به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، بخش مهمی از قراردادهای اجتماعی در کشورهای خاورمیانه را موضوع آب تشکیل می‌دهد و دولت‌ها برای اطمینان از رضایتمند بودن مردم از حکومت خود، در کنار مواد غذایی و سوخت یارانه‌ای، آب ارزان قیمت و حتی رایگان برای شهروندان خود فراهم می کنند.
خاورمیانه در خطر بحران آب
در دنیای امروز که بحران آب منطقه‌ای بر افزایش قیمت مواد غذایی در کشورهایی چون الجزایر، یمن و اردن تأثیر باورنکردنی داشته است فقدان عملکرد صحیح و به موقع دولت‌ها در راستای حل بحران آب مسلماً سبب بروز مشکلات و درگیری‌های جدی منطقه‌ای خواهد شد. در کشورهای خاورمیانه، کمبود آب در آینده بسیار بیشتر از گذشته خواهد بود و واضح است که دولت‌ها نمی‌توانند با شیوه‌های قدیمی پاسخگوی حل این معضل در آینده باشند. در این میان، مصرف آب در امارت عربی و البته ایران بسیار بیشتر از میزان برف و باران آن‌ها است، لذا این کشورها بیش از سایرین کمبود آب دارند و در میان آن‌ها تنها ترکیه دارای مازاد آب است که هیچ تمایلی نیز برای تقسیم آب خود با دیگر کشورهای منطقه ندارد.
هم اکنون کشورهایی از جمله ترکیه، عراق، اردن، سرزمین‌های فلسطین و اسرائیل از کمبودهای تاسیسات زیرساختی برای آب رنج می‌برند و ادامه طریقه کنونی مصرف آب باعث می‌شود تنها یک معجزه، یک پیشرفت تکنولوژیکی یا کشفی معجزه آسا بحران آب جدی این مناطق را رفع نماید. کشورهای متنوع دنیای عرب که گستره زمینی آن ها از سواحل اقیانوس اطلس تا عراق است، اکثرا شلوغ و پر اغتشاش هستند، رودخانه‌های کمی دارند و مهم‌تر اینکه با افزایش بی رویه جمعیت و در نتیجه افزایش تقاضای آب مواجه‌اند. در مقابل منابع آب‌های زیرزمینی آن‌ها در حال کاهش است و تقریبا تمامی ساکنان آن‌ها وابسته به غذاهای وارداتی هستند که نرخ آن‌ها با رکورد جهانی تعیین می‌شود.
یمن در خطر خشکسالی کامل
در این بین، غنی ترین کشور عرب به لحاظ مواد غذایی، منطقه ناامن یمن است که فقیرترین کشور این منطقه از نظر ذخیره آبی به حساب می‌آید، این در حالی است که بنا بر پیش بینی‌ها، پایتخت این کشور با دو میلیون نفر جمعیت تا شش سال آینده به طور کامل خشک و کمبود آب در آن سبب افزایش تنش‌های سیاسی بین گروه‌های مختلف خواهد شد. خشکسالی، کمبود و نایابی آب در کنار عواملی چون قیمت بالای مواد غذایی که دلیل عمده ناامنی در این منطقه است، سبب تشدید ناآرامی‌ها می‌شود که نتیجه آن افزایش مرگ و میر و تلفات بسیار زیاد خواهد بود.
وضعیت آب در اردن، عراق و عربستان صعودی
انتظار می‌رود تقاضای آب در کشور اُردن طی ۲۰ سال آینده دو برابر شود و با توجه به رشد جمعیت و مسائل آب و هوایی، ذخایر آب این منطقه از ۲۰۰ مترمکعب برای هر فرد به ۹۱ مترمکعب کاهش پیدا کند. از سوی دیگر تقاضای آب عربستان سعودی طی ۲۵ سال گذشته افزایش ۵۰۰ درصدی داشته است و برآوردها نشان می‌دهد که در ۲۰ سال آینده تا دو برابر دیگر افزایش یابد. تالاب‌های عراق نیز نسبت به گذشته در حدود ۹۰ درصد کاهش یافته و دریاچه جلیله در معرض خطر شوری قرار گرفته است.
در حال حاضر حاکمان مستبد این مناطق با بهره‌گیری از امتیاز نفت قادر به کنترل اوضاع با بهره از طبیعت هستند و با وارد کردن آب به صورت آب مجازی یا به عبارتی آب پنهان از ایالات متحده و دیگر کشورها از آشفتگی سیاسی اوضاع پیشگیری می‌نمایند، از طرفی عربستان سعودی بزرگترین واحدهای آب شیرین کن دنیا را در اختیار دارد و بیش از نصف نیازش را با شیرین کردن آب دریا تأمین می‌کند. با این وجود مسائلی از قبیل افزایش قیمت مواد غذایی وارداتی و همچنین افزایش تقاضا برای آب و انرژی و امکان به هم خوردن روابط که در نتیجه قطع یارانه آب و نیز بی‌ثباتی را در پی خواهد داشت.
خلیج فارس قربانی بی مبالاتی کشورهای عربی
همچنین سطوح نمک در خلیج فارس در بعضی از نقاط هشت برابر بیشتر از مقداری شده که باید باشد، زیرا تصفیه کنندگان آب، نمک را به دریای شور بازمی‌گردانند. در برخی از مناطق، حیات دریایی به علت شوری آب به شدت آسیب دیده و ماهیگیری تحت تاثیر قرار گرفته است. هیچ راهی برای جلوگیری از جریان نمک متمرکز تولید شده وجود ندارد و ناخالصی های استخراج شده از آب عمدتاً به دریا یا آبخوان برمی‌گردند و حیات دریایی را از بین می‌برند. با وجود تمامی این مسائل در تهیه آب شیرین، هنوز هم پارک‌ها، زمین‌های گلف، حوضچه‌های کنار جاده‌ای و باغ‌های خانگی همچنان با آب آشامیدنی که پرهزینه و دشوار تولید شده است آبیاری می‌شوند؛ در واقع برنامه‌های آبیاری بدون نظارت، سبب آبگیری بیش از حد زمین‌های کشاورزی و نیز اتلاف بی رویه آب می‌شوند، از طرفی میزان آب مصرفی هر فرد به حدی بالا است که موجب شگفتی است.
اقدامات کشورهای عربی در راستای حفظ آب
رهبران عرب معتقدند برای جلوگیری از پدید آمدن فاجعه زیست محیطی، لازم است مصرف بی رویه آب و انرژی محدود شود و قوانین جدید برای صرفه جویی در مصرف آب در تمام ساختمان‌ها وضع گردند. آن‌ها معتقدند عرضه آب و انرژی رایگان بیش از این امکان پذیر نخواهد بود و لازم است تغییراتی در این زمینه اجرا شود؛ لذا در زمینه آگاهی رسانی و نیز آموزش صحیح دست به اقداماتی مفید برای حفظ و ذخیره آب، چه در حال حاضر و چه برای نسل‌های آینده زده است.
- امارات
آژانس محیط زیست ابوظبی به دنبال اجرای پروژه ۲۰ میلیارد دلاری برای سرمایه گذاری در انرژی تجدیدپذیر است. مدارس این شهر نیز برای جلوگیری از اتلاف آب و آموزش صحیح آن با هم در رقابت سالم هستند. بیش از دو هزار مسجد در ابوظبی به وسایل صرفه جویی در مصرف آب مجهز شده و سالیانه میلیون‌ها گالن آب در هنگام وضو گرفتن صرفه جویی می‌کنند و انتظار می‌رود که دیگر کشورهای امارات متحده عربی از این رویه پیروی نمایند.
علاوه بر این، ابوظبی و دبی شروع به ساختن بزرگترین مخزن آب زیرزمینی در جهان با ظرفیت ۲۶ میلیون متر مربع آب شیرین کرده‌اند که طی ۹۰ روز به اندازه کافی ذخیره آب خواهد کرد. این آب برای کشاورزی به مصرف نمی‌رسد؛ زیرا بر این باورند استفاده آب‌های زیرزمینی برای کشاورزی، خطرناک است و حتی اگر به ساکنان فعلی آسیب نرساند، نسل‌های آینده را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
- عربستان
در بخش کشاورزی، عربستان سعودی که در سال ۲۰۰۸ و برای صرفه جویی در منابع آب میزان تولید گندم داخلی را ۱۲/۵ درصد کاهش داده بود، در حال حاضر در تکاپوی پرداخت یارانه به معامله گران، برای خرید زمین در آفریقا با هدف دو برابر کردن ذخایر گندم خود و رساندن آن به ۱/۴ میلیون تُن (به اندازه تأمین تقاضا برای یک سال) است چرا که رهبران آن معتقدند در شرایطی که از کمبود آب رنج می‌برند باید به جای استفاده از آن برای کشاورزی به فکر راهکار برای حفظ آن باشند.
گزارش از مریم زمانی، خبرنگار ایمنا
نظر شما