چرا زاینده‌رود با وجود بارش‌های اخیر سیراب نشد؟!

بر اساس اعلام شرکت آب منطقه ای استان اصفهان در پی بارندگی‌های سال زراعی جاری تنها ۲۵ درصد ظرفیت سد زاینده رود پرشده است، این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان؛ آورد این بارش‌ها می توانست ذخیره سد را به طور کامل تکمیل کند.

به گزارش خبرنگار ایمنا؛ آمار اداره کل هواشناسی استان چهارمحال و بختیاری تا روز دوشنبه ۱۹ فروردین ماه گویای آن است که در منطقه کوهرنگ "چلگرد" حدود ۲۰۰۵ میلی‌متر بارش به ثبت رسیده و ارتفاع کل برف باقی‌مانده در این منطقه ۴۶ سانتی‌متر است در حالی که بهمن ماه سال گذشته ارتفاع برف این منطقه حدود دو متر ثبت شده بود و به نظر می‌رسد بیشتر حجم برف طی دوماه گذشته به روان آب تبدیل شده است.

اسفندماه سال گذشته یعنی یک ماه پیش بود که حسن ساسانی، معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای طی اظهارنظری عنوان کرد که " با وجود بارندگی‌های مطلوب، دلیل افزایش نیافتن ذخیره سد زاینده رود نوع بارش‌ها و سردی هوا در منطقه کوهرنگ است. همچنین بارش‌های اخیر در کوهرنگ به صورت برف بوده است با این حال همزمان با گرمتر شدن هوا در بهار، ذوب برف‌ها و با توجه به پشتوانه بارشی، شاهد بارش‌های نرمال و فراتر از نرمال در فروردین ماه خواهیم بود که بر این اساس تاثیر مثبتی بر افزایش ذخیره سد زاینده رود در ماه‌های آینده خواهد داشت.

وی همچنین با اشاره به کم بارش بودن سنوات گذشته و شدت خشکسالی این منطقه گفت که در حال حاضر یک سال آبی با بارش‌های مطلوب را سپری می کنیم اما نباید انتظار داشت که بارش‌های اخیر تبدیل به روان آب شده و در سد زاینده‌رود ذخیره شود."

هر میلی‌متر بارش یک میلیون مترمکعب روان آب برای زاینده‌رود

با نفوذ سامانه‌های بارشی قوی به کشور در روزهای پایانی سال گذشته تا کنون شاهد بارش‌های سیل آسایی بوده ایم به طوری که سیلاب بیشتر استان‌ها را درگیر، بسیاری رودها طغیان و اغلب سدها سرریز کرده است.

بر اساس آخرین اعلام وزیر کشور از وضعیت سدهای کشور، ۱۸ میلیارد مترمکعب آب در ۱۱ سد استان خوزستان در پی بارش های اخیر ذخیره شده است.

۱۳ فروردین ماه نیز رضا اردکانیان وزیر نیرو از پرشدن ۷۵ درصد ظرفیت سدهای کشور خبرداد و گفت که حدود پنج میلیاردمتر مکعب آب شیرین اضافه بر روان آب‌های قبلی( ناشی از بارش‌های زمستان) به ذخیره مخازن آبی کشور افزوده شده است.

سدها و تالاب‌های کشور در حالی یکی پس از دیگری سرریز می شود که سد زاینده رود و تالاب بین المللی گاوخونی تاکنون سهم چندانی از بارش‌ها و سیلاب‌ها نداشته است.

با وجود دو هزار میلی‌متر بارش در منطقه کوهرنگ طی شش ماه نخست سال زراعی ۹۷-۹۸ بنابر تازه ترین آمار شرکت آب منطقه ای اصفهان تا روز یکشنبه ذخیره سد زاینده رود ۳۷۰ میلیون مترمکعب بوده و براساس آخرین پایش‌ها همچنان حدود ۹۰ درصد از وسعت ۴۷ هزارهکتاری تالاب بین المللی گاوخونی خشک است.

و این در حالی است که در گذشته و قبل از دهه ۸۰ به ازای هر میلی‌متر بارندگی در کوهرنگ یک میلیون مترمکعب آب وارد سد زاینده رود می شد.

به گفته اسفندیار امینی دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزان استان اصفهان "به رغم بارندگی‌های مطلوب سال زراعی جاری، دلیل عمده آورد کم زاینده‌رود وجود بندهای کوچک و بزرگی تحت عنوان طرح‌های آبخیزداری است که علاوه بر ذخیره حجم آب، مانع تجمیع آب و ایجاد روان آب‌ها می شود.

 وجود بندها، انشعابات و انحراف یا پمپاژ آب در بستر رودخانه و سرشاخه های اصلی سبب شده که بارش‌ها به صورت روان آب به نسبت میزانی که در کارون می رود، نباشد.

وی همچنین وجود چاه‌ها و آبخوان‌های بی شمار در بالادست رودخانه را یکی دیگر از علت‌های کم شدن آورد زاینده رود می داند."

در همین ارتباط حسین محمدرضایی، عضو هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزان نیز طی اظهارنظری به وجود بیش از ۶۰۰ سد کوچک در بالادست زاینده رود تحت عنوان بندهای آبخیزداری اشاره کرد و گفت: " اگر بارگذاری‌ها و طرح‌های آبخیزداری بالادست نبود بارندگی‌های کوهرنگ به سمت زاینده‌رود جاری می شد.

به گفته وی روان آب‌های ذخیره شده با عنوان طرح آبخیزداری در زمین نفوذ و چاه‌های آب و چشمه‌های آن مناطق را تامین می‌کند این در حالی است که بر اساس قانون نباید بر رودخانه‌های دائمی پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری احداث کنند تا روان‌آب‌ها به سمت رودخانه جاری شود."

بارگذاری‌ بیش از توان اکولوژیکی، زاینده‌رود و گاوخونی را قربانی کرد

در همین ارتباط علی مریدی مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست نیز گفته است که "بارگذاری‌ها در بالادست رودخانه بیش از توان اکولوژیک حوضه آبریز زاینده‌رود است و سازمان حفاظت محیط زیست با همه این‌ها مخالف است زیرا بارگذاری‌ها موزون و متوازن نبوده و سبب قربانی شدن زاینده رود و تالاب بین المللی گاوخونی شده است.

وی معتقد است طرح‌هایی تحت عنوان آبخیزداری در بالادست در حقیقت طرح‌های کشت و کار در شیب و توسعه باغات است، بندهایی انحرافی که آب را برای مصرف در بالادست ذخیره می کند.

به گفته مریدی طرح آبخیزداری به معنای واقعی به خودی خود یک طرح زیست محیطی است که جلوی فرسایش خاک را گرفته و موجب کاهش خسارات ناشی از سیلاب می شود اما اگر این بندها زده شود و بعد آبی که پشتشان ذخیره می شود برای کشت دیم یا کشت باغات مصرف شود و بر روان آب سطحی اثر گذار باشد مورد تایید سازمان حفاظت محیط زیست نیست زیرا در حقیقت باید تخصیص آب در حوضه به طور کامل و بر اساس قانون رعایت شود درغیر این صورت عملا تالاب بین المللی گاوخونی و زاینده‌رود به بهای توسعه باغات همیشه خشک خواهد بود. "

بند ذخیره ای در آبخیزداری معنا ندارد

اما محمدحسین شاملی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان با رد وجود بیش از ۶۰۰ بند آبخیزداری در حوضه زاینده رود، اظهار کرد: "طی ۲۰ سال گذشته در سطح ۱۰ میلیون هکتار اراضی استان اصفهان تنها ۱۷۰ بند ایجاد شده است و وجود ۶۰۰ بند آبخیزداری در وسعت ۱۴۵ هزار هکتاری امکان پذیر نیست، با این حال ممکن است اعداد و ارقام عنوان شده در سایر حوضه‌های چهارمحال و بختیاری باشد. هدف از اجرای طرح‌های آبخیزداری ذخیره و استحصال آب نیست اگر چنین اتفاقی افتاده باشد باید با حکم قضایی اصلاح شده تا حقی از کسی ضایع نشود.

به گفته وی باید در خصوص مسئله "ذخیره سد زاینده رود" موارد مختلفی از جمله خشکسالی‌های سال‌های اخیر و برداشت‌های بالادست نیز از سوی مشاور سازمان آب منطقه‌ای اصفهان بررسی شود تا در خصوص ابهامات شفاف سازی صورت گیرد زیرا وجود بند ذخیره ای در آبخیزداری معنا ندارد."

مسئله بندهای آبخیزداری سال‌هاست که بین وزارت نیرو و منابع طبیعی در کش و قوس است و تاکنون نتیجه ای جز مرگ تدریجی اکوسیستم زاینده‌رود نداشته است اما در روزهای اخیر که بارش‌های سیل آسا، بسیاری از سدهای کشور را سیراب کرده و تنها سد زاینده رود مانند سال‌های قبل حدود ۲۵ درصد ظریفتش آبگیری شده است افکار عمومی  به این باور رسیده اند که علت خشکی زاینده رود تنها خشکسالی و کاهش بارندگی ها نبوده است بلکه عامل دیگری بر این واقعیت تلخ دامن زده است. پمپاژ آب و توسعه باغات، صدور مجوز ساخت و ساز ویلا و تغییر کاربری‌ها در حریم و بستر رودخانه، وجود چاه‌های غیرمجاز، توسعه صنایع و ... بر مردم پوشیده نیست.

عده ای تشنه و برخی دیگر گرفتار سیل

 سوالی که ذهن را به خود درگیر می کند این است که چرا سال‌های سال با طرح‌های انتقال آب از حوضه زاینده رود به دیگر نقاط موافقت و با انتقال آب از دیگر حوضه‌ها به این رودخانه برای تامین آب شرب مردم اصفهان و یزد مخالفت شد؟ چرا همچنان با طرح تونل انتقال آب بهشت آباد آن هم تنها با ۱۵۲ میلیون مترمکعب در سال مخالفت می شود در حالی که از نظر کارشناسان با اجرای این طرح مشکلی ذخایر آبی استان‌های همجوار را تهدید نمی کند. در حالی که به لطف توسعه باغات و ویلاسازی ها در بالادست حدود ۲۰ سال است که زاینده رود و گاوخونی دچار خشکی شده و کشاورز اصفهانی معیشت خود را از دست داده است.

روز یکشنبه ۱۸ فروردین ماه پورمحمد شریعتی‌نیا عضو شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به وضعیت کنونی سد زاینده‌رود گفت: " یک سال بی سابقه از لحاظ بارش را تجربه کرده ایم اما مشخص نیست آینده این حوضه آبی چگونه خواهد بود. کاش کشور را بدون ملاحظات سیاسی می‌دیدیم تا عده‌ای تشنه‌ و عده دیگری گرفتار سیل نشوند."

کاش ریاست دولت نهم و دهم، خود را رییس جمهور تمام کشور می‌دانست و مقام خود را تا حد مدیر آب یک استان تنزل نمی‌داد؛ کاش وزارت نیرو به ۴۳ هزار حلقه چاه مجوز حفر و بهره‌برداری نمی‌داد و برای ۱۷ هزار چاه غیرمجاز در این حوضه چاره‌ای می‌اندیشید.

در شرایطی که سیل ویرانگر همه را هوشیار کرده لازم است زمینه برای کار کارشناسی درباره بررسی مشکلات حوضه زاینده‌رود فراهم شده تا راه‌حل‌های کوتاه مدت و دراز مدت اتخاذ شود و دولت بدون ملاحظات سیاسی تصمیم شایسته‌ای بگیرد."

گزارش از: ندا سپاهی- خبرنگار ایمنا

کد خبر 372497

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 10
  • نظرات در صف انتشار: 1
  • نظرات غیرقابل انتشار: 3
  • م IR ۰۸:۳۶ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۱
    2 0
    افسوس افسوس!
  • محمد حسین حفیظی درچه IR ۰۸:۳۹ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۱
    1 0
    کاش به جای این همه اظهار نظر و توضیحات برای کشاورزان کاری میکردید اگه میگی طرح آبخیزداری علت مشکل معیشتی کشاورزان بوده یاعلی طرح رو خراب کن اگه میگید به علت چاه بدون مجوزه بازم یاعلی اگه میگید ویلا سازیه یاعلی اگه میگید آب باید از خوزستان و لرستان انتقال پیدا کنه یاعلی دیگه فکر نکنم با دادن این خسارات ناشی از سیل کسی با انتقال آب مخالفت کنه یاعلی بگید کارو حل کنید یه تکونی به خودتون بدید تا...
  • حسین IR ۰۸:۴۳ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۱
    2 5
    همه این دلیل ها یک طرف و طرف دیگر تخلیه عمدی سد زاینده رود هست که پر نمی شود، تخلیه عمدی 50 درصد و بقيه ی دلایل 50 درصد
    • امیر ۱۲:۰۴ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۱
      1 1
      برادر کدوم تخلیه عمدی؟ اینکه سالی چند روز اونم بخاطر کشاورزا آب را رها می کنند اسمش میشه تخلیه عمدی؟ یعنی میگید همین چند روزم باز نکنند که کلا خشک باشه؟ میزان آبی که تو همین چند روز جاری میشه هم یک دهم رودخانه را نمی گیره
    • محمدی IR ۱۵:۳۵ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۳
      1 1
      تخلیه عمدی سد زاینده رود ؟!!!!!! اللهم اشف کل مریضنا و مجنونا خداوند به همه ما وجدانی بیدار و عقلی سالم به دور از غرض و مرض عطا نماید که لازمه رستگاری در زندگی دنیوی و حیات اخرویمان هست باور وجود تفکراتی از جنس تفکرات شما اندکی سخت هست اما از انجا که دنیا حساب کتاب دارد دیری نخواهد پایید ثمره این بخل و تنگ نظری امثال شما زندگی و دودمانتان را بر باد خواهد داد
  • کارشناس IR ۱۰:۰۶ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۱
    4 0
    برداشت غیر قانونی در بالادست سد زاینده رود هیچ گاه در سطح ملی رسانه ای نشده. لطفا این خبر را به گوش همه مردم برسانید تا متخلفین رسوا شوند
  • رضا زارعی IR ۱۱:۰۳ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۱
    5 0
    من به عنوان ی شهروند از دولت تقاضا دارم دست از جلسه گذاشتن برداره و ی فکر اساسی به حال زاینده رود بکنه مگه کشور ایالتیه .....این برخوردهای قومی و منطقه ای با مساله آب جالب نیست...چطور جواب این همه شهید استان اصفهان و رو میخاین بدید ....شما مدیون خون شهدایید...همین ۴۰ روز پیش بود که مرزداران اصفهانی در زاهدان شهید شدن حق این مردم نجیب بی آبی نیست....اصفهان مث خورشید به تارک ایران می درخشه ..و خیال خام دشمنان این استان تجزیه و بی آبیش هست و لعنت خدا بر هرکی که دشمن این مرزو بومه
  • محمد علی IR ۱۱:۰۸ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۱
    5 0
    باند بازی و قبیله گرایی و سیاست بازی پدر کشور رو در آورده...یکطرف کشور رو سیل برده ملت بدبخت شدند و میلیاردها متر مکعب آب به دریامیریزه، یک طرف کشور از خشکسالی، صدها هزارکشاورز به فقر و بدبختی افتادن.............. آخه این شد مدیریت
  • غفار IR ۱۷:۳۶ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۴
    1 0
    باور کنید اگه اینطوری پیش بره و محیط زیست کاری نکنه تا دو سه سال دیگه اصلا" خود مسیر زاینده رود محو میشه و جایی نیست که اگه هم آبی باشه از داخل آن رد آن بشه . حریم های آنرا که صاحبان املاک مشرف به زاینده رود روز به روز میخورند و می اندازند سر زمین هاشون و وسطش را هم که ویلا ساز ها و بقیه مسیرش هم که یه چندتا درخت خشک و پر از آشغال و زباله(مسئولین تورو به خدا یه همتی بکنید ما بچه هامون باید تو همین کشور و منطقه زندگی کنند. نکنه زاینده رود و باتلاق گاو خونی در آینده از کتاب جغرافیا حذف بشه !!!!!)
    • مهران IR ۰۶:۰۴ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۷
      0 0
      جسارتاً «تالاب» گاوخونی (و نه باتلاق).