۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۸ - ۰۸:۳۷
تنوع جمعیتی؛ فرصت یا تهدید؟

چندگانگی فرهنگی برخواسته از تنوع قومی و جمعیتی، گاهی فرصتی است برای توسعه و پیشرفت و گاه تهدیدی علیه موجودیت جامعه؛ بهره‌برداری درست از تنوع قومی و فرهنگی و تلاش برای کاستن از موارد اختلاف به معنای مدیریت مهمترین سرمایه اجتماعی است که افول یا نزول جایگاه جامعه در مجامع ملی و جهانی را به همراه دارد.

به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان شهرضا، انسان‌هایی که مانند نقش‌ها و رنگ‌های قالی کنار هم قرار گرفته‌اند و از پیوستنشان قوم و ملتی شکل می‌گیرد که گویی با نخی نامرئی به هم دوخته شده‌اند. بافت پیوسته اجتماعی که در قرون و اعصار متمادی واسطة‌العقد یکپارچگی ایران بوده و چونان شمشیری برّان در مواقع حساس از نیام برآمده و حافظ استقلال ملی بوده است.

تنوع جمعیتی که در طول تاریخ از نمادهای بارز تمدن ایرانی بوده است، در هر منطقه نیز اثراتی را برجای گذاشته است. شهرضا در کانون فلات مرکزی ایران و در حاشیه محور مواصلاتی شمال به جنوب کشور واقع شده و همین ویژگی، بستری فراهم آورده تا این شهرستان به محل تلاقی فرهنگ‌ها تبدیل شود. این مسئله در کنار نوسانات نرخ زاد و والد و وفات، موقعیت خاص جمعیتی در این شهرستان ایجاد کرده است.

کاهش زاد و ولد در شهرضا

علیرضا صدری، رییس ثبت احوال شهرضا در گفت و گو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: از ابتدای امسال تاکنون ۲۷۸ واقعه ولادت در شهرستان ثبت شده شده که از این تعداد ۱۵۵ نوزاد پسر و ۱۲۳ نوزاد دختر بوده‌اند.

وی ادامه می‌دهد: در همین مدت ۱۳۷ واقعه وفات در شهرستان ثبت شده است که از این تعداد ۷۵ نفر مرد و ۶۲ نفر زن بوده‌اند.

رییس ثبت احوال شهرضا با بیان اینکه از ابتدای سال ۹۸ تاکنون ۱۹۵ واقعه ازدواج در شهرستان ثبت شده است، تصریح می‌کند: باتوجه به اینکه دفتر طلاق شهرستان از ابتدای اردیبهشت‌ماه راه‌اندازی شده در این مدت ۲۵ واقعه طلاق ثبت شده است.

صدری با بیان اینکه تاکنون ۹۲۸ درخواست کارت ملی هوشمند ثبت شده است، تصریح می‌کند: در میان اسامی پسران به ترتیب "کیان"، "امیرعلی" و "محمدحسین" و در میان اسامی دختران "نفس"، "زهرا" و "یسنا" بیشترین فراوانی را داشته است.

وی اضافه می‌کند: در فروردین ۹۷ تعداد ۱۷۱ نفر در شهرستان متولد شده‌اند که از این تعداد ۸۵ نوزاد پسر و ۸۶ نوزاد دختر بوده‌اند و در اردیبهشت‌ماه همان سال نیز از ۲۰۸ واقعه ولادت ۱۰۹ نوزاد پسر و ۹۹ نوزاد دختر بوده‌اند.

رییس ثبت احوال شهرضا با بیان اینکه در فروردین و اردیبهشت سال گذشته به ترتیب ۵۵ و ۶۵ واقعه وفات در شهرستان ثبت شده است، تصریح می‌کند: در دو ماه نخست همان سال به ترتیب ۱۶۰ و ۱۲۷ واقعه ازدواج ثبت شده است.

شهرستانی با ۱۸ هزار سالمند!

این سخنان در حالی مطرح می‌شود که علی موسوی، رییس بهزیستی شهرضا می‌گوید: باتوجه به بهبود شرایط بهداشت و درمان و تغذیه، شمار سامندان در حال افزایش است، چنانچه پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۰ شمار سالمندان این شهرستان به ۱۸ هزار نفر برسد.

وی ادامه می‌دهد: نرخ زاد و ولد و ازدواج تحت تأثیر شرایط اقتصادی رو به کاهش است، اما افزایش شمار سالمندان ربطی به این مسئله نداشته و متأثر از مؤلفه‌هایی نظیر ارتقاء سطح بهداشت و بهبود تغذیه است.

رییس بهزیستی شهرضا تصریح می‌کند: در حال حاضر ۴۰ سالمند در نوبت روزانه و ۴۴ نفر در نوبت شبانه‌روزی از خدمات خانه سالمندان "رضوان" شهرضا و ۵۰ نفر از خدمات ویزیت در منزل این مرکز استفاده می‌کنند؛ البته مرکز سالمندان "خانه مهر" شهرستان نیز در حال تکمیل است که فعلا مجوز پذیرش سالمند ندارد و برای سالیان آینده آماده می‌شود.

تعامل و تقابل فرهنگ‌ها 

موسوی با اشاره به تنوع جمعیتی و قومی شهرستان شهرضا، خاطرنشان می‌کند: براساس یافته‌های علم جامعه‌شناسی فرهنگی که در تعامل با سایر فرهنگ‌ها نباشد، امکان رشد و شکوفایی پیدا نمی‌کند و باتوجه به مهاجرپذیر بودن شهرضا این موقعیت فراهم شده تا فرهنگ مردم این منطقه در تعامل با سایر فرهنگ‌ها قرار گیرد و شکوفا شود.

وی اضافه می‌کند: فرهنگ روستایی و عشیره‌ای وقتی به دلایل مختلف از محل زندگی اولیه خود به شهرها منتقل می‌شود، پایگاه اجتماعی خود را از دست داده و در شهر هم ممکن است مورد پذیرش واقع نشود، به همین دلیل در این فرایند ممکن است تعامل فرهنگی به تقابل فرهنگی تبدیل شود.

رییس بهزیستی شهرضا می‌افزاید: تقابل فرهنگی جمعیت‌های مختلف ممکن است به صورت آسیب‌های اجتماعی نظیر اعتیاد، فقر، حاشیه‌نشینی، بیکاری و افزایش سن ازدواج بروز پیدا کند.

افزایش جمعیت شهری، زمینه‌ساز مشکلات فرهنگی

نصرالله مردانی، کارشناس ارشد علوم اجتماعی می‌گوید: ساختار اجتماعی هر منطقه تأثیر مستقیم بر درآمد ناخالص مردم، توسعه شهرها و روستاها و تعادل نسبت‌های جمعیتی در مناطق جغرافیایی مختلف دارد.

وی ادامه می‌دهد: شهرستان شهرضا به لحاظ موقعیت جغرافیایی در محلی قرار گرفته است که از گذشته تاکنون اقوام و مذاهب مختلف از آن عبور می‌کرده‌اند و ثمره این گذار، ایجاد فرهنگی بوده است که خاص مردمان بومی این منطقه است.

کارشناس ارشد علوم اجتماعی ادامه می‌دهد: در مناطقی مانند شهرضا به لحاظ جمعیت و وسعت جغرافیایی اندک، میزان تأثیرپذیری از دیگر فرهنگ‌ها کمتر از شهرهای بزرگ بوده است و به همین دلیل مهاجران در مناطق خاصی از شهر یا روستاها ساکن شده و به اداب و رسوم خود عمل می‌کردند از سوی دیگر خرده‌فرهنگ‌های مهاجر نیز تحت تأثیر فرهنگ غالب مردم بومی منطقه، بخشی از آداب و رسوم خود را فراموش کرده‌اند.

مردانی تصریح می‌کند: مهمترین جلوه‌های تنوع فرهنگی و اجتماعی در برگزاری مجالس عزا و عروسی دیده می‌شود که گاهی آنقدر برجسته است که به نمادی ناآشنا برای سایرین تبدیل می‌شود.

وی خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر نسبت جمعیتی در شهرضا تغییر کرده و لازم است متولیان این حوزه تغییرات اساسی در این زمینه انجام دهند؛ به عنوان نمونه مهاجرت گسترده از روستاها باعث کمبود نیروی کار و افزایش پیری جمعیت در این مناطق شده است و در شهرها نیز جمعیت جوان و تحصیل‌کرده که دارای بضاعت مالی مناسب بوده‌اند در جستجوی کار و شرایط زندگی بهتر به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند.

کارشناس ارشد علوم اجتماعی اضافه می‌کند: مؤلفه‌های منفی جمعیتی مانند افزایش سن ازدواج و تأخیر در فرزندآوری نیز هرچند به الگوهای تقریبا ثابت جمعیتی در همه کشور تبدیل شده، اما در شهرهای کوچک مانند شهرضا بیش از شهرهای بزرگ اثرگذار است، زیرا میزان واکنش نسبت به مؤلفه‌های منفی در این مناطق بیشتر است و مردم زمان بیشتری نیاز دارند تا به عادی شدن شرایط اعتماد کنند؛ بنابراین با افزایش نرخ تورم تمایل به ازدواج کاهش پیدا می‌کند، ولی اگر نرخ تورم کاهش پیدا کند زمان بیشتری طول می‌کشد تا اوضاع به حالت قبل باز گردد.

مردانی با بیان اینکه تغییر نسبت‌های جمعیتی باعث تغییر نیازها شده است، یادآور می‌شود: ایجاد مسکن مهر در منطقه سروستان جمعیت زیادی را به این محله شهری کشاند و باعث شد مشکلات زیادی در تأمین آب شرب، فضای سبز، محیط آموزشی و حمل و نقل آنان ایجاد شود.

وی می‌گوید: یکی از مهمترین جلوه‌های تغییر نسبت‌های جمعیتی در شهرستان در زمان انتخابات مشخص می‌شود که اقوام مختلف با حمایت از نامزدهای انتخاباتی تلاش می‌کنند برتری خود را ثابت و برای پیگیری برنامه‌های خود تلاش کنند، البته اینگونه تحرکات اجتماعی سومند است و باعث رشد فرهنگ می‌شود، اما تنوع جمعیتی و فرهنگی ظرفیتی است که اگر درست هدایت و کنترل شود اثرات مهم و سازنده‌ای نیز به دنبال دارد.

کد خبر 376436

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.