قرص‌های ضدبارداری کشنده است

به گزارش خبرنگار ایمنا، به لخته شدن خون در یکی ازسرخر گ‌های ریوی آمبلی ریه Pulmonary embolism”" گفته می‌شود. این لخته خون ابتدا در یکی از سیاهرگ‌های عمقی اندام تحتانی یا لگن شکل می‌گیرد. لخته خون از طریق گردش خون وارد ریه می‌شود و شریان خون را به طور ناگهانی می‌بندد و برای سیستم گردش خون یک مانع بزرگ ایجاد می‌کند، تا جریان خون در ریه ها برقرار نشود و در آن زمان ایست قلبی ایجاد می‌شود. تقریباً در بسیاری از مواقع لخته‌های خون بزرگ باعث کاهش توانایی تنفسی در شخص می‌شود؛ در نهایت این موجب نکروز یا بافت‌مردگی می‌شود که با دردهای شدید در ریه همراه است. برای بررسی بیشتر عوارض مصرف قرص‌های هورمونی گفت‌وگویی با آرزو انتشاری، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و متخصص قلب و عروق انجام داده ایم که در ادامه می‌خوانید...

علائم شایع  بروز بیماری آمبلی چیست؟

در اصطلاح پزشکی ریز فاکتورها و عامل خطر بسیار متنوعی برای  بروز  بیماری آمبلی ریه وجود دارد. گاهی از یک سرفه طولانی، خلط خونی، سنکوب و کاهش سطح هوشیاری بیمار، ایست قلبی و تپش قلب به همراه تنگی نفس خود را نشان می‌دهد. البته هر عاملی که سیستم انعقاد گردش خون را دچار دگرگونی کند، زمینه ساز ایجاد لخته خون است. به عنوان مثال در هنگام ضربه به پا یا بعد از جراحی به دلیل آسیب در جدال رگ‌ها گردش خون دچار اختلال شده و شرایط برای ایجاد آمبلی مهیا می‌شود.

یکی دیگر از علائم خطر، نشستن‌های طولانی حین انجام فعالیت و مسافرت های‌هوایی است؛ به نحوی که پا آویزان باشد. افرادی که به دلیل شرایط کاری مدت زمان طولانی می‌نشینند و تحرک بدنی مناسبی نیز ندارند. خون در پا جمع شده و زمینه لخته شدن فراهم می‎شود.

برخی مواقع نیز سرطان‌ها با ایجاد لخته خون خود را نشان می‌دهد پس هر گونه لخته شدن نشانه بیماری آمبلی نیست اما تحقیقات نشان داده که  آلودگی هوا نیز جزء ریزفاکتور بیماری آمبلی ریه است اما یکی از ریز فاکتورهای این بیماری که بسیار حائز اهمیت است و زنان کمتر به آن توجه می‌کنند. مصرف بی رویه  قرص‌های هورمونی است که برخی برای تنظیم عادت ماهانه، عده ای برای کنترل آکنه و جوش صورت و بعضی زنان در ماه رمضان به دلیل اینکه روزه های خود را کامل بگیرند، استفاده می‌کنند که در این ماه به دلیل کم آبی ریسک ابتلا به بیماری آمبلی را بیش از پیش افزایش می‌دهد. این بیماری در بسیاری از موارد کشنده است.

چگونه قرص‌های هورمونی زمینه ساز بیماری آمبلی می‌شود؟

قرص‌های هورمونی موجب می‌شود که سیستم انعقادی خون دچار دگرگونی شود و تمایل به لخته شدن بالا برود.  با اطمینان خاطر نمی‌توان گفت اما آیا کیفیت قرص‌ها کاهش پیدا کرده که شاهد ایجاد بیماری آمبلی بر اثر مصرف قرص‌های ضد بارداری هستیم، به دلیل اینکه هر اندازه استروژن در این قرص‌ها بیشتر باشد خطر بروز این مشکل نیز بیشتر فراهم می‌شود؛ از سویی دیگر باید بررسی شود آیا بالانسی در قرص‌ها وجود داشته به هم خورده که مرگ بر اثر مصرف این دارو گزارش می‌شود.

مصرف قرص ها هورمونی به چه افرادی توصیه نمی‌شود؟

در گذشته چک لیست برای پزشکان مفهومی نداشت اما در حال حاضر باید پزشک چک لیستی در اختیار داشته باشند و با طرح سوال مشخص شود، آیا بیمار  توانایی قرص‌های هورمونی را دارد یا دارو مناسب شخص نیست.

در چک لیست باید این موارد در بیمار مورد بررسی قرار گیرد، به عنوان مثال در زنان سیگاری ریسک به لخته شدن خون بیشتر است، کسانی که سابقه بیماری آمبلی دارند، سکته قلبی، سردردهای میگرنی و سرطان سینه داشته اند و حتی در سه ماهه اول زایمان نیز تمایل به لخته شدن خون زیاد است. این زنان برای مصرف قرص‌های هورمونی مناسب نیستند و اگر بیمار هیچکدام از این علائم خطر را نداشت، می‌تواند این دارو را مصرف کند. از طرفی پزشک باید علائم هشدار را به بیمار در خصوص مصرف قرص‌های هورمونی  تشریح کند به عنوان مثال اگر بیمار دچار نفس تنگی شد، به تدریج پاها ورم کرد و دچارتپش قلب شد، مصرف قرص های را قطع وبه پزشک مراجعه کند.

چرا ممنوعیت قرص های هورمونی اعلام نمی‌شود؟

متاسفانه تاکنون خطرات و عوارض این قرص‌ها به صورت جدی بازگو نشده است و اصولاً مردم بی اطلاع هستند. قرص‌های هورمونی در تمام  داروخانه ها بدون نسخه پزشک فروخته می‌شود. گرچه باید ممنوعیت فروش آن بدون نسخه پزشک به داروخانه ها اعلام شود. مردم بر این باور هستند که مصرف این قرص‌ها خطر جدی ایجاد نمی‌کند. به راحتی تهیه و بدون دستور پزشک مصرف می‌کنند. برخی از مردم آن ها را به عنوان ( LD و HD) می‌شناسند که برای کنترل هورمون‌های مردانه، کنترل آکنه و جوش و.... مورد استفاده قرار می‌دهند.

 چه مدت زمانی پس از مصرف  داروهای ضد بارداری بیماری آمبلی بروز پیدا می کند؟

هیچ زمان خاصی مشخص نشده است که بیمار پس از مصرف زمان این دارو دچار عارضه شده باشد. به عنوان مثال بیماری با مصرف دو قرص دچار مشکل شده است. اولین نکته حائز اهمیت این است که لخته خون در سیاهرگ  پاها به وجود می‌آید که با متورم و دردناک شدن بیماری بروز پیدا می‌کند، باز تاکید می‌شود که علائم بروز در افراد متفاوت است اما باید به مردم اطلاع‌رسانی شود، تا بدانند چه حوادث خطرناکی پس از مصرف این قرص‌ها در انتظار آنها است.

 چند درصد افراد بر اثر مصرف قرص‌های ضدبارداری به بیماری آمبلی مبتلا می‌شوند؟

متاسفانه پزشکی قانونی آمار  دقیق  مرگ و میر بر اثر مصرف این قرص‌ها ارایه نکرده است، این در حالی است که کشورهای دیگر آمار دقیق در دست دارند .  اما در سال جاری مرگ دوخانم جوان ۲۲ و ۱۸  ساله گزارش را بر اثر این بیماری شاهد بودیم که یکی به دلیل کنترل جوش صورت و دیگری برای تنظیم کردن عادت ماهانه از قرص های هورمونی استفاده کرده بودند از این رو ضروری است مرکز تحقیقاتی در این خصوص وجود داشته باشد تا بیمارانی که دچار حادثه شده‌اند مورد بررسی قرار گیرد که آیا برند خاص این دارو در بروز بیماری آمبلی ریه موثر بوده  یا بیماری تنها از عوارض مصرف این دارو است تا کمتر مردم شاهد مرگ عزیزان خود بر اثر مصرف این قرص‌ها باشند. 

بیماری آمبلی همیشه کشنده است؟

این موضوع بسته به وسعت آمبلی ریه دارد. اگر لخته‌های آمبلی خیلی بزرگ باشد. مرگ سریع‌ در اثر یک لخته بزرگ رخ می‌دهد و صد درصد کشنده است. اگر لخته‌ها کوچکتر باشد، شاید فرد دچار ایست قلبی و مرگ نشود اما بیماری تنگی نفس به مدت‌های طولانی اتفاق می‌افتد و فرد هیچگاه به زندگی عادی بر نمی‌گردد. البته اگر لخته خون کوچک باشد در مسیر گردش خون ریوی گیر می‌کند و باعث عدم خونرسانی به بافت ریه شود.

راه های درمان این بیماری چیست؟

آمبلی ریه به حدی خطرناک و کشنده است که حتی اگر  پزشکان به وجود آن در بیمار شک کنند. علائم بیمار را بررسی کرده و درمان دارویی ضد انعقاد خون را بسته به وسعت بیماری شروع می‌کنند و  مردم باید بدانند در صورت بروز هر کدام از علائم باید بیماری را به نزدیکترین بیمارستان ارسال کنند. این بیماری با استراحت در خانه بیمار و رژیم غذایی قابل درمان نیست.

استفاده از جوراب های واریس به چه اندازه برای جلوگیری از آمبلی موثر است؟

بیماری واریس زمینه ساز ایجاد لخته خون در پاها است که با پوشیدن جوراب ها احتمال بروز این لخته‌ها کم می‌شود. وقتی که لخته خون  در سیاهرگ‌ها ایجاد می شود استفاده از این جوراب ناکارآمد است.

علائم شروع بیماری واریس این است که رنگ پوست تغییر کرده به دلیل اینکه رگ‌ها خون را پس می‌زند، خون رسانی دچار اختلال شده  و پاها زخم می‌شود؛  افراد مبتلا باید جوراب را بپوشند تا مشکل در سیاهرگ ها کم شده و مشکلات خون‌رسانی به وجود نیاید.