به گزارش خبرنگار ایمنا، توسعه یک شهر باید در همه ابعاد آن صورت بگیرد یعنی از ظرفیت‌های کالبدی، زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی شهر استفاده بهینه شود. کلانشهرهای امروز کشور ظرفیت‌های درونی قابل اتکایی دارند که در صورت استفاده بهینه و برنامه ریزی شده از آنها شهر از درون توسعه پیدا می کند. رشد به یکباره و ناموزون شهرها پیامدهای منفی برای مدیریت شهری همراه دارد و لزوم توجه به مفهوم توسعه درون‌زای شهری و فراهم آوردن شرایطی برای اجرای سیاست‌های این نوع توسعه به ویژه در بخش مسکن را گوشزد می‌کند.
«امیر حسین شبانی» عضو هیئت علمی دانشکده شهرسازی و معماری دانشگاه آزاد نجف آباد در این باره می گوید: توسعه درون‌زای شهری به معنی استفاده از ظرفیت‌های متفاوت اجتماعی، اقتصادی و مدیریتی بوده که در شهرها مغفول مانده است.
وی می‌افزاید: استفاده مجدد از پتانسیل‌های زیست محیطی، کالبدی، اجتماعی و اقتصادی و بازگردانی آنها به چرخه حیات شهر از اهمیت زیادی برخوردار است.
این متخصص شهرسازی با اشاره به پیشینه شهرسازی در ایران تصریح می‌کند: تا قبل از دوران معاصر یا عهد قاجار شهرهای کشور به واسطه نوع تولید و باز تولید خود توسعه درون زا داشتند و با رشد آرام در درون خود اصلاح، مرمت و ترمیم می‌شدند.
وی ادامه می‌دهد: توسعه درونی شهر در دوران معاصر رو به فراموشی رفت و این انقطاع تاریخی موجب شد تا توسعه در بیرون مرزهای شهر تعریف شود و این توسعه خارج از مرزهای شهر در دوره پهلوی اول در دستور کار مدیریت کالبدی شهرها قرار گرفت.
شبانی با اشاره به خیابان کشی‌ها و نقش آنها در توسعه برون زای شهری عنوان کرد: خیابان کشی‌های جدید به تدریج موجب توسعه شهر می‌شود و بافت تاریخی شهر فرصت تطبیق با شرایط جدید را از دست می‌دهد.
وی می‌افزاید: در این شرایط بافت تاریخی و میانی شهر دچار فرسودگی و ناکارآمدی شده و بهانه برای تخلیه این بافت‌ها فراهم می‌شود.
این متخصص شهرسازی تاکید می‌کند: امروزه مرزهای کلانشهرهای کشور هر ۱۰ تا پنج سال توسعه پیدا می‌کند و بخشی از شهرهای ما با ساختارهای شکل گرفته، به مرور زمان حذف می‌شود.
وی با اشاره به مضرات توسعه برون زای شهری می‌گوید: این توسعه نیازمند سرمایه گذاری‌های سنگین و ملاحظات ویژه نسبت به تاسیسات زیربنایی و روبنایی است.
شبانی ادامه می‌دهد: هزینه‌های سنگین انسانی، اقتصادی، اجتماعی و چالش‌ها و بحران‌های زیست محیطی از جمله مضرات توسعه برون زای شهری و بی‌توجهی به توسعه درون زا است.
ظرفیت خاموش یک شهر باید مورد سنجش قرار بگیرد
وی تصریح می‌کند: در این شرایط منابع طبیعی و پیرامونی شهرها فدای توسعه غیر درون زا و ولع مرزهای شهر برای گسترش می‌شود این در حالی است که بافت‌های مرکزی و میانی شهر ظرفیت‌های خوبی برای شهروندان دارد.
این متخصص شهرسازی با بیان اینکه ممکن است نوع برخورد و دیدگاه کارشناسان در مسیر شناخت ظرفیت‌های هر بافت شهری متفاوت باشد تاکید می‌کند: با توجه به اینکه ظرفیت‌های درونی شهر بلااستفاده مانده است، این ظرفیت‌های درونی که شامل بافت‌های میانی و بافت‌های تاریخی می‌شود باید مورد ارزیابی قرار بگیرد.
وی با بیان اینکه توجه به اهداف توسعه در مسیر پیشرفت یک شهر از اهمیت زیادی برخوردار است می‌افزاید: چنانچه شاخص‌های کمی توسعه مدنظر قرار بگیرد، تعداد واحد مسکونی خالی از سکنه در شهرها به عنوان یک ظرفیت خاموش باید مورد سنجش قرار بگیرد چراکه این ظرفیت به دلیل زیاده خواهی برخی افراد خاموش مانده و در خدمت توسعه درون زای شهر نیست.
وی سیاست‌های مدیریتی در بخش مسکن را راه حل این مشکل می‌داند و معتقد است: «تعدادی از آپارتمان‌ها و واحدهای مسکونی در بافت میانی شهر وجود دارد که خالی از سکنه است در حالی که مدیران به دنبال زمین‌های بکر در بیرون محدوده شهر هستند.»
سیاست اقتصادی مسکن چهارچوب مشخصی ندارد
شبانی می‌گوید: سیاست اقتصادی مسکن چهارچوب مشخصی ندارد، اما در صورت برنامه ریزی صحیح و مدیریت شده امکان استفاده از واحدها و تاسیسات بلااستفاده در بافت‌های میانی و مرکزی شهر وجود داشته و شهرها هنوز قابلیت توسعه درون زا را دارد.
وی با اشاره به شاخص‌های کیفی توسعه درون زا ادامه می‌دهد: امکان ارتقای شاخص‌های کیفی بخش‌های درونی شهر با صرف هزینه کمتر و تمرکز بر حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی وجود دارد در حالی که توسعه برون زای شهری هزینه بیشتری بر مدیریت شهر تحمیل می کند و از نظر اقتصادی به صرفه نیست.
این متخصص شهرسازی تصریح می‌کند: توسعه درون زا در راستای توسعه پایدار شهری است یعنی علاوه بر نسل حاضر نسل آینده نیز باید از سرمایه‌های شهری استفاده کند و در این مسیر حفظ سرمایه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی حائز اهمیت است.
شبانی تاکید می‌کند: در غیر این صورت نسل آینده با کمبود و نارسایی منابع شهری مواجه می‌شود، بنابراین راهکار توسعه درون زای شهری دیدگاهی انسانی به شهر دارد و توسعه درون زای شهری توأم با دیدگاهی انسان مدارانه موجب تعدیل بزهکاری شده و دیدگاهی پذیرفته شده است.
نظر شما