رای موقت دادگاه لاهه از رای ملی شدن صنعت نفت مهم‌تر است

 محمدطاهر کنعانی در رابطه با تبعات صدور رای دادگاه لاهه به خبرنگار ایمنا گفت: صدور دستورموقت از سوی دیوان لاهه برای ایران یک پیروزی حقوقی و دیپلماتیک و برای جامعه بین المللی هم پیام زیبای وجدان انسانی و قانون و عدالت است.

این کارشناس و نویسنده‌ حقوق بین الملل افزود: رای دیوان نشان می دهد که هنوز در جامعه بین المللی عدالت بی فروغ نشده، قوانین مدرن در روابط بین المللی حاکم است و دادگستری مستقل و بی طرف در اختلافات بین المللی وجود دارد.

دبیر پیشین کمیسیون حقوق بشر دوستانه جمهوری اسلامی ایران تأکید کرد: نکات مهم رای صادره، از قرار زیر است:

۱-رای صادره حکم نهایی دادگاه نیست؛ بلکه دستور موقت برای امور فوری و پیشگیری از خسارات جبران ناپذیر است و هنوز رای نهایی درباره خسارات ناشی از پیمان شکنی آمریکا و خسارات وارده و مسئولیت بین المللی دولت آمریکا صادره نشده است.

۲.قضات دیوان بین المللی دادگستری، صلاحیت رسیدگی به دعوی را پذیرفتند و ایراد شکلی آمریکا درباره صلاحیت مردود اعلام شد.قبول صلاحیت دیوان در رسیدگی به دعوی شکایت ایران و خسارات وارده خود نیز نقطه مثبتی در دستور موقت دیوان است.

۳.استناد دیوان به عهدنامه مودت و لازم الاجرا بودن پیمان مودت ۱۹۵۵ با وجود این همه چالش های سیاسی از نکات مثبت رای دیوان است.

۴.خروج آمریکا از برجام غیر قانونی تلقی و اقدامات دولت آمریکا در نقض برجام نامشروع خوانده شد. رای دیوان نشان داد که خروج ترامپ از برجام وجاهت حقوقی و قانونی نداشته است.این نکته هرچند در رای دیوان تصریح نشده، اما کلا دیوان خروج از برجام را نامشروع و خلاف اصول و قواعد حقوق بین الملل می داند.

۵.در قرار صادره از دیوان شامل دستورهای قضایی درباره امور بشردوستانه، قطعات هواپیما، کالاهای کشاورزی و دارویی و نیز تداوم اقداماتی که موجب تشدید بحران در روابط دو کشور می شود، دلالت بر رد دعاوی اصلی ایران درباره خسارات مسئولیت بین المللی نیست؛ زیرا در قرار دستور موقت فقط اموری می تواند مورد حکم قرار گیرد که جنبه فوری داشته و سبب خسارات انسانی جبران ناپذیر بشود.

این تحلیلگر مسائل حقوقی افزود: واکنش وزیر خارجه آمریکا به خروج از پیمان مودت نیز غیر قانونی بود؛ زیرا در درجه نخست، معاهدات طبق کنوانسیون وین عقد لازم هستند و طبق کنوانسیون وین حق فسخ قرارداد قید نشده است مگر اینکه در خود کنوانسیون ساز وکار فسخ پیش بینی شده باشد.

وی افزود: در درجه دوم، طبق ماده ۲ قانون اساسی ایالات متحده آمریکا فسخ کنوانسیون های بین المللی از اختیارات مجلس سنای آمریکا است و نکته سوم اینکه طبق بند ۳ ماده ۲۳عهدنامه مودت حق فسخ حداقل یک سال مهلت دارد که عطف بماسبق نمی شود و در دعوی کنونی بی تاثیر است. در اصل این معاهده آمده است:

. Either High Contracting Party may, by giving one year's written notice to the other High Contracting Party, terminate the present Treaty at the end of the initial ten-year period or at any time thereafter.

کنعانی خاطر نشان کرد: این رای فقط ابعاد حقوقی ندارد، بلکه انعکاس سیاسی وبین المللی آن و اعلام شکست آمریکا در چالش حقوقی آثار سیاسی مطلوبی دارد. بنابراین می توان گفت که این رای  برای ایران بسیار واجد اهمیت و یک پیروزی بزرگ است.

این کارشناس و نویسنده‌ حقوق بین الملل افزود: این پیروزی در مقایسه با پیروزی در میدان‌های ورزشی و فوتبال و حتی نبرد با تروریسم بسی ارزشمندتر و حتی از رای دیوان درباره ملی شدن صنعت نفت مهم تر است.

دبیر پیشین کمیسیون حقوق بشر دوستانه جمهوری اسلامی ایران تأکید کرد: دیوان لاهه در رای مربوط به ملی شدن صنعت نفت فقط قرار رد دعوی دولت انگلیس را به دلیل غیر بین المللی بودن ماهیت قرارداد ایران با شرکت نفت ایران و انگلیس را صادر کرد وحکم به رد دعوی داد، اما دستور موقت فعلی دیوان حکم علیه دولت آمریکا است؛ دستور موقتی که می تواند طلیعه حکم نهایی دیوان درباره خسارات و مسئولیت بین المللی دولت آمریکا باشد.