خشکسالی کشاورزی چیست؟

به گزارش ایمنا، این تعریف بیشتر با توجه و تمرکز بر کمبود بارندگی، (precipitation shortage) تفاوت تبخیر و تعرق واقعی(evapotranspiration Actual) با تبخیر و تعرق پتانسیل (evapotranspiration Potential)، کمبود رطوبت خاک، میزان افت سطح آبهای زیر زمینی و یا مخازن ارئه شده است.

 آب مورد نیاز گیاهان بستگی تام به شرایط غالب اقلیمی منطقه، خصوصیات بیولوژیکی گیاه مورد نظر، مرحله رشد و خصوصیات فیزیکی و بیولوژیکی خاک دارد.

آستانه خشکسالی کشاورزی باید به گونه ای تعریف و تعیین گردد که در مقدار معین آستانه میزان آب مورد نیاز گیاهان مختلف در دوره های مختلف رشد از حالت بذر تا بلوغ کامل بتواند تامین شود.

کمبود رطوبت خاک سطحی در هنگام کاشت ممکن است مانع از جوانه زنی و یا حداقل باعث بتاخیر افتادن رویش و جوانه زنی گیاه گشته و نهایتاً به کاهش تراکم گیاه در واحد سطح و کاهش تولید منجر شود. اما اگر رطوبت خاک سطحی در هنگام رویش زودرس به اندازه کافی بوده و رطوبت خاک زیر سطحی کم باشد تاثیری در بازدهی نهایی گیاه نخواهد داشت به شرطی که این کاهش رطوبت خاک زیر سطحی در طی دوره رشد گیاه با آبیاری و یا با وقوع بارش جبران شود.

تعریف خوب از خشکسالی کشاورزی آن است که بتواند حساسیت متغیر گیاهان زراعی را در طی مراحل نمو گیاه از سبز شدن تا بلوغ لحاظ کند.

کمبود رطوبت در لایه های فوقانی خاک به هنگام کاشت می تواند باعث تأخیر جوانه زنی شود که موجب کاهش تراکم بوته در هکتار و نقصان عملکرد نهایی شود.

خشکی کوتاه مدت در لایه های سطحی که در طی یک دوره بحرانی در طول فصل رشد بروز می کند می تواند به خشکسالی کشاورزی منجر شود که محصول را تا حد زیادی کاهش می دهد

دماهای بالا، رطوبت نسبی پایین و بادهای خشک اغلب منجر به افزایش تاثیر فقدان باران می شوند. با توجه به وضعیت رطوبتی قبلی خاک، شروع خشکسالی کشاورزی نسبت به خشکسالی هواشناسی با تاخیر صورت می گیرد.

تلاش ها برای اندازه گیری کاهش رطوبت خاک با تمرکز بر تبخیر و اندازه گیری میزان رطوبت مصرف شده توسط گیاه با تاکید بر تعرق انجام شده است. به عقیده تورنت وایت (1931) تبخیر و تعرق به تابش خورشید، سرعت باد، رطوبت ، شرایط رشد و نمو و شرایط خاک بستگی دارد و دراین میان تابش خورشید عامل اصلی و محوری است.

از آنجاکه اندازه گیری مستقیم تابش خورشید داده‌های قابل دسترسی ندارد، با فرض کافی بودن ذخیره رطوبتی خاک برای رشد گیاه در تمام طول سال، می توان از میانگین دمای روزانه، عرض جغرافیایی و موقعیت زمانی در سال برای تخمین میزان آب از دست رفته از طریق تبخیر بهره گیری کرد.

این اندازه گیری بنام تبخیر و تعرق پتانسیل معروف است اختلاف تبخیر و تعرق پتانسیل و واقعی به موجود بودن رطوبت در خاک بستگی دارد. اگر در خاک رطوبت کافی موجود باشد تبخیر و تعرق واقعی و پتانسیل برابرند در غیر اینصورت تبخیر و تعرق واقعی از پتانسیل کمتر خواهد بود.

منبع: مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی