه دردی را از چرخه توزیع این داروهای درمان اعتیاد که خود به معضل تازه‌ای در کنترل پدیده اعتیاد تبدیل شده‌اند درمان می‌کند؟ سهمیه‌ای که گاها توسط کلینیک‌ها و مراکز، آب به آن افزوده می‌شود تا مقداری به حجم عظیم متادون‌های تزریق شده به بازار سیاه اضافه شود و جیب سوداگران آن را پرپول‌تر کند.
گزارش از: علی یگانه نسب – خبرنگار سرویس جامعه ایمنا
نظر شما