به گزارش خبرنگار ایمنا، به دنبال مطالبه مردم و مسئول و ... برای بازگشت این رود به جریان زندگی مردم، طرحهای مختلفی ارائه شد که هنوز نتیجهای همراه نداشته است.
رودخانه اکوسیستمی مهم و تأثیرگذار در هر زیستبوم است اما زایندهرود برای اصفهان فقط یک اکوسیستم نبود بلکه حیات یک دیار در آن خلاصه میشد هرچند که زندهرود فقط برای اصفهانیها از چنینی جایگاهی برخوردار نبود بلکه برای همه هموطنان و هر غیر ایرانی که فقط یکبار لذت در جوار این رود بودن را چشیده، ارزش حضورش را درک کرده است.
«بازچرخانی آب در زایندهرود» آخرین طرحی است که برای احیای این رود ارائه شد، این طرح از دوره دولت نهم و استانداری مرتضی بختیاری مطرح بود اما این بار در ۲۶ شهریور ۹۷ در جلسه مجمع نمایندگان مردم استان توسط مهرعلیزاده استاندار وقت اصفهان مطرح شد.
استاندار اصفهان از اجرای ۵۲ کیلومتر لولهگذاری در بستر این رود خبر داد و ابراز امیدواری کرد که جریان آب در رودخانه زایندهرود برقرار میشود. این لولهگذاری در مسیر سد چم آسمان تا آبشار است و در سالهایی که محدودیت منابع آبی وجود دارد، تمام شهرستانها به نسبت سهمی که از آب دارند، میتوانند برداشت کنند.
مهرعلیزاده تصریح کرد که اعتبار اجرای این طرح از سوی استانداری اصفهان تأمین و مشاوره، مطالعه و محاسبههای لازم انجام شده است.
با این وجود طرح بازچرخانی از همان ابتدا مخالفانی داشت؛ از این رو طرحی که قرار بود عملیات اجرایی آن از ابتدای مهرماه آغاز شود، ناگهان متوقف شد.
حجتالاسلاموالمسلمین سید ناصر موسوی لارگانی رییس مجمع نمایندگان استان اصفهان(مخالف) میگوید: دلیل مخالفت من این است که اگر بخواهیم آب را بازچرخانی و در محدوده ناژوان تا آبشار جاری کنیم، با حفر یک چاه هم میتوان با یکهزارم بودجه که قرار است صرف شود، بازچرخانی را بدون ۴۵۰ میلیارد تومان هزینه برای لولهگذاری، انجام داد.
نماینده مردم فلاورجان در مجلس شورای اسلامی تأکید میکند: لولهگذاری برای آب ناپایداری که نمیتواند به مردم و کشاورزانی که در شرق و غرب اصفهان حقابه دارند، نفع برساند، هیچ سودی نخواهد داشت.
وی ادامه میدهد: استاندار چطور صحبت از عبور ۶۰ میلیون مترمکعب آب از طریق لوله به زبان میآورد در حالی که وضعیت موجود آب در سد زایندهرود از خط قرمز نیز عبور کرده و برای تأمین آب آشامیدنی نیز در مرز بحران هستیم.
حجتالاسلاموالمسلمین موسوی لارگانی با بیان اینکه اگر اعتبار ۴۵۰ میلیارد تومانی در نظر گرفته شده برای این طرح، صرف انتقال آب از دریا یا پروژه بهشتآباد به رودخانه شود، بهتر نتیجه خواهیم گرفت، اضافه میکند: چند سال است که بحث ساماندهی رودخانه را پیگیری کردیم، اما به نتیجه نرسیدهایم؛ در شهرستان فلاورجان و حتی شرق اصفهان هنوز حقابه کشاورزان که قبل از انقلاب پول دادند و سند دارند، به دستشان نرسیده است، آبی که سهم کشاورز بوده دولت به بخشهای صنعت و شرب فروخته یا به استانهای دیگر فرستاده و کشاورز ما امروز بیچاره شده است.
وی تأکید میکند: اگر موضوع حفظ آثار تاریخی است، ما هم در فلاورجان پل بابا محمود، بقعه پیربکران و ... را داریم، البته قرار بود مراسم کلنگزنی طرح بازچرخانی از لنجان انجام شود که خوشبختانه در حال حاضر متوقف شده است.
رییس مجمع نمایندگان استان اصفهان با بیان اینکه طرح بازچرخانی مورد نظر استاندار اصفهان برای تالاب گاوخونی نیز کارساز نخواهد بود، میگوید: یکی از معضلات بزرگی که استان اصفهان را تهدید میکند، خشکی تالاب گاوخونی است و بیشک سوء مدیریت باعث خشکی زایندهرود و این تالاب شده است؛ مردم استان اصفهان انتظار دارند زایندهرود همیشه زندهای که در مسیر خود حاشیه زایندهرود و فضای طبیعی واقعی که ایجاد کرده بود را داشته باشد، از این رو مردم نیز با آب چرخانی موافق نیستند و زایندهرود همیشه زنده را مطالبه میکنند.
عیسی ابراهیمی- رییس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان در خصوص مطرح شدن طرح بازچرخانی و توجیههای ارائه شده برای جاری کردن آب در بستر رودخانه زایندهرود، تصریح میکند: شاید مطالعات و بررسیهایی انجام شده باشد، اما مطمئناً شواهد امر و مستندات نشان میدهد نگرش مکانیکی و فیزیکی بوده است.
وی تأکید میکند: پُر واضح است اگر آب را در یک بخشی از بستر رودخانه جریان کنیم، آب نمای خوبی درست کردهایم، اما احیاء واقعی صورت نگرفته است، زیرا رودخانه تعریف خاصی دارد و این اقدام به معنای احیاء زایندهرود نخواهد بود.
رییس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه بستر رودخانه صرفاً یک کانال فیزیکی نیست، میگوید: بازچرخانی آب به آن معنا است که یک کانال سیمانی، استخر یا حوض آبی در بستر زایندهرود درست شود، زیرا زبری و خشن بودن بستر رودخانه و گستردگی آب در برخی نقاط از جمله عوامل فیزیکی است که در کنار خود میتواند پارامترهای شیمیایی مثل اکسیژن، PH و املاح مغذی را فراهم کند و فراهم شدن آنها باعث میشود زنجیرههای غذایی و به دنبال آن ارگانیسمهای مختلف در رودخانه شکل بگیرد.
وی ادامه میدهد: درمجموع رودخانه یک سیستم زنده و پویا است و اگر صرفاً رودخانه را یک منبع آبی با یک بستر متراکم شده که هیچ تبادلی بین عناصر مغذی و موجودات بین توده آب و ناحیه زیر بستری ندارد، فرض کنیم، درواقع یک حوض آبی درست کردهایم که با گذشت زمانی کوتاه تبدیل به محیط متعفن با بوی نامطبوع و جانوران غیر مناسب مثل قورباغه، مار و حشرات موذی میشود و اکوسیستم و حیات اصلی زایندهرود تغییر کرده و این بستر یک رودخانه نخواهد بود.
ابراهیمی با تأکید بر اینکه اجرای طرح بازچرخانی بدون مجوز اداره کل حفاظت محیطزیست امکانپذیر نخواهد بود، میگوید: اینکه تا کنون سازمان حفاظت محیطزیست هیچ نظری نداده است، کار عاقلانهای بوده زیرا باید طرح مورد بررسی و مطالعات دقیق قرار گیرد.
وی میگوید: ما که مبدع برخی کارها در دنیا نیستیم، در دنیا بسیاری از رودخانهها دچار مشکل کمآبی و خشکی شده و انتقال غیراصولی آب بین حوضهها اتفاق افتاده، یعنی در دنیا به عقل کسی نمیرسید که آب را بازچرخانی و آبنمای بزرگی در شهر تحت عنوان رودخانه ایجاد کند؟ بنابراین باید گفت این کار اصولی و علمی نیست.
رییس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان در پاسخ به این سؤال که با وجود چاههای مجاز و غیرمجاز در طول ۱۲ کیلومتر از مسیر بازچرخانی، آیا عملاً آبی برای احیاء تالاب باقی خواهد ماند؟، اظهار میکند: اگر قرار باشد آب به تالاب برسد این بازچرخانی نخواهد بود، باید حقابه ای را برای رودخانه و تالاب در نظر گرفت و مطالعات دقیقی صورت گیرد، اگر آب تأمین شود بهطور طبیعی رودخانه احیاء و مزیتهایی برای حوضه آبریز خواهد داشت.
وی تأکید میکند: باید بهجای بازچرخانی به فکر احیاء زایندهرود باشیم، زیرا یکی از افتخارات ما در اصفهان این است که امروزه دنیا ما را بهواسطه آثار تاریخی که در مسیر رودخانه احداث شده، تحسین میکند، اما کاری نکنیم که با اجرای این طرح به حال ما تأسف بخورند که چنین طرحهای غیرعلمی و غیراصولی اجرا کردهایم.
این طرح موافقانی نیز دارد؛
علی بختیار نماینده مردم گلپایگان و خوانسار و عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی(موافق) اظهار میکند: طرحی که استاندار در جلسه مجمع نمایندگان مطرح کرد بر اساس بررسیهای مشاور و اقدامات کارشناسی بود؛ در آن جلسه استاندار مطرح کرد که «نیاز آبی اصفهان بالغ بر یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون متر مکعب است که از این میزان در سال آبی آینده حدود ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب نیاز داریم، اما اینکه بقیه آب مورد نیاز را باید چگونه تأمین کنیم، صحبتهای محرمانهای اعلام کرد».
وی میگوید: در خصوص طرح بازچرخانی که بخشی از آب از طریق پسابهای تصفیه شده تأمین میشود، باید گفت که امروز در استان اصفهان مواجه هستیم با بخش زیادی از این پسابها که به سلامت مردم آسیب وارد میکند و بهترین راهکار این است که این پسابهای تصفیه نشده را تصفیه و به سمت شرق اصفهان و باتلاق گاوخونی هدایت کنیم.
بختیار با بیان اینکه اگر در سالهای کمآبی و خشکسالی آب را از طریق لوله منتقل کنیم باید حقوق حقابهداران را نیز پرداخت کنیم، ادامه میدهد: لولهگذاری به این معنا نیست که حقوق حقابهداران نادیده گرفته شود؛ در سالهای تَرسالی آب در رودخانه جریان پیدا میکند، اما در این سالها که میزان آب نصف میزان مورد نیاز است و از یک سو موضوع گردشگری اصفهان و حفظ آثار تاریخی در شهرهای در مسیر رودخانه که اقتصاد شهر را تحت تأثیر قرار میدهد، مطرح است، احیاء زایندهرود لازم و ضروری است هرچند البته در این مسیر چیزهایی را نیز از دست خواهیم داد.
وی تصریح میکند: اگر آب را به همین شیوه که تا کنون مرسوم بوده استفاده کنیم همچنان همه ناراضی هستند کما اینکه میبینیم کشاورزان شرق و غرب برای تأمین حقابه گلایه دارند و باتلاق در شرایط بدی قرار دارد.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه برای اجرای این طرحها باید مسائل زیستمحیطی را مورد توجه قرارداد زیرا از کشاورزی بسیار مهمتر است، میگوید: اگر به سمت مدیریت و کاهش مصرف آب در بخش شرب و کشاورزی نرویم، هیچ طرحی برای احیاء زایندهرود و تأمین حقوق حقابهداران موفقیتآمیز نخواهد بود، بنابراین باید علاوه بر اقدامات فنی و مهندسی، میزان هدر رفت آب را نیز مدنظر قرار دهیم.
وی با اشاره به محل تأمین اعتبار طرح بازچرخانی آب، اظهار میکند: استاندار اصفهان در این باره زیاد توضیح نداده، اما قاعدتاً نباید از موضوع حق نکشت به کشاورزان برداشت شود.
بختیار در خصوص اختلافنظرهای شدید عدهای با اجرای طرح بازچرخانی تصریح میکند: باید بپذیریم که در این طرحها نگاه سیاسی حاکم نکنیم بلکه نگاه ملی باشد تا تعدادی از این طرحها برای استفاده بهینه آب در بخشهای مختلف صنعت و کشاورزی و شرب اجرا شود.
ناصر طاهری- معاون حفظ و احیای بناهای اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان در پاسخ به این سؤال که «استاندار اصفهان تأکید دارد با طرح بازچرخانی آب، پلهای شهر حفظ و گردشگری رونق پیدا میکند، نظر شما چیست»؟ تأکید میکند: در محدوده شهر اصفهان پنج پل تاریخی بر روی بستر زایندهرود واقع شده که بخشی از استخوانبندی شهر اصفهان محسوب میشود، اما به نظر من هر طرح و برنامهای باید تضمین شده باشد.
وی ادامه میدهد: تاکنون جلسات مختلف و فشرده در خصوص سلامت و حفاظت از پلها برگزار شده زیرا وجود آب در رودخانه برای حیات پلها حیاتی است و آب میتواند در سلامت پلها بسیار مؤثر باشد، اما در این بین برخی ملاحظات فنی، آب و سیما در حفاریها دغدغه میراث است، آنچنان که در بخشی از مکاتبه میراث با استاندار تأکید شد که املاح موجود در آب در تظاهر بدنه پلها تأثیر خواهد داشت.
طاهری با بیان اینکه پلهای تاریخی در دوره ۴۰۰ ساله شرایط مختلفی تجربه کرده و ما نگرانی از این بابت نداریم، اضافه میکند: این پلها زمانی محل تردد خودروها بوده و حتی محصولات سنگین فولاد مبارکه و ذوب آهن را از خود عبور میداده و حالا به محور پیاده گردشگری تبدیل شده است.
وی ادامه میدهد: متراکم کردن سطح خاک رودخانه یکی از موارد مطرح شده در طرح بازچرخانی است که این موضوع به پلهای تاریخی آسیب میزند؛ اینکه خاک رودخانه را متراکم کنیم باید حتماً مطالعات زمینشناسی انجام شود.
معاون حفظ و احیای بناهای اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان با بیان اینکه در حال حاضر پلهای تاریخی اصفهان وضعیت مناسبی دارند، اظهار میکند: پایه و ریشه این پلها در دل زمین در شرایط مرطوب قرار دارد و تاکنون شاهد اتفاقات بدی نبودیم، اما متراکم کردن سطح خاک رودخانه در مسیر بازچرخانی باید همراه با مطالعه بوده و اسناد پشتیبان ضمیمه آن باشد، در حالی که تا کنون هیچ سند علمی ارائه نشده و این موضوع جزو ملاحظات میراث بوده است.
وی تأکید میکند: بهعنوان یک اصفهانی با این طرح موافق هستم مشروط به آن که ملاحظات تاریخی و فرهنگی در نظر گرفته شود چرا که این طرح رونق گردشگری را به همراه خواهد داشت.
طاهری میگوید: بخش اصلی شهر رودخانه است و احیاء آن اقدام خوبی است به شرط آن که ملاحظات فرهنگی، تاریخی انجام و اسناد پشتیبان وجود داشته باشد.
گزارش از: راضیه کشاورز- خبرنگار سرویس اقتصادی خبرگزاری ایمنا
نظر شما