به گزارش خبرنگار ایمنا، اکران و پر فروش شدن بعضی از فیلم های سینمایی این روزها منتقدان را به این باور رسانده است که سینمای ایران روز به روز به ابتذال نزدیک می‌شود برخی از این منتقدان انگشت اتهام خود را به سمت سینما برمی‌گردانند و آن را متهم این روزهای ناخوش بودن خودش می‌دانند اما برخی دیگر جامعه و تغییر طرز تفکر در آن را مسئول اصلی این ابتذال و کج شدن راه اصلی سینما می‌دانند چرا که در این روزها سینماگران آنچه مخاطبان می پسندند را به روی این پرده نقره ای هزار رنگ می‌آورند و متاسفانه مخاطبان با فیلم های کمدی و پر از شادی بیشتر ارتباط برقرار می‌کنند.
اخیرا حجم زیادی از شوخی های نامناسب در برخی فیلم های سینمایی باعث شده تا عده ای از منتقدان سینمای ایران معتقد باشند سینمای ایران از مسیر خود جدا شده و قدم در راه ابتذال گذاشته است. سینما به عنوان یک عنصر سازنده در فرهنگ از نقش غیر قابل انکاری در تغییرات و شکل گیری رفتار های اجتماعی مردم برخوردار است و استفاده از چنین مفاهیمی در محتوای فیلم های سینمایی تاثیر مستقیم بر پیشبرد اهداف فرهنگی جامعه خواهد داشت. در این گزارش به بررسی وضعیت سینما از نگاه جعفر گودرزی و غلام‌عباس فاضلی، منتقدان سینما پرداخته ایم.
برخی از فیلم ها می خواهند مخاطب را تحت هر شرایطی جذب کنند
جعفر گودرزی، منتقد سینما با اشاره به نقش سینما و محتوای آن در توسعه هر کشور می گوید: فیلم هایی که روی پرده سینما هستند نشان می دهند که آیا سینما به عنوان یک شاخص فرهنگی آینه تمام نمای فرهنگ ما بوده است یا خیر. ژانر ها و سبک های مختلفی در سینمای کشور های مختلف با مخاطبان خاص وجود دارد اما چون سینمای ایران سینمایی نیست که به همه سبک های سینمایی بپردازد، فیلم هایی بر روی پرده می رود که برخی از آنها می خواهند مخاطب را تحت هر شرایطی جذب کنند.
وی اظهار می‌کند: فیلم هایی که دارای نکات منفی است باعث می شود تا برخی از فیلم های خوب کمتر مورد استقبال قرار بگیرد و در واقع "رحمان ۱۴۰۰" اجازه نداد "تختی" دیده شود. روی پرده رفتن چنین فیلم هایی در سینمای ایران باعث شده است سطح شعور، ذائقه و فرهنگ مردم پایین بیاید و از فیلم های قدرتمند و خوب استقبال نکنند.
این منتقد سینما ادامه می دهد: بی شک سینما به عنوان یک عنصر فرهنگی هنری تاثیر مستقیمی بر روی فرهنگ و سطح شخصیت مردم خواهد گذاشت. اگر سینمای ایران به مسیری که اکنون در حال طی کردن آن است ادامه دهد، دیگر نقشی در بهبود وضعیت فرهنگی و هنری کشور نخواهد داشت.
گودرزی خاطر نشان می کند: سینمای ایران در حال حاضر به جز برخی از آثار قدرتمند، در حال درجا زدن است و حرفی برای گفتن ندارد. به ندرت پیش می آید که فیلم خوب و فرهنگی روی پرده سینما برود و هنگامی هم که یک اثر فوق العاده روی پرده می رود ذائقه مخاطب باعث می شود تا از آن استقبال نکند.
وی با بیان اینکه اغلب سرمایه گذاران فیلم به دنبال این هستند که فیلم در هر صورت به فروش برسد و سرمایه اولیه بازگردد، می گوید: برخی از فیلم ها با استفاده از هر الفاظ و تم هایی می خواهند در سینما بفروشند و این از لحاظ سینمایی و فرهنگی به هیچ وجه درست نیست. فیلم سازان سینما باید به شعور مخاطب احترام بگذارند تا مخاطب نیز پاسخ آنها را با استقبال از اثر در گیشه بدهد.
جامعه از سینما تاثیر می‌گیرد
این منتقد سینما مدعی می شود: فیلم سازان و تهیه کنندگان هستند که ذائقه مخاطب را به این سمت و سو برده اند و این جامعه است که اکنون از سینما تاثیر می پذیرد و سینما به عنوان یک عنصر فرهنگی تاثیر مستقیمی بر روی رفتار و افکار مردم دارد. وقتی که فیلم ساز به صورت مرتب فیلم ناقص و سطح پایین به مخاطب نشان می دهد ذائقه و سلیقه مخاطب نیز به سمت وسوی همان فیلم می رود.
گودرزی ادامه می دهد: فیلم نامه های سینما به نمایش نامه های رادیویی تبدیل شده اند زیرا اغلب شخصیت ها در فیلم با صدا مورد توجه قرار می گیرند و سینما تصویر خوبی از فیلم ارائه نمی کند. استفاده از شوخی های کلامی مبتذل و گاها روابط جنسی پنهان در فیلم های سینمایی رواج پیدا کرده است و هنگامی که این محتوا به صورت مرتب در اختیار مخاطب قرار گیرد ذائقه مخاطب به شدت مورد تنزل قرار می گیرد.
وی اضافه می کند: ارتقا مجدد سطح سلیقه مردم برای انتخاب فیلم سینمایی ارزشمند به شدت سخت است و کسی از عهده این فعالیت در کشور بر نمی آید.
همچنین هجمه انتقادات برخی از منتقدان سینما از محتوای فیلم های رو پرده و در حال اکران در حالی است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت امور سینمایی آن به صورت کامل بر محتوای فیلم های سینمایی نظارت دارند و هیچ فیلمی پیش از اخذ مجوز های لازم اکران نمی شود و در اختیار مخاطب قرار نمی گیرد.
البته تفاوت محتوایی میان نسخه نمایش خانگی و سینمایی بسیاری از فیلم های اکران شده در چند سال اخیر نشان می دهد که مسئولان گمان می کنند وجود برخی از مفاهیمی که در نمایش خانگی ابتذال ایجاد می کند در سینما چندان هم بد نیست و موجب استقبال بیشتر مردم از یک اثر سینمایی می شود.
محتوای مبتذل سینمایی از جامعه برخاسته است
غلام‌عباس فاضلی، منتقد سینما نیز در این باره به خبرنگار ایمنا می گوید: ارتباط میان جامعه و سینما و تاثیرات متقابل این دو عنصر بر یکدیگر معادله بسیار پیچیده ای است و در حقیقت نمی توانیم انگشت اتهام را به سوی سینما ببریم و همه تقصیر ها را گردن آن بیندازیم. متهم کردن سینما به ابتذال با توجه به نقش جامعه در شکل گیری محتوای سینما، دم دستی ترین گزینه ای است که می توانیم برای پاسخ به علت ابتذال در سینما مطرح کنیم.
وی اظهار می کند: محتوای سینما تابع مسائل روزمره جامعه است. باید زمینه های شکل گیری و هدایت فرهنگی موجود در جامعه در حداقل یک دهه گذشته را بررسی کنیم تا بتوانیم علت وقوع ابتذال در سینمای ایران را بیابیم. نگاهی اجمالی به منابع فرهنگ سازی در جامعه نشان می دهد که بستر فرهنگی که جامعه در آن قرار دارد در طول یک دهه اخیر به سمت ابتذال رفته و در واقع جامعه این راه را انتخاب کرده است.
این منتقد سینما با اشاره به تغییر سلایق و علاقه های مردم در چند سال اخیر ادامه می دهد: محتوای پر بازدید ترین فیلم های مخاطبان ایرانی نشان دهنده این است که سلیقه مخاطب تغییر کرده و به دنبال جلوه ای واقعی از جامعه در پرده سینما می گردد. بسیاری از ویدیو هایی که در شبکه های اجتماعی مورد استقبال کاربران ایرانی قرار می گیرد نیز از سطح ابتذال فراوانی برخوردار است و این نشان می دهد که ابتذال برای مخاطب ایرانی نه تنها در سینما بلکه در شبکه های اجتماعی نیز محبوب است.
فاضلی تصریح می کند: فرایندی که باعث ایجاد محبوبیت در ویدیوهای مبتذل شبکه های اجتماعی می شود، تماشاگران را به سوی استقبال از فیلمی همچون "هزارپا" سوق می دهد. اگر به فیلم های پر فروش سینما در دهه ۶۰ توجه کنیم متوجه می شویم که آثاری ارزشمند با استقبال مردم مواجه شده بودند. "اجاره نشین ها" فیلم پر فروش سال ۶۰ در سینماهای سراسر کشور و "بگذار زندگی کنم" فیلم پر فروش سینماهای شهرستان ها در سال ۶۶ بود و این آمار نشان می دهد که سلیقه مخاطب در حال تغییر است.
چه توقعی از سینما داریم؟
وی ادامه می دهد: کاهش آمار واقعی کتابخوانی در جامعه یکی دیگر از نشانه های تنزل فرهنگی جامعه است. آیا به افزایش توجه مردم به تلفن های همراه و ویدیوهای کم مایه شبکه های اجتماعی توجه کرده ایم؟ در این شرایط چه توقعی از سینما به عنوان یک عنصر شاخص فرهنگی داریم؟ سینما در عین حال که می تواند جامعه را تحت تاثیر مفاهیم خود قرار دهد، از سوی دیگر به شدت تحت تاثیر فرهنگ جامعه و رویداد های اجتماعی است.
فاضلی خاطر نشان می کند: این مردم هستند که تصمیم می گیرند از چه فیلمی استقبال کنند؛ در صورتی که جامعه نیازی در خود احساس نکند به دنبال پاسخ آن نمی گردد و فیلم هایی مثل "هزارپا" با شکست مواجه خواهد شد. البته موارد مذکور به معنای این نیست که در مخاطبان سینما به صورت کامل با جامعه ای مبتذل سر و کار داریم بلکه باید توجه کنیم که هدایت مبادی فرهنگی در جامعه فرایندی دراز مدت و سخت است که نیاز به سیاست گذاری های جدی و فرهنگی دارد.
این منتقد سینما یادآور می شود: نباید فکر کنیم که یک فیلم می تواند مسئول گسترش ابتذال در جامعه باشد بلکه باید زمینه های فرهنگی در جامعه را مورد بررسی قرار دهیم و توجه کنیم که فرهنگ جامعه از طریق کنش های مختلفی به وجود می آید که سینما یکی از ارکان آن است.
گزارش از سپهر زارع - خبرنگار ایمنا
نظر شما