زلزله خاموش در کمین ایران

به گزارش خبرنگار ایمنا، مدتی است که مقامات کشورمان از وجود فرونشست زمین و خطرات آن در اطراف شهرها خبر می‌دهند. به عبارتی در کنار جاده‌ها شکاف ایجاد می‌شود و در حومه شهرها حفره‌های عظیم؛ این حفره‌ها به دلیل خشکسالی طولانی مدت و بهره برداری بیش از حد از سفره‌های زیرزمینی به وجود می آیند. درحالی که تصاویر ماهواره ای، حفره‌های عمیق ناشی از خشکسالی ۳۰ ساله را در اطراف کلانشهرهای ایران نشان می‌دهند، مقامات جهانی از اثرات و عواقب مخرب این پدیده در آینده نزدیک خبر می‌‍‌دهند.

فرونشست زمین، زلزله خاموش!

پدیده فرونشست زمین یک معضل جهانی است که به دلیل آثار مخرب آن به عنوان زلزله خاموش نیز شناخته می‌شود. اما برخلاف زلزله، تاثیر مخرب این پدیده به صورت ناگهانی نمایان نمی‌شود  بلکه در طولانی مدت عواقب آن بر روی زندگی انسان‌ها آشکار می‌گردد.  در واقع فرونشست زمین به حرکت تدریجی یا ناگهانی سطح زمین با ابعاد و گستردگی متفاوت اطلاق می‌شود که عوامل طبیعی و انسانی متفاوتی در شکل گیری این پدیده تاثیر گذار هستند. از جمله عوامل طبیعی می‌توان به پدیده کارست (Karst phenomenon) یا انحلال در پوسته زمین، ذوب شدن لایه منجمد اعماق زمین، اکسیداسیون خاک و همچنین کالدرا(Caldera subsidence)  یا خروج گدازه از پوسته زمین اشاره کرد. علاوه بر عوامل طبیعی ذکر شده عوامل انسانی نیز نقش مهمی در ایجاد فرونشست زمین دارند که از مهم ترین آن‌ها می توان به استخراج بیش از حد آب‌های زیر زمینی و همچنین منابعی مانند نفت خام و گاز طبیعی اشاره کرد.

سیاوش عرابی، کارشناس محاسبات در سازمان نقشه برداری ایران در مصاحبه اخیر خود با آسوشیتدپرس می‌گوید: "تهران با ارتفاع ۱۲۰۰ متر بالاتر از سطح دریا، در طی ۱۰۰ سال گذشته به شهری با جمعیت ۱۳ میلیون نفر تبدیل شده است. در سال گذشته تهران تنها شاهد ۱۷۱ میلی متر بارندگی بوده است به همین دلیل استخراج بیش از حد آب‌های زیرزمینی باعث ایجاد پدیده فرونشست زمین در این شهر و حومه آن شده است."

به گفته وی، خاک در سطح زمین حاوی آب و هوا است. به همین دلیل پمپاژ آب از زیر زمین باعث ایجاد فضای خالی در خاک می‌شود. به مرور زمان فشار از بالا باعث می‌شود که ذرات خاک به هم بچسبند و همین امر باعث فرونشست زمین و همچنین ایجاد شکاف‌ در سطح زمین می‌شود. زمین شناسان، مهندسان ژئوتکنیک وطراحان شهری همگی براین اعتقاد هستند که پدیده فرونشست زمین یک معضل جهانی است که بی توجهی به وضعیت آب و عدم مدیریت صحیح منابع آبی باعث ایجاد آثار مخرب و غیر قابل جبرانی می‌شود.

گزارش از: الهه جلالی، خبرنگار ایمنا