نقش طراحی شهری در هویت‌سازی شهروندان

بهبود بخشیدن به برنامه ریزی شهری به خصوص طراحی شهری نیازی است که روز به روز بیشتر احساس می شود. برای روشن شدن مطلب بهتر است به دو سوال پاسخ داده شود. نخست آنکه هدف از طراحی شهری چیست؟ دوم؛ طراحی شهری مناسب از چه اجزایی تشکیل می شود؟

به گزارش ایمنا، طراحی شهری بخش بسیار مهم و حساس از هویت شهروندان یک شهر به شمار می رود، بدین معنا که چگونه می اندیشیدند، چه امکاناتی در دسترس داشتند و چه متخصصانی نبوغ خود را ارایه داده اند تا شهری که در آن زندگی می کنیم، ساخته شود. زمانی که این عوامل را کنار یکدیگر قرار دهیم و ترکیبی از یک شهر ارایه کنیم، سیمای شهر گویای فرهنگ و نگرش جامعه آن است.

معیارهای فرهنگی، سلیقه شخصی، تفکر و امکانات نهادهای اجتماعی در یک کشور تعیین کننده نمای ظاهری شهر و طراحی شهری است. بر این اساس، بین ضروریات و نیازهای جامعه شهری به عنوان یک فعالیت تکنیکی و بروکراتیک از یک طرف و کوشش های هماهنگ کننده و منسجم جامعه در ساختن شهر از طرف دیگر تعارض وجود دارد. طراحی شهری از یک طرف باید حداقل خدمات و امکانات شهری را به طور یکسان در اختیار کلیه شهروندان قرار دهد. از طرف دیگر تنوع و امکان انتخاب، جایگزین های متفاوت برای گروه های مختلف جامعه را فراهم سازد. هدف نخست، مستلزم یکنواختی استانداردها و جامعیت آن است اما هدف دوم تنوع استانداردها و به کارگیری تدبیرها و راهبردهای متخصصان و افراد ذی صلاح در شهرسازی است.

بنابراین باید نقش های گوناگونی که طراحی شهری به عنوان یک فعالیت جامع عمومی سیاستگذاری می کند، دقیقا مورد ارزیابی و مقایسه قرار گیرد تا بتوان مدل نمونه یا مدل های نمونه و هماهنگ را یافت. یک مدل طراحی که بخواهد با ارزش های فرهنگی جامعه ای که در آن به کار گرفته می شود سازگار بوده و آن را محترم بشمارد، باید بتواند طراحی ساخت های کالبدی و تمدنی الگوی فعالیت ها را با نیازهای رفتاری مردم و سابقه فرهنگی آنها مرتبط سازد.

در صورت تحقق این امر، طراحی فرم شهر و استفاده از آن تبلور واقعی فرهنگ جامعه خواهد بود. طراحی شهری در چارچوب کلی فرایند برنامه‌ریزی و تصمیم گیری جامعه نیاز به یک تشکیلات رسمی دارد تا از این طریق، قشرها و گروه های فرهنگی جامعه، بتوانند ارزش ها و آرمان های خود را جامعه عمل پوشاند و پیشنهادهای طراحی را که نهایتا به صورت سرمایه‌گذاری شهری، مرمت، نوسازی، بازسازی و ساخت و حفظ بناها در می‌آید، بهتر ارائه دهند.

چهره شهری نتیجه استخراج تفاوت‌های فرهنگی قشرهای گوناگون است که در فرآیند بحث و تصمیم گیری یکدیگر را خنثی می‌کنند، اما در حال حاضر راه حل‌های کالبدی است که نیازها و رفتارهای گروه ها و قشرهای مختلف را تامین کرده و سعی دارد تضادها و تعارض های گروهی را به حداقل برساند.

این فرآیند نه متمرکز است و نه غیر متمرکز، بلکه چیزی است بین این دو. به این ترتیب از راه حل‌های انحصاری که ممکن است توسط گروه بانفوذ خاصی تحمیل خاصی تحمیل شود جلوگیری کرده و تابلور نادرست و متضاد به حداقل ممکن تقلیل خواهد یافت. اگر از هر قشر فرهنگی خواسته شود تا نظر خود را درباره عملکرد شهر بیان کند، می تواند طراحی شهری تنوع، هماهنگی و زیبایی سیمای شهری و الگوی فعالیت‌ها را به بهترین نحو ممکن فراهم آورد چرا که رفتارهای جمعی تظاهرات فرهنگی و هویت گروهی را منعکس می سازد.

فرضیه اصلی در اینجا این است که طراحی خیال پردازانه با استفاده مشترک از فضا و سهیم شدن در امکانات و دسترسی متعدد به عملکردهای شهری و تنوع در شیوه های زندگی می‌تواند برخی از تضادهای بارز بین گروه ها را از بین ببرد. طراحی شهری فعالیتی پر هزینه از برنامه‌ریزی شهری و مستلزم به کارگیری منابع کمیاب و متخصصان حرفه ای است. این نکته حائز اهمیت است که فعالیت های طراحی شهری در جهاتی سوق داده شود که عملکرد و عوامل فرم دهنده شهری بیشترین تاثیر را بر رفتار کلی افراد و بافت و فرم شهر داشته باشد.

سعید شفیعی، استاد معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی

منبع: شهرنوشت

کد خبر 360237

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.