به گزارش ایمنا، ایرانیان با هنر معماری بیگانه نیستند، در آثار برجای مانده از طلیعه تاریخ پادشاهی ایران در پاسارگاد تا میراث جاودانه پرسپولیس و انواع آتشکده‌ها؛ هم‌چنین در دوران‌هایی که ساخت مساجد و بارگاه و تکیه و حسینیه رواج یافت روح سیال هنرمند ایرانی را مشاهده می‌کنیم که برای پیوند هنر با اعتقادات کوشیده است.
مردمان سرزمین پارس و روم باستان، دو گروه از مهمترین بنیان‌گذاران هنر معماری در جهان به شمار می‌روند که سبک‌هایی خاص معماری پدید آوردند، دیگر تمدن‌ها یا بعد از آنان ایجاد شدند یا به تقلید از ایران و روم باستان ساخت و سازهایی را انجام دادند.
نکته بسیار جالب در هنر معماری ایرانی آن است که به کاربری این هنر مختص عمارات شاهزادگان و درباریان نبوده و در هر زمان، مردمان نیز شیوه‌ای خاص در ساخت و ساز و تزیین منازل و عمارات خود داشتند.
هنر خانه سازی بخشی از هنر معماری ایرانی است که در طول زمان با افزایش ابعاد و زوایای آن، روند تکاملی خود را پیموده است. در دوره‌ای همچون هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان معماران فراغ خاطر بیشتری داشتند و این هنر را توسعه دادند و در زمانی همچون «دوره فترت» و پس از حمله اعراب یا حمله مغول این هنر اندکی رو به افول نهاد.
یکی از مهمترین ادوار تاریخ تمدن ایرانی که در آن هنر معماری همچون بسیاری از شاخه‌های هنری رشد و بالندگی خاصی داشته، دوره «صفویان» بوده است؛ به ویژه آنکه پس از انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت از سوی «شاه عباس اول» و شروع اصلاحات اقتصادی و نظامی و سیاسی وی، ثبات بر کشور حکم فرما شد و ایرانیان توانستند پس از رویدادهایی مانند کشتار مغولان و تاخت و تاز حکومت‌های محلی چون «آل مظفر» و «آل جلایر» و «آل کرت»، در دوره صفویه نفس راحتی بکشند و در سایه آرامش حاصل از تدبیر شاه عباس و ضرب شمشیر سرداران نامداری مانند «امام‌قلی خان»، به رونق انواع هنر اهتمام ورزند.
یکی از میراث‌داران تمدن کهن ایران در فلات مرکزی، شهرستان «نایین» است که در آن انواع آثار تاریخی، دایرة‌المعارفی از هنر معماری ادور مختلف پدید آورده است.
«خانه تاریخی پیرنیا» یکی از این آثار ارزشمند است که در مقابل «مسجد جامع نایین» و «محله باب المسجد» این شهر قرار دارد. در حال حاضر این خانه محل نمایندگی میراث فرهنگی نایین و موزه مردم شناسی این شهرستان است؛ قدمت این بنای تاریخی حدود ۴۰۰ سال و مربوط به دوره صفویه است.
یکی از قضات عالی رتبه دوره صفویه به نام «قاضی نور» که به عنوان حاکم شهر نایین منصوب شد این خانه را به دلیل اینکه نزدیک به مسجد بود، به عنوان دیوان خانه قضایی قرار داد. این خانه به وسیله برخی از رجال خاندان معروف «پیرنیا» از اولاد قاضی نور خریداری شد و تا سال ۱۳۴۹ شمسی در اختیار این خاندان بود تا آنکه به خاطر ارزش‌های تاریخی آن، از «میرزا احمد خان نایینی» - آخرین مالک این خانه، خریداری شد و در اختیار سازمان میراث فرهنگی کشور قرار گرفت و پس از آن به عنوان موزه مردم شناسی مورد کاربری قرار گرفت.
معماری این خانه، الگویی تمام عیار از معماری مناطق کویری ایران است که در آن گودال‌باغچه ساخته شده است. طرح گودال باغچه مخصوص خانه‌های کویری است که از جهت عایق بودن برای حرارت، نفوذ نکردن سرما و گرما و به ویژه امکان نشستن اطراف آب قنات، (معمولا در خانه های کویری یک رشته آب قنات عبور می کند) به طرز ویژه‌ای ساخته می‌شده است.
قسمت شمالی این خانه رو به آفتاب است که نور را تامین می کند و در زمستان ها بیشتر مورد استفاده بوده است. در طرفین خانه، معمولا اتاق‌هایی است که در فصول مختلف سال استفاده می‌شده، البته در تابستان بیشتر قسمت پایین که همان گودال باغچه است، مورد استفاده قرار می گرفته است.
تلفیق پنجره‌های مشبک آجری با نمای کاهگلی و نیم‌طاق‌های ضربی، نمایی خاص و زیبا به این بنا داده است. نیم‌طاق‌ها، گوشه ایوان‌ها، سردر و سقف اتاق‌ها و در ورودی با خطوط ساده و گاه نقاشی‌های ساده تزیین شده است. قطر زیاد دیوارها در معماری سنتی مناطق کویری، باعث خنکی محیط داخلی می‌شده که در خانه پیرنیا نیز به چشم می‌خورد.
نظر شما