روایتی از طلای سیاه در سالی که گذشت

به گزارش خبرنگار ایمنا، نفت یا بهتر بگوییم طلای سیاه از زمانی که کشف و ارزش و کاربرد آن در صنایع مختلف شناخته شد مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفت. همین محبوبیت نفت باعث شد تا ثروت هنگفتی روانه کشورهای صادرکننده آن شود و این موهبت خدا دادی بتواند بخش مهمی از بودجه این کشورها را تشکیل دهد.

بر اساس تعریف برخی منابع، واژه نفت از ریشه یونانی«Naphtha»  به‌معنی روغن شرقی برگرفته شده و در زبان انگلیسی نیز با واژه «پترولیوم» به معنای روغن سنگ بیان می شود. شاید عجیب باشد اما هزاران سال پیش، قبل از اینکه نفت به طور رسمی کشف شود و به صنعت نفت تبدیل شود، اقوامی همچون بابلی‌ها و آشوری ها با بعضی از کاربردهای مواد نفتی که از دریاچه قیر به دست می آمد، آشنا بودند.

اولین چاه اکتشافی مدرن نفت در سال ۱۷۴۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا حفاری شد و از آن زمان تا به امروز صنعت نفت پیشرفت های چشمگیری داشته و ثروتی عظیم برای دارندگان آن محسوب می شود.

صنعت نفت ایران نیز از سال ۱۲۸۶ پس از کشف نفت در مسجدسلیمان واقع در دامنه جبال زاگرس، پا به عرصه وجود گذاشت و در ۲۹ اسفندماه ۱۳۲۹ ملی شد.

نفت از زمان پیدایش آن در ایران فراز و نشیب های زیادی را تجربه کرده است اما پس از ملی شدن آن همیشه به عنوان یک منبع عظیم ثروت ساز در ایران به شمار می رفته است. ارزش نفت و کاربرد آن، باعث محبوبیت فراوان آن میان کشورهای دنیا به خصوص کشورهای صنعتی همچون آلمان، آمریکا، فرانسه و انگلستان شده است.

 ارز حاصل از صادرات این ماده ارزشمند همواره بخش مهمی از بودجه کشور در سال های متفاوت تا به امروز را تشکیل داده است. هرچند تلاش زیادی برای رهایی کشور از چنگال اقتصاد تک محصولی و وابستگی تام بودجه کشور به نفت شده اما با این وجود بازهم بخش مهمی از بودجه کشور به نفت وابسته است. قیمت نفت نیز که خود تاثیرات زیادی از تصمیمات سیاسی حاکم بر جهان و کشور می پذیرد.

 در سال های اخیر قیمت نفت نوسانات زیادی را تجربه کرده که درآمد حاصل از نفت را تحت تاثیر قرار داده است به عنوان مثال تحریم نفتی ایران، منحل شدن توافق نفتی اوپک و متحدانش و پیش بینی کاهش عرضه نفت ایرن بر قیمت نفت تاثیرات به سزایی داشته است.

 از سال گذشته تا کنون قیمت نفت نوسانی در حدود ۱۰ دلار بر هر بشکه را تجربه کرده و از حدود ۵۰ دلار به ۶۷.۵۵ دلار (در لحظه تنظیم خبر) به ازای هر بشکه رسیده است. بیشترین مقدار قیمت نفت در سال جاری ۸۶ دلار بوده که در اوایل مهرماه ثبت شده است، کمترین قیمت نفت نیز در دی ماه رقم خورد به طوری که ارزش دلاری نفت را به کف ۵۰ دلاری خود به ازای هر بشکه در سال جاری رساند.

طبق آمار موجود از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲، نفت بیشترین قیمت خود را نسبت به سال های دیگر تجربه کرده و قیمتی در حدود ۱۰۰ دلار به ازای هر بشکه داشته است.

در ۱۸ اردیبهشت ماه سال جاری با اعلام خروج واشنگتن از برجام و سخنان ترامپ مبنی بر بازگشت تحریم های نفتی ایران با هدف صفر کردن صادرات نفت ایران، با وجود تولید روزانه معادل ۱۰ میلیون بشکه نفت توسط عربستان، قیمت نفت برنت تا حدود ۸۰ دلار به ازای هر بشکه بالا رفت.

با این جود به دلیل اینکه برنامه خروج آمریکا از توافق برجام از قبل برنامه ریزی شده بود، ترامپ از قبل با عربستان سعودی به توافق رسیده بود که با خروج آمریکا از برجام عربستان تولید نفت خود را افزایش دهد. عربستان پس از خروج آمریکا از برجام تولید نفت روزانه خود را به ۱۰.۴۲ میلیون بشکه رساند تا بخشی از کاهش عرضه نفت ایران را جبران کند. این در حالی است که خود عربستان نیز بیشترین ضررها را در پی کاهش قیمت نفت متحمل می شود زیرا بودجه عربستان به شدت به نفت وابسته است و تولید روزانه حددود ۱۰ میلیون بشکه حاکی از میزان تفاوت درآمد عربستان از نفت با کوچکترین نوسان در قیمت آن است.

با این وجود بازهم عربستان دست به کار شد و برای جلوگیری از افزایش قیمت نفت در نشست اوپک و متحدانش در تیرماه سال جاری، آن ها را متقاعد کرد تا توافق نفتی را رها کرده و تولید خود را افزایش دهند. این اقدام باعث شد قیمت نفت از حدود ۸۰ دلار به ۷۰ دلار به ازای هر بشکه برسد. این رقم در دی ماه به حدود ۵۰ دلار رسید.

با اعطای معافیت خرید نفت ایران به هشت کشور آن هم توسط آمریکا و بدون اطلاع عربستان، این کشور را بر آن داشت تا تولید نفت خود را کاهش دهد و اوپک را نیز به همین کار متقاعد کند. این اقدامات در کنار صلح بین واشنگتن و پکن باعث افزایش قیمت ها به حدود ۶۰ دلار به ازای هر بشکه شد.

اما مسئله ای که در آینده بر قیمت نفت اثرگذار است پایان معافیت های نفتی ایران در اردیبهشت ماه سال ۹۸ است که باید دید چه نتیجه ای در پی خواهد داشت و تصمیمات تهران و واشنگتن در این قبال چه خواهد بود زیرا برخی بر این عقیده اند که آینده قیمت نفت به تصمیمات سیاسی تهران- واشنگتن بستگی دارد.

گزارش از: محمد رضایی فرد- خبرنگار سرویس اقتصادی ایمنا