نقطه، سر خطِ زندگی

به گزارش خبرنگار ایمنا، انتخاب مرگ آن هم با سقوط از روی ارتفاعات شهری پدیده‌ای است که به اعتقاد برخی از کارشناسان "مُد" شده و هر روز از گوشه و کنار شهر اصفهان خبری مبنی بر اقدام به خودکشی از روی پل‌های این شهر به گوش می‌رسد، هر چند بسیاری از این خودکشی‌ها ناموفق بوده است اما تکرار این اتفاق به بحرانی اجتماعی تبدیل شده و توجه عموم مردم جامعه را به خود جلب کرده است.

محدثه، نوجوانی ۱۸ ساله است که کمتر از ۲۰ روز گذشته خود را از روی یکی از پل‌های شهر اصفهان به پایین پرت کرده است، او که به دنبال این اتفاق از ناحیه کتف، کمر و پا آسیب دیده ، چرایی اقدام به خودکشی‌اش را این گونه روایت می‌کند: " حدود ۱۲ سال داشتم، پدر و مادرم به دلیل اختلافات زیاد و اعتیاد پدرم از هم جدا شدند، مادرم با مرد دیگری ازدواج کرد و پدرم نیز همان سال مرا به اجبار به عقد مردی که ۱۰ سال از من بزرگتر بود درآورد، بعد از دو سال از زندگی مشترک پدرم در حادثه تصادف جان باخت، شوهرم اعتیاد داشت، من را کتک می زد، حتی با زنان دیگر ارتباط داشت و آنها را به خانه مان می آورد و در صورتی که می گفتم چرا این کار را می کنی من را کتک می زد، با مادرم تماس گرفتم که مرا بپذیرد و بارها نیز این کار را کردم اما شوهرش مدام تهدید می کرد که اگر مرا به خانه اش ببرد او را طلاق می‌دهد، دیگر تحمل شرایط بد زندگی‌ام را نداشتم، شنیده بودم که دو دختر از روی پل چمران خود کشی کرده‌اند، من هم تصمیم گرفتم خودم را از نزدیک ترین پل خانه مان به پایین پرتاب کنم و به این زندگی پر از درد خاتمه دهم که متاسفانه موفق نشدم."

او ادامه می دهد: " از زنده ماندنم خوشحال نیستم، چون کسی را ندارم، الان که در بیمارستان بستری هستم و همراهان هم اتاقی هایم را می بینم بیشتر احساس بی کسی و یاس می‌کنم، باز هم می خواهم خودکشی کنم. من برای جلب توجه خودکشی نکردم ، راهی برای ادامه زندگی ندارم ."

اما باید توجه داشت که تعداد محدثه‌ها کم نیستند و تکرار این اتفاق دور از انتظار نیست، ضمن اینکه تنها تعداد انگشت شماری از اقدام به خودکشی‌ها رسانه‌ای شده و بخش زیادی از آن در بی خبری رسانه‌ها اتفاق می‌افتد.

اعلام ۲۴۵ اقدام به خودکشی طی ۹ ماه

در این ارتباط مجتبی ناجی، معاون اجتماعی بهزیستی استان اصفهان در خصوص آمار افرادی که اقدام به خودکشی داشته‌اند، اظهار می‌کند: آمار کسانی است که قصد یا فکر خودکشی داشته‌اند و به بهزیستی گزارش شده در ۹ ماهه سال ۹۷ به ۲۴۵ مورد رسیده است.

وی با اشاره به انجام مطالعات دموگرافی بر روی این افراد می‌افزاید: این تعداد افراد با خط ۱۲۳ تماس گرفته‌اند و در این خصوص مشاوره گرفته‌اند که بهزیستی در حال انجام مطالعات دموگرافی بر روی این افراد است.

مجتبی ناجی مشاوره تخصصی روانشناسی با این افراد را اولین اقدام می‌داند و می‌گوید: بررسی‌های لازم برای شناسایی زمینه‌های افسردگی و اختلالات خلقی صورت می‌گیرد و پس از آن این افراد به مراکز مشاوره ارجاع داده می‌شوند و اگر در حد شدیدتری قرار داشتند دستور بستری، اقدامات و مداخلات جدی روانپزشکی برای آنها صادر می‌شود.

معاون اجتماعی بهزیستی استان عمده دلیل این افراد برای اقدام به خودکشی را اختلالات خلقی و در راس آنها افسردگی می‌داند و تصریح می‌کند: یکی از نشانه‌های افسردگی ناامیدی، بی‌علاقگی به زندگی و نگرانی از آینده است که بدون اغراق باید گفت همه کسانی که اقدام به خودکشی می‌کنند از اختلال افسردگی رنج می‌برند.

ناجی مدیریت و مهارت کنترل تکانه‌ها و هوش هیجانی را لازم می‌داند و می‌افزاید: مدیریت هیجانات بخصوص در کسانی که رفتارهای خلق‌الساعه و ناگهانی دارند بسیار مهم است چرا که این افراد بعد از واقعه معمولا احساس پشیمانی هم می‌کنند.

وی در خصوص خبر اخیر آموزش‌وپرورش مبنی بر لزوم به کارگیری مددکار در مدارس اظهار می‌کند: طرحی تحت عنوان " نماد" به معنای نظام مراقبت دانش‌آموزی تصویب شد که در آن حضور مددکار علاوه بر مشاور پیش‌بینی شده است و این با مشارکت بین‌بخشی دانشگاه علوم پزشکی، بهزیستی، کمیته امداد و آموزش‌وپرورش خواهد بود.

بحران‌های اجتماعی، هویتی و ارزشی در خودکشی‌ها دخیل هستند

همچنین مرتضی پدریان، کارشناس آسیب‌های اجتماعی نیز در خصوص چرایی این خودکشی‌ها اظهار می‌کند: خودکشی انتخاب مرگ آگاهانه است و خودکشی به لحاظ جامعه‌شناختی انواع مختلفی دارد.

وی تقسیم‌بندی خودکشی‌ها را جزء نظریات "امیل دورکیم" می‌داند و می‌افزاید: از نگاه دورکیم خودکشی‌ها به سه بخش خودکشی‌های دگرخواهانه، خودخواهانه و آنومیک که ناشی از نابهنجاری‌های اجتماعی است تقسیم می‌شوند.

این استاد دانشگاه خودکشی‌های خودخواهانه و آنومیک را نشانه‌ای از بروز ناهنجاری‌های اجتماعی می‌داند و می‌گوید: وجود خودکشی نمادی از وجود ناهنجاری‌ها در جامعه است و هرچه نظام اجتماعی بیشتر نابهنجاری داشته باشد نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهد که یکی از آن نشانه‌ها خودکشی است.

پدریان در تشریح این موضوع می‌افزاید: وقتی در یک بدن عفونت زیاد می‌شود تب بروز می‌کند که این تب نشانه‌ای از وجود یک بیماری است با این مثال می‌توان گفت که خودکشی‌ها نشان‌دهنده بروز بحران‌های اجتماعی، هویتی و بحران‌های ارزشی در جامعه است.

این آسیب‌شناس اجتماعی خودکشی را نشانه‌ای از استحاله ارزشی جامعه می‌داند و اظهار می‌کند: از دیدگاه " نیزبت " که یک متخصص مسائل اجتماعی است بروز آسیب‌ اجتماعی مانند خودکشی نشانه استحاله ارزشی در یک جامعه است ، بدین معنا که در یک جامعه ارزش‌ها به شدت دچار استحاله و بهم ریختگی شده است.

وجود خودکشی به دلیل وجود استحاله ارزشی جامعه است

 پدریان با اشاره به اینکه ایران یکی از کشورهایی است که در ردیف اول خودکشی‌های خودخواهانه و آنومیک قرار دارد، می‌گوید: اگر امروز نوجوانان یا حتی کهنسالان ما تمایل به خودکشی دارند این نشانه وجود ناهنجاری‌های اجتماعی و ازهم پاشیدگی نظام اجتماعی ماست.

وی با ابراز تاسف از باب شدن خودکشی روی پل‌ها می‌افزاید: اینکه از روش سقوط از روی پل‌ها استفاده می‌کنند دقیقا به دلیل همان وجود استحاله ارزشی است یعنی افراد به جای اینکه خودشان را به روش‌های مثبت در معرض دید جامعه قرار دهند بر اساس استحاله ارزشی خودشان را به نحو دیگری مطرح می‌کنند.

این استاد دانشگاه خودکشی را مرحله ای می‌داند که انسان دیگر هیچ چیزی برایش قابل قبول و قابل استناد نیست، اظهار می‌کند: این امر در اصل نشان‌دهنده درجه آخر استیصال و ناامیدی فرد است و اگر کسی احساس امید حتی به میزان کم داشته باشد احتمال رفتن او به سمت خودکشی کمتر است.

وی با اشاره به وجود رابطه بین احساس امید و پیشرفت تصریح می‌کند: در جامعه‌ای که احساس امید و پیشرفت باشد میزان خودکشی کمتر است و هرچه احساس ناامیدی و استیصال در جامعه بیشتر باشد تمایل به خودکشی افزایش می‌یابد.

پدریان وجود استیصال و درماندگی را در خودکشی موثر می‌داند و می‌گوید: حتی اگر خودکشی در حوزه کنشی نیاید در حوزه نگرشی مطرح می‌شود و افراد در ذهن خودشان نطفه خودکشی را دارند.

ساختار آموزشی جامعه ما ساختار غلطی است

وی با انتقاد از شیوه تربیتی خانواده‌ها می‌افزاید: به جای اینکه خانواده‌ها بچه‌های خود را در حوزه ارزشی به جایی برسانند تا بتوانند خود را به شیوه مثبت در معرض نمایش قرار دهند ، متاسفانه آنها به نحوی تربیت می‌شوند که خودشان را در حوزه‌های منفی به نمایش بگذارند.

این آسیب‌شناس اجتماعی به ساختار آموزشی جامعه نیز انتقاد می‌کند و می‌گوید: ساختار آموزشی جامعه ما ساختار غلطی است در چنین ساختار غلطی تنها به دنبال پدیده‌ای تحت عنوان نمره هستیم و تمام زندگی اجتماعی فرزندان ما به گرفتن نمره ختم شده است.

وی نظام آموزشی و حوزه نگرشی و ارزشی این نظام را معدل و نمره ۲۰ می‌داند و اظهار می‌کند: تنها این دو موضوع را معیار قرار داده‌ایم و فرزندان را به نوعی فرمولیزه بار آورده‌ایم که نتیجه آن چنین وضعیت آشفته‌ای بیشتر نخواهد بود.

همه چیز به آموزش فرمول و کسب نمره ختم شده است

پدریان با ابراز تاسف از اینکه مهارت ارتباطی، کنش عاطفی و رفتارهای انسانی در زندگی اجتماعی را به فرزندان آموزش نمی‌دهند، می‌گوید: همه چیز به آموزش فرمول و کسب نمره ختم شده است و این به معنای انسان‌سازی نیست و نتیجه آن جز احساس یاس و ناامیدی نیست.

این استاد دانشگاه آموزش مهارت اجتماعی، رشد جمعی و «ای کیو» را مهم می‌داند و می‌افزاید: متاسفانه امروزه تنها از «آی کیوی» کودکان و نوجوانان استفاده می‌کنیم در حالی که «ای کیو» یا همان هوش اجتماعی، عاطفی و احساسی را ندارند و به لحاظ انسان‌شناسی «ای کیو» کاملا آموزشی و اکتسابی است برخلاف اینکه «آی کیو» ارثی است.