به گزارش ایمنا، علی مریدی درخصوص پیامدهای سیل اخیر در کشور اظهار کرد: واقعیت این است که سیلاب یک پدیده طبیعی است و نمی‌توان گفت که چه عوارضی برای کشور همراه دارد. سیل پدیده ناشی از بروز ترسالی‌ها و یک سیکل طبیعی است که هر چند سال یک بار تکرار می‌شود.
وی افزود: از لحاظ طبیعی سیل منشأ خیر برای طبیعت است و اگر عوارضی هم داشته باشد در جای دیگر منشأ رویش می‌شود. اما این که چگونه سیل برای کشورمان به آلام بشری تبدیل می‌شود قابل بررسی است که یکی از علت‌های آن به مسائل بالادست اراضی شیب‌دار مربوط می‌شود که در نهایت پایین دست را هم به مخاطره می‌اندازد.
مریدی با بیان اینکه ما در دو جا به طبیعت خسارت می‌زنیم که بعداً این موضوع در قالب خسارت طبیعت به خودمان باز می‌گردد و تلافی طبیعت را مشاهده می‌کنیم یادآور شد: خسارت ابتدا در بالادست رخ می‌دهد که در سیل گرگانرود و قره سو در استان گلستان شاهد آن بودیم. وقتی جنگل‌ها و مراتع را از بین می‌بریم، سرعت نفوذ آب کاهش یافته و بارندگی در پایین‌دست به شکل سیلاب مهیب خود را نشان می‌دهد. سال‌های متمادی اقدامات آبخیزداری مورد غفلت قرار گرفته است و هنوز هم ادامه دارد؛ این در حالی است که با آبخیزداری علاوه بر این که می‌توان خسارت سیل را کاهش داد، آب سیلاب را هم مهار و در زیرزمین ذخیره کرد.
خاک کشور در حال ازبین رفتن است
وی با بیان این که جنگل‌تراشی، چرای بیش از حد دام در مراتع و غفلت از آبخیزداری دارد خود را به شکل بروز سیلاب نشان می‌دهد و در کنار آن در حال از دست دادن خاک ارزشمند کشور هم هستیم افزود: در سیلاب اخیر کشور بخشی از آب تولید شده را از دست دادیم، خاک از بین رفت و اراضی کشاورزی هم آسیب دید و در واقع چندین برابر آنچه که اعلام می‌شود خسارت به کشور وارد شده است.
مدیرکل آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: موضوع دوم به پایین دست برمی‌گردد. وقتی حریم و بستر رودخانه‌ها نادیده گرفته می‌شود و حقی برای آب و رودخانه در نظر گرفته نمی‌شود، طبیعت هم به این شکل واکنش خود را نشان می‌دهد.
به گفته وی نسخه‌ای که اکنون در دنیا برای رفع این مشکل به آن رسیده‌اند "مدیریت یکپارچه سیلاب ((IFM" است که نسخه جامع شامل کنترل آبخیز، شرایط طبیعی حوزه و بهره‌برداری درست و همچنین حفظ حریم و بستر رودخانه‌ها به همراه یک سری اقدامات برای تکمیل سیل‌های خاص مانند سیل اخیر کشورمان است که دوره بازگشت ۲۰۰ یا ۵۰۰ سال دارد.
مریدی تصریح کرد: اگر بعد از این سیلاب که رسوب‌گذاری و کاهش ابعاد رودخانه‌ها را به دنبال داشته است، مهندسی رودخانه صورت نگیرد، سیل بعدی خسارت سهمگین‌تری خواهد داشت.
وی با بیان اینکه اگر سدهای کارون وجود نداشتند، خوزستان زیر آب می‌رفت گفت: نسخه "مدیریت یکپارچه سیلاب" یک مجموعه کامل است که با اقدامات تک‌بعدی به نتیجه موثر نخواهد رسید. "مدیریت یکپارچه سیلاب" در کشورمان به صورت مطالعه در دو منطقه انجام شده و در اجرا و عمل کاری صورت نگرفته است. البته در اقدامات سازه‌ای کارهای خوبی انجام شده است اما در بخش غیر سازه‌ای کار چشمگیر و قابل افتخاری نداشته‌ایم.
مریدی یادآور شد: البته ۵۰ درصد کار متوجه دولت و مابقی نیازمند همکاری مردم است. مثلاً در زمینه چرای دام مردم هم باید همکاری کنند زیرا فقط با اجبار و کارهای بازدارنده نمی‌توان مدیریت کرد. وظیفه دولت برنامه‌ریزی و آموزش است اما در بخش اجرا نیاز به همکاری و مشارکت مردم وجود دارد.
به گفته این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست، یکی از درس‌هایی که باید از حادثه اخیر سیل بیاموزیم این است که آسیبی که به محیط زیست و منابع طبیعی وارد می‌کنیم یک روز دامن خودمان را خواهد گرفت.
وی در پاسخ به این سوال که در جریان سیل اخیر و ورود آب به شهرها و ترکیب آن با چاه‌های فاصلاب آیا پیامد زیست‌محیطی و بهداشتی به بار آمده است گفت: البته این موضوع بیشتر به حوزه وزارت بهداشت برمی‌گردد و ارزیابی خسارت‌ها کامل نشده است اما در مجموع بهره‌برداری نادرست از طبیعت عوارض متعددی دارد. از جمله این که بسیاری از مراکز دفن زباله کشور در کوهستان‌هاست که در این حادثه مراکز مذکور دچار سیلاب شده‌اند که هنوز آماری از آن نداریم.
مریدی خاطرنشان کرد: در سیل ایلام که در سال ۸۳ یا ۸۴ رخ داد، بخشی از مرکز پسماند این شهر توسط سیل شسته و به پایین دست آورده شد. اکنون هم احتمال ترکیب آب با فاضلاب به دلیل چاه‌های جذبی شهرها وجود دارد.
خطر ریزگردها همچنان در کمین کشور
مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به این پرسش که برای جلوگیری از تکرار چنین حوادثی چه اقداماتی باید انجام داد تصریح کرد: اولا اینکه با آرام شدن اوضاع نباید درس آموخته‌های ناشی از این سیل را فراموش کنیم. مثلا اکنون که مسئله سیل برجسته شده است نباید از ریزگرد غفلت کنیم زیرا احتمال دارد پس از این سیل تمامی برنامه‌ریزی و اقدامات برای ریزگردها متوقف و توجهات به سیل معطوف شود. نباید منتظر شویم ریزگرد آتی حوادث بزرگی را به وجود آورد تا این بار به طور جدی به سراغ آن برویم. در این زمینه انجام مطالعات یکپارچه مدیریت سیلاب در تمامی حوضه‌های آبریز کشور با اولویت مناطق با خطرپذیری بالا از ضروریات است. یکی از خروجی های این مطالعات باید برنامه عمل مقابله با سیلاب باشد.
وی افزود: در دنیا هم همین‌گونه است. حتی باید آنقدر برنامه‌ریزی کشور خوب می بود که آب تولید شده در این سیل را برای ایام خشکسالی اندوخته می‌کردیم که البته در غیاب اهتمام به آبخیزداری چنین فرصت بزرگی را از دست دادیم.
مریدی ادامه داد: اگر به این سیل به عنوان بحران نگاه کنیم باید به عنوان مدیریت بحران سه اقدام پیشگیری، عملیات زمان بحران و سپس اقدامات پس از بحران داشته باشیم.
اتفاقاً موضوع "مدیریت یکپارچه سیلاب" که شامل اقدامات سازه‌ای و غیر سازه‌ای است اهمیت بسیاری دارد و در آن به اقداماتی نظیر آبخیزداری و مهندسی رودخانه بسیار توجه شده است. باید این موارد جزو برنامه کاری بیاید و اجرایی شود. گرچه جزو برنامه‌ها بوده اما اجرا نشده و مورد بی‌مهری قرار گرفته است؛تا جایی که دوره‌های مهندسی رودخانه از چهار سال پیش در دانشگاه‌ها حذف شده است!
برای کاهش خسارت، پیش از وقوع بحران باید "برنامه" داشت
وی ادامه داد: مثلا اگر می‌خواستیم برای مدیریت سیلاب کار اصولی انجام دهیم، باید از ۱۰ سال پیش شروع می‌کردیم ،بنابراین اکنون باید برای جلوگیری از بحران آتی گرد و غبار به فکر چاره و برنامه باشیم. بنابراین بحث بعدی برای وقوع بحران داشتن «برنامه» است تا خسارت بروز حوادث بسیار کاهش یابد. این اقدامات باید احصا شود و برای آن برنامه داشته باشیم. باید نقشه خطرپذیری سیل از قبل تهیه شود تا به واسطه دقیق‌تر شدن پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی بتوانیم پیش از بروز بحران اقدام کنیم.
مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست یادآور شد: یکی از خطرات بزرگ ناشی از سیل اخیر ایجاد کانون‌های گرد و غبار است. رسوباتی که همراه سیل آمده است در دشت‌های خوزستان ته‌نشین و با خشک شدن آب تبدیل به منشأ گرد و غبار در استان خوزستان خواهد شد. بنابراین یکی از بحران‌های آتی که بایستی خودمان را آماده و برای آن برنامه‌ریزی کنیم، مقابله با گرد و غبارهای احتمالی است که پس از فروکش کردن سیلاب و خشک شدن زمین با آن مواجه خواهیم شد.
نظر شما