به گزارش خبرنگار ایمنا، انحراف ستون فقرات، تغییرات در ساختار قامتی و نازیبایی‌هایی در راه رفتن و... ارمغان کوله پشتی‌هایی است که دانش آموزان با توان کم و جسم نحیفشان مجبور به جابه‌جایی آن هستند و والدین و معلمان کمتر به این بخش از تحصیل فرزندانشان توجه دارند.
امید و امین دو قلوی دانش آموزی هستند که سال چهارم تحصیلشان را سپری می‌کنند، هر چند به اعتقاد خودشان دو سال اول مدرسه را هر کدام به سختی کوله پشتی‌هایشان را جا به جا می‌کردند، اما دو سال است که حمل کتاب‌های مشترک را بین هم تقسیم کرده و برای حفظ سلامتی‌شان از هر کتاب تنها یکی را به مدرسه می‌برند و به صورت مشترک استفاده می‌کنند.
امید در خصوص چالش‌های حمل کوله پشتی‌اش می‌گوید: حمل کوله پشتی‌ها برای ما دانش آموزان بسیار سخت است، اگر مسیر خانه تا مدرسه را در نظر بگیرم ما باید از موانع زیادی مانند جوی آب، بالارفتن از پیاده روهای شیب دار و بدتر از همه پله‌های چهار طبقه مدرسه را طی کنیم و این کوله پشتی‌ها هر چند چرخدار هم باشد، حمل آن برای ما سخت است.
رفع مشکلات ستون فقرات دانش‌آموزان دغدغه نیست
در این زمینه مجتبی نوریان، رییس تربیت بدنی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص ارتباط انحراف ستون فقرات و کوله پشتی‌های سنگین، اظهار می‌کند: انحراف ستون فقرات از سنین پایین شکل می‌گیرد، دانش‌آموزان ابتدایی بیشتر درگیر و دار مشکلات ستون فقرات ناشی از مدرسه رفتن هستند، هنوز راهکار مناسبی برای این مسئله در مدارس پایه ابتدایی در نظر گرفته نشده است، باید توجه کنیم که در دوره ابتدایی هر پایه تنها یک معلم دارد که تمام دروس را تدریس می‌کند و دانش آموز مجبور به بردن تمام و یا بیشتر کتاب‌هایش برای یک روز است.
او تصریح می‌کند: تغییرات در ساختار قامتی با عادت‌های غلط و ناصحیح باعث ایجاد مشکلات در دانش‌آموزان می‌شود، ادامه این عادات نادرست ، پیشرفت معضلات اسکلتی را در بر دارد و بیشتر در دوره ابتدایی این موارد دیده می‌شود، وقتی دانش آموز ملزم به آوردن تمام کتاب‌های خود شود، ناگزیر باید وزن زیاد کوله پشتی خود را تحمل کند تا نکند شاید با نیاوردن یک کتاب از آن درس عقب بیافتند.
نوریان می‌افزاید: ناهنجاری‌های اسکلتی یا به صورت بیماری بدو تولد(مادرزادی) است و یا به دلایل اکتسابی مانند حمل نادرست وسایل، وزن کوله پشتی، عادت‌های نا صحیح نشستن و راه رفتن، کم تحرکی، اضافه وزن و... برای افراد رخ می‌دهد، اگر برنامه ریزی و مدیریتی در دوره ابتدایی انجام شود تا دانش آموز کتاب کمتری با خود به مدرسه ببرد و یا توسعه طرح مدارس بدون کیف که در برخی مدارس اجرا می‌شود نیز راهکار موثری در این زمینه خواهد بود.
او می‌گوید : تعداد زیادی از دانش‌آموزان دوره ابتدایی از مشکلات ساختار قامتی مانند انحراف ستون فقرات رنج می‌برند، اگر در مدرسه برای دانش آموزان کمدهایی تعبیه شود تا وسایل غیر ضروری خود مانند وسایل کمک آموزشی که برای تدریس ریاضی و... استفاده می‌شود، را در کمد بگذارند و مدام بین خانه و مدرسه وسایل اضافی را جا به جا نکنند، کمی از فشار روی کمر و ستون فقراتشان کم می‌شود.
رییس تربیت بدنی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان با تاکید بر اینکه اداره تربیت بدنی مهر ماه امسال طرح غربالگری سلامت ستون فقرات برای دانش‌آموزان را در مدارس اجرایی کرده است، اضافه می‌کند: این طرح برای سنجش ناهنجاری‌های اسکلتی و ساختار قامتی در دانش‌آموزان پایه ششم ابتدایی الزامی شده است.
نوریان با بیان اینکه مربیان تربیت بدنی در مدارس دانش آموزنی را که مشکلات ستون فقرات و ساختار قامتی دارند را شناسایی می‌کنند، می‌گوید: دانش آموزان شناسایی شده را به کانون‌های حرکات اصلاحی که در همه مناطق و نواحی هستند، معرفی می‌کنند تا افراد متخصص در زمینه تربیت بدنی با تشخیص مشکل، حرکات اصلاحی را به افراد بدهند و اگر مشکل با حرکات اصلاحی حل نشود، افراد را برای درمان به پزشکان متخصص در این زمینه معرفی می‌کنند تا قبل از پیشرفت بیشتر انحراف ستون فقرات و سایر مشکلات قامتی فرد درمان شود.
او ادامه می‌دهد: اگر کوله پشتی دانش آموز سنگین باشد، برای تحمل سنگینی کوله شانه‌هایش را به جلو خم و فشار زیادی را به ستون فقرات و کمرخود وارد می‌کند و دچار مشکلات اسکلتی می‌شود، البته آموزش و پرورش هر سال دانش آموزان را در ورود به پایه‌های اول، چهارم و هفتم با همکاری مراکز بهداشت مورد سنجش قرار می‌دهد تا اگر دانش آموزی نه تنها در زمینه ساختار قامتی بلکه در تمام موارد مشکلی داشت، تحت درمان قرار گیرد.
نوریان خاطر نشان می‌کند: خانواده‌ها باید دراین زمینه حساسیت داشته باشند و حداقل در خرید کوله پشتی سبک و مناسب، کفش سبک و استاندارد دقت کافی را به خرج بدهند تا از احتمال بروز بسیاری ازمشکلات مانند تغییر شکل بدن، تغییر در نوع راه رفتن و... جلوگیری شود، ما گاهی برای موارد غیر ضروری مانند خریدن لباس‌هایی با مارک خارجی هزینه‌های گزافی را می‌پردازیم اما برای خرید کوله پشتی استاندارد و کفش که یکی از مهم‌ترین مواردی است که با سلامتی و ساختار قامتی فرزند ما در ارتباط مستقیم است، دقت نمی‌کنیم.
رییس تربیت بدنی اداره کل آموزش و پرورش اضافه می‌کند: فقط کوله پشتی سنگین و کفش نامناسب نیست که مشکلات اسکلتی را ایجاد می‌کند، بلکه روش‌های نادرستی که دانش‌آموزان در خانه برای انجام تکالیفشان استفاده می‌کنند، مانند نشستن بر روی میز و صندلی غیر استاندارد، درس خواندن در حالت خوابیده و... نیز از جمله علت‌های این مشکل هستند و در بیشتر اوقات والدین این گونه مسائل را جدی نمی‌گیرند، پس شاید باز هم بتوان "انجام بیشتر فعالیت‌ها در مدارس را انتخاب بهترین گزینه دانست."
انجام غربالگری اسکلتی در مدارس کافی نیست
همچنین زهرا تجویدی، مدیر مدرسه‌ای در اصفهان با اشاره به اینکه سالی یک بار غربالگری سلامت ساختار اسکلتی در مدارس انجام می‌شود، اضافه می‌کند: انجام غربالگری به تنهایی نمی‌تواند عاملی مؤثر در پیشگیری از بروز مشکلات اسکلتی و انحراف ستون فقرات باشد، پیگیری والدین مکمل اجرای طرح غربالگری سلامت ستون فقرات است.
تجویدی با بیان اینکه پیگیری نکردن والدین در مورد انجام حرکات و ورزش‌های اصلاحی مانع کامل شدن روند درمان مشکلات اسکلتی و ستون فقرات می‌شود، ادامه می‌دهد: دانش آموزانی که مشکل دارند در مدارس شناسایی و به مراکز اصلاحی معرفی می‌شوند، اما بعد از آن کنترل والدین در انجام حرکات اصلاحی نقش بسزایی را ایفا می‌کند، چرا که اگر حرکات انجام نشود، مشکل در مراحل ابتدایی حل نخواهد شد.
او تصریح می‌کند: علاوه بر کوله پشتی‌های سنگین که عامل مهمی در به وجود آمدن انحراف ستون فقرات است، استاندارد نبودن نیمکت‌ها در برخی مدارس نیز باعث تشدید مشکلات اسکلتی و انحراف ستون فقرات می‌شود.
این مدیر مدرسه ابتدایی با تاکید بر اینکه انحراف ستون فقرات باعث احتمال کاهش رشد قدی استخوان‌ها می‌شود، می‌گوید: تذکر به دانش آموز و معلم در این ارتباط که هم دانش آموز از گذاشتن کتاب و وسایل اضافی در کیف خود خودداری کند و هم معلم تا آنجایی که می‌شود کتاب‌های کمک آموزشی غیر ضروری را از برنامه دانش آموز حذف کند، با این کار قسمت کلیدی مشکل حل خواهد شد.
تجویدی در پاسخ به این سؤال که گذاشتن کمد در کلاس برای دانش آموزان می‌تواند راهکار مناسبی باشد، می‌گوید: تعداد دانش آموزان در مدارس دولتی نسبتاً زیاد است و کلاس‌ها نیز گنجایش گذاشتن کمد برای حدود ۳۰ دانش آموز را ندارند، با این کار هم فضای کلاس ناکارامد می‌شود و هم باید دانش آموزان یک سری از تکالیفشان را در خانه انجام دهند و هر روز مجبور به بردن و آوردن تمام کتاب‌هایشان هستند؛ برخی مدارس نیز دو نوبته است و گذاشتن کمدهای جداگانه برای دانش آموزان هر نوبت بیشتر فضای کلاس را اشغال می‌کند.
وی خاطر نشان می‌کند: برخی از والدین دانش آموزان نیز از تعداد کتاب زیادی که فرزندشان باید به مدرسه بیاورد شکایت می‌کنند و ما تنها کاری که می‌توانیم برای دانش آموزان انجام دهیم این است که کتاب‌های کمتری را در برنامه کلاسی آنها قرار دهیم.
وی با بیان اینکه قبلاً در برنامه کلاسی چهار زنگ بود و اکنون پنج زنگ برای روزهای هفته در نظر گرفته شده، اضافه می‌کند: تعطیل شدن پنج شنبه‌ها نیز باعث شده تا معلمان برای جبران کمبود وقت برنامه هفتگی را در پنج زنگ بنویسند و همین موضوع دانش آموز را مجبور به آوردن کتاب بیشتری می‌کند.
تجویدی می‌گوید: یکی دیگر از راه کارهایی که معلمان برای این موضوع در نظر می‌گیرند این است که یک دفتر برای چند درس می‌گذارند مثلاً برای مشق و ریاضی یک دفتر می‌گذارند، قبلاً تعداد کتاب‌ها هم کمتر بود مثلاً کتاب فارسی یک کتاب بود اما الان یک کتاب بخوانیم ویک کتاب بنویسیم داریم که این کتاب‌ها یک دفتر املا و یک دفتر مشق دارند و تمام این موارد باعث می‌شود دانش آموز کوله پشتی سنگین‌تری را با خود به مدرسه بیاورد.
لزوم توجه به زمان طلایی درمان
همچنین پریسا طاهری، متخصص طب فیزیکی و استاد یار دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در این باره می‌گوید: انحراف ستون فقرات به دو دسته تقسیم می‌شوند یکی انحراف قدامی که گوژ پشتی یا کایفوز نام دارد و دیگری انحراف به چپ یا راست که اسکولیوز نام دارد، از سنین پایین تا پیری نیز احتمال بروز آن وجود دارد.
طاهری با بیان اینکه علل مختلفی در به وجود آمدن این انحرافات وجود دارد، ادامه می‌دهد: این عارضه ممکن است ناشناخته و خود به خود، بدو تولد(مادرزادی)، به علت تغییرات ساختاری و تخریبی مانند آرتوروز و یا شکستگی مهره‌ها در تصادف، انجام حرکات جبرانی که افراد در سنین بالا انجام می‌دهند تا درد کمرشان کمتر شود،(که خود باعث انحراف ستون فقرات می‌شود) ، به وجود بیاید.
او تصریح می‌کند: انحراف ستون فقراتی که به دنبال فشار وزن زیاد بر مهره‌ها اتفاق می افتد، تمام مهره‌های ستون فقرات را تحت الشعاع قرار می‌دهد و در اتصالات مهره‌ها تغییراتی ایجاد می‌کند که در نهایت باعث قوز یا انحراف می‌شود.
این متخصص طب فیزیکی با اشاره به اینکه وزن بالا نیز باعث کمر درد در دانش آموزان می‌شود، اظهار می‌کند: وزن کوله پشتی باید ۱۰ الی ۱۵ درصد کل وزن یک دانش‌آموز باشد تا فشاری بر مهره‌های ستون فقرات وارد نشود.
او ادامه می‌دهد: یکی از نشانه‌های بارزی که در این مورد باعث می‌شود، فرد به پزشک مراجعه کند، ظاهر نازیبایی است که این انحراف در دانش آموزان به وجود می‌آورد و ممکن است هیچ دردی هم نداشته باشد و والدین بیشتر متوجه این مورد می‌شوند، درد در قسمت کمر و پشت و یا سایر قسمت‌های ستون فقرات یکی دیگر از عوامل مراجعه به پزشک است.
استادیار دانشگاه علوم پزشکی با تاکید بر اینکه انحراف ستون فقرات به هر دلیلی باعث تقسیم نابرابر فشار بر روی مهره‌ها می‌شود، اضافه می‌کند: فشار نابرابر باعث ایجاد التهاب و کشش بیشتر در یک ناحیه از ستون فقرات می‌شود که مهم‌ترین دلیل درد در این عارضه است.
طاهری خاطر نشان می‌کند: در نوع "ایدیوپاتیک"(ناشناخته) دختران در سنین پایین بیشتر از پسران دچار این عارضه می‌شوند، انجام معاینات دوره‌ای در مدارس، دیدن کوچک‌ترین مشکل توسط مربیان و مراجعه سریع به پزشک (قبل از سن بلوغ) درمان موثرتری را برای بیمار به دنبال دارد، با انجام حرکات اصلاحی و پیگیری والدین در انجام حرکات و استفاده از قوزبند که بر اساس زاویه و ناحیه درگیر انحراف تجویز می‌شود، در سنین قبل از بلوغ این انحرافات درمان می‌شوند.
استادیار دانشگاه علوم پزشکی ادامه می‌دهد: درست ایستادن، راه رفتن و نشستن صحیح و ورزش از عواملی هستند که از ایجاد انحراف ستون فقرات جلوگیری می‌کند.
او می‌گوید: اگر سن دانش آموز از سن بلوغ گذشته باشد دیگر با روش‌های ابتدایی قابل درمان نیست و اگر علائم پیشرفت داشته باشند و درمان‌های غیر جراحی مؤثر نباشد، جراحی گزینه انتخابی می‌شود، پس مراجعه در سنین پایین(حتی در موارد ضعیف) زمان طلایی است که نباید از دست برود.
متخصص طب فیزیکی اظهار می‌کند: کوله پشتی‌های سنگین باعث کمر درد می‌شود و اگر کوله را به صورت یک طرفه بر روری شانه بندازیم باعث افتادگی شانه نیز می‌شود بنابراین استفاده از کوله پشتی‌هایی که استاندارد هستند و ویژگی‌های خاصی مانند بندهای پهن، بند دور کمر و جلوسینه و... دارند، از اهمیت بالایی برخوردار است.
گزارش از: فهیمه نظری – خبرنگار سرویس جامعه ایمنا
نظر شما