به گزارش خبرنگار ایمنا، مسجد کوچک مقصودبیک در یکی از کوچه های شمال شرقی میدان نقش جهان واقع شده است و کتیبه سر در آن سال ۱۰۱۰ هجری قمری را نمایش می دهد. با ورود به شبستان جنوبی مسجد کاشیکاری های معرق و نوشته های محراب زیبای آن که به خط ثلث سفید رنگ و با قلم علیرضا عباسی بر روی کاشی های لاجوردی حک شده و جلوه نمایی و چشم هر بیننده ای را غرق در هنر و زیبابی می کند. در ضلع شرقی این شبستان یکی از آیه های قرآن کریم بر روی یک لوح به خط ثلث برجسته گچبری شده است. سپس به صحن مسجد وارد می شویم؛ در ضلع شرقی صحن مسجد مقصودبیک مقبرۀ منسوب به میرعماد حسنی قزوینی قرار دارد که سنگ قبر آن بدون کتیبه‌ای است و بر دیوار شرقی این آرامگاه نیز سنگی مرمرین قرار دارد که به عبارات و اشعاری حجاری شده مزین است.
در این گزارش دیدگاه علیرضا جعفری زند باستان شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم تحقیقات تهران درخصوص سندیت داشتن مقبره منسوب به میرعماد و هم‌چنین لزوم موضوع مرمت آن از نگاه منصور زیرک مسئول واحد امانی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان بررسی شده است.
روایت سینه به سینۀ مقبرۀ میرعماد
علیرضا جعفری زند عضو هیئت علمی دانشگاه علوم تحقیقات تهران با بیان اینکه هیچ شاهد و مدرک معتبری درخصوص مقبره میرعماد در دست نیست می گوید: ما هیچ شاهد و مدرکی نداریم که این مکانی که امروز در مسجد مقصودبیک به نام آرامگاه میرعماد معروف است واقعا آرامگاه او باشد، فقط این موضوع که این مکان مقبره میرعماد است به صورت سینه به سینه نقل شده اما متاسفانه هیچ مستنداتی برای تایید این ادعا در دست نیست.
وی ادامه می دهد: درخصوص افرادی که تقریبا هم دوره با میرعماد می زیستند مثلا علیرضا عباسی و یا رضا عباسی هم اطلاعاتی وجود ندارد، اما در زیارتگاه حبیب بن موسی در کاشان یک مقبره وجود دارد که مردم اعتقاد دارند مقبره شاه عباس یکم صفوی است و شاه عباس را در اینجا به امانت گذاشتند تا بعد به کربلا یا نجف انتقال پیدا کند. در تاریخ عالم آرای عباسی نوشته اسکندربیک ترکمان نیز از قول وی آمده که "من به کاشان رفتم و در امامزاده حبیب بن موسی بر سر قبر شاه عباس رفتم" که این نشان می دهد اسکندربیک هم که معاصر با شاه عباس بود وجود قبر او در زیارتگاه حبیب بن موسی را تایید کرده است.
این باستان شناس با بیان اینکه اشخاص مختلفی در دوره صفویه یا به صورت گمنام دفن شدند و یا مقابر آنها درطول زمان از بین رفتند تصریح می کند: متاسفانه از مقبره دیگر پادشاهان صفوی اطلاعی در دست نیست چرا که بسیاری از این مقابر در حرم حضرت معصومه(ع) قرار داشتند که اوایل انقلاب تخریب شد. مثلا ما می دانستیم مقبره شاه عباس دوم کجاست اما امروز فقط بقعه اش وجود دارد و سنگ قبر از بین رفته است. مقبره شاه سلطان حسین و شاه صفی همراه با تعداد ۷۰ شاهزاده صفوی که بوسیله افغان ها گردن زده شده بودند در حرم حضرت معصومه(ع) و قبر شاه طهماسب در حرم امام رضا(ع) بود اما تمام آن ها تخریب شدند و ما که در دوره معاصر تخریب قبر داشته‌ایم چه انتظاری می توانیم داشته باشیم که قبر میرعماد سرجای خودش باشد!
مقبره میرعماد در انزوا بسر می بَرد
جعفری زند می افزاید: تا حدود سال های ۱۳۸۰ قبر عباس میرزا این شاهزاده دلاور ایرانی در دارُالحُفاظ مشهد وجود داشت اما بعد سنگ قبر او را درآوردند و به موزه بردند و امروز چه کسی می داند قبر او کجاست فقط کسانی مثل من که قبلا این قبر را در دارالحفاظ دیده بودم می‌دانند. یعنی از مشاهیر صفوی فقط قبر برخی از آن ها مثل درویش عبدالمجید طالقانی شکسته نویس دوره صفویه برجای مانده اما مکان قبر میرعماد قزوینی سینه به سینه گشته است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم تحقیقات تهران با بیان اینکه متاسفانه اقدامات باستان شناسی هم در محل قبر موسوم به میرعماد انجام نشده است، می گوید: مدتی قبل کنگره ای درباره میرعماد در مسکو برگزار شد که افراد مختلفی از دنیا در این کنگره حضور داشتند و بعد هم به اصفهان آمدند و وقتی فهمیدند ما جایی را تحت عنوان قبر میرعماد داریم خیلی تعجب کردند چون نمی دانستند چنین چیزی وجود دارد.
جعفری زند تاکید می کند: حالا کاری که می توان انجام داد این است که تلاش کنیم مقبرۀ موسوم به قبر میرعماد را از حالت انزوا بیرون بیاوریم یعنی دری برای آن بگذارند که بازدید از آن به راحتی میسر باشد درحال حاضر این مقبره در مسجد مقصودبیک قرار دارد و در مسجد اغلب بسته است و کسی نمی تواند مقبره را ببیند وعلاوه بر آن بهتر است فکر کنیم که اینجا مقبره میرعماد است همانطور که سینه به سینه تا به امروز گشته است.
مرمت آرامگاه میرعماد
منصور زیرک مسئول واحد امانی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان با اعلام اینکه مرمت آرامگاه میرعماد حدود یکماه قبل به پایان رسیده می گوید: دو بخش از آرامگاه میرعماد نیاز به مرمت داشت که یکی دیوارهای گچی و نم زدۀ کنار قسمت چوبی مقبره بود که مرمت گچی شد.
وی می افزاید: مشکل دیگر آرامگاه این بود که تمام کاشی های حیاط از روی دیوار به اصطلاح ول کرده بود یعنی مصالح پشت آن فرسوده شده و آب به آن نفوذ کرده و درنتیجه طبله شده بودند که در این مورد نیز بخش هایی را برداشتیم و دوباره زیرسازی کرده و چسباندیم و قسمت هایی هم که خیلی حاد نبود با تزریق مواد از پشت نگه داشته و تثبیت شدند.
زیرک با بیان اینکه مرمت آرامگاه میرعماد توسط گروه امانی معاونت میراث اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان انجام شده است تصریح می کند: در جریان این مرمت استحکام بخشی کاشی های هفت رنگ حیاط به طور کامل انجام شد و قسمت های آسیب دیدۀ کنار مقبرۀ چوبی نیز مرمت شده است.
مسئول واحد امانی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با بیان اینکه این آرامگاه امکان بازدید عموم ندارد می گوید: آرامگاه میرعماد و مسجد مقصودبیک دراختیار اداره میراث فرهنگی نیست و توسط هیأت امنای مسجد مقصودبیک اداره می شود، البته درب مسجد ظهرها موقع نماز باز است و در چنین مواقعی می توان از این مقبره بازدید کرد؛ ضمن اینکه فرم معماری آن به صورتی است که اول ناچار هستیم وارد حیاط مسجد مقصودبیک شویم که آرامگاه میرعماد نیز در ضلع غربی مسجد قرار دارد، از سویی دیگر ایجاد یک درب جداگانه برای بازدید از این مقبره ممکن نیست چرا که امکان دخل و تصرف در بنای تاریخی وجود ندارد.
زیرک ادامه می دهد: از قدیم نقل شده که اینجا مقبرۀ میرعماد است و می توان این نقل را قریب به یقین دانست؛ ضمن اینکه نام دیگر مسجد مقصودبیک که آرامگاه میرعماد در آن قرار دارد مسجد ذوالعماد است که در اصطلاح عامیانه به اشتباه مسجد ظلمات گفته می شود در حالی که ذوالعماد به این موضع اشاره دارد که میرعماد توانایی نوشتن با هر دو دست را داشت.
به گزارش ایمنا، میرعماد حسنی قزوینی نابغۀ خوشنویسی ایران پایه خط نستعلیق را چنان مستحکم کرد که تمام صاحب نظران خطوط اسلامی آن را "عروس خطوط" نامیدند. اکنون آرامگاه این نابغۀ بی مانند خوشنویسی در مسجد مقصودبیک اصفهان قرار دارد و اگر چه مورد مرمت قرار گرفته اما همچنان در انزواست و بسیاری از آن بی خبرند! و این مهم به معرفی و آشنایی عموم با این مکان نیاز دارد که تلاش سازمان های متولی را می طلبد تا همگان با مقبره این نابغۀ خفته آشنا شده و شرایط برای بازدید عموم از این آرامگاه فراهم شود.
گزارش از: شیرین مستغاثی، سرویس فرهنگ و هنر ایمنا
نظر شما