به گزارش ایمنا، بررسی وقایع سیل از دهه ۴۰ تا دهه ۹۰ نشان می‌دهد؛ در ایران طی دهه ۴۰ ، ۱۹۳ واقعه سیل رخ داده است و در دهه‌های ۵۰، ۶۰ و ۷۰ تعداد وقایع به‌ترتیب ۲۵۱، ۴۴۰ و ۱۲۲۶ بوده است. افزون بر این در دهه ۸۰ ، ۱۳۴۶ واقعه سیل و در دهه ۹۰ که هنوز به اتمام نرسیده است، تاکنون ۲۰۰۰ واقعه سیل در کشور رخ داده است. این آمار نشان می‌دهد؛ وقوع سیل در ایران روبه‌افزایش است. طی مقاله‌ای که آن را در ادامه می‌خوانید به برخی از مسائل و ابهام‌های سیل‌های فروردین ۹۸ در ایران پرداخته شده است. این مقاله پیش‌تر در مجله الکترونیک «شهرگاه»، که نشریه تخصصی مدیریت شهری‌ست منتشر شده است.
از اواخر اسفند ۱۳۹۷ تا پایان فروردین‌ماه ۱۳۹۸، بارش‌های سیل‌آسا در مناطق مختلف ایران سیلاب‌های پر دامنه‌ای را رقم زد. استان‌های گستان، لرستان و خوزستان در این میان با سیل‌های ویرانگرتری مواجه شدند.در این میان تلفات انسانی در شیراز با حدود ۱۷ نفر از سایر مناطق بیشتر بود، چرا که در اوج سفرهای نوروزی، بدون هیچ اخطاری، سیل به‌یکباره از مسیل کنار دروازه قرآن که دیگر وجود خارجی ندارد و از سوی شهرداری پر شده و راه و ساختمان در آن تأسیس شده، گذشت و خودروهای بسیاری را در هم کوفت و مردم در گذر را با خود برد.
۲۱ استان و حدود ۴۵۰۰ شهر و روستا در ایران از این سیل‌ها تأثیر گرفتند و در مجموع بیش از ۷۷ نفر کشته و نزدیک به ۲۰۰۰ نفر مجروح شدند.
کارشناسان معتقدند وقوع سیل در ایران رو به افزایش است. داوود نیک کامی، رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری می‌گوید:
«بررسی وقایع سیل از دهه ۴۰ تا دهه ۹۰ نشان دهنده این است که در دهه ۴۰ ، ۱۹۳ واقعه سیل رخ داده است و در دهه‌های ۵۰، ۶۰ و ۷۰ تعداد وقایع به‌ترتیب ۲۵۱، ۴۴۰ و ۱۲۲۶ بود. افزون بر این در دهه ۸۰ ، ۱۳۴۶ واقعه سیل و در دهه ۹۰ که هنوز به اتمام نرسیده است، تاکنون ۲۰۰۰ واقعه سیل رخ داده است.»
باران جذب گیاهان و خاک می‌شود و بخشی از آن تبخیر و باقی‌مانده روی زمین جاری می‌شود. زمانی که خاک و گیاه نتوانند روان‌آب را جذب کند و کانال رودخانه‌ها توان و ظرفیت نگهداشت آب را نداشته باشند، سیل ایجاد می‌شود. از این رو واضح است که تخریب‌های گسترده زیست محیطی تا چه حد در وقوع سیل‌های اخیر نقش ایفا کرده است.
مقامات مسئول اما تا حدی غافلگیری از این سیل را توجیه می‌کنند چرا که معتقدند سیل اخیر در لرستان ممکن است در هر ۵۰۰ سال یک بار رخ دهد و یا سیل خوزستان در هر ۲۰۰ سال یک بار. سیف الله آقابیگی، مدیر کل بحران و پدافند غیر عامل شرکت مدیریت منابع آب ایران گفته است:
«از آن جا که پیش بینی‌های فصلی با عدم قطعیت بالا همراه است، نمی‌توانیم بر مبنای آن مدیریت منابع آب کشور را انجام دهیم و این پیش‌بینی‌های فصلی برای اعمال مدیریت منابع آب کاربرد ندارد. معمولاً تعیین حد بستر و حریم رودخانه‌ها بر مبنای دوره بازگشت ۲۵ ساله صورت می‌گیرد، دوره بازگشت سیل در لرستان ۵۰۰ ساله و دوره بازگشت سیل در خوزستان و گلستان ۲۰۰ ساله برآورد شده است.»
گراف بالا پیشبینی بارش‌های منطقه‌ای توسط ناسا را نشان می‌دهد که برای دو هفته منتهی به ۹ فروردین‌ماه ۸۹؛
۲۰۰ میلی‌متر بارش را در مناطقی از حوزه آبی کارون و کرخه پیشبینی کرده بود.
با این همه برخی کارشناسان این مسئله که بارش‌های لرستان در ۵۰۰ سال اخیر بی سابقه بوده است را رد می‌کنند. مهران لشنی زند؛ اقلیم شناس می‌گوید:
«به منظور ارائه تحلیل کمّی و قابل اعتماد از سیل لرستان، بیشینه بارش ۲۴ ساعته ایستگاه‌های خرم‌آباد، الشتر، نورآباد، کوهدشت و پلدختر در حوضه کشکان، در یک دوره آماری بلندمدت یعنی از زمان شروع داده‌برداری تا پایان بارش‌های فروردین ۱۳۹۸، بررسی شد. نتایج حاصل حاکی از آن است که فقط در ایستگاه سینوپتیک خرم‌آباد، بیشینه بارش ۲۴ ساعته دوره بازگشت ۱۰۰ ساله داشته است و در سه ایستگاه کوهدشت، پلدختر و الشتر این بارش‌ها دوره بازگشتی ۵۰ ساله و در ایستگاه نورآباد دوره بازگشتی معادل ۷۰ سال داشته‌اند، بنابراین برای طرح ادعای بی‌سابقه بودن بارش‌های اخیر باید محتاط بود، حتی اگر با دوره بازگشت بالا بین ۵۰ تا ۱۰۰ سال بوده باشد.»
گراف بالا یک پیشبینی فصلی است که احتمال می‌دهد بارندگی‌های ۱۰ اسفند ۹۷
تا ۱۰ خردادماه امسال در سرچشمه رودهای خوزستان تا ۴۵ درصد بیش از نرمال باشد.
این پیشبینی توسط نهاد بین‌المللی تحقیقات اقلیم و جامعه، وابسته به دانشگاه کلمبیا
در اول فوریه ۲۰۱۹ (۱۲ بهمن‌ماه سال گذشته) منتشر شده بود.
آنچه مشخص است آبگیری سدها بدون ملاحظه بارش هایی پیش بینی بارندگی ، تا اندکی پیش ازآغاز بارش‌ها ادامه داشت و برای نمونه ۸۰ درصد ظرفیت سدهای خوزستان پیش از این بارش‌ها پر شده بود.
نظر شما