جلوه ای عاشورایی از خاک سرخ

به گزارش خبرنگار ایمنا، محرم با آمدنش نه تنها حال و هوای شهر بلکه دل های تمامی عاشقان حسین(ع) را دگرگون می کند. محرم ماه غم، عشق و بلاست، عشقی که از کودکی زیر پرچم سید سالار شهیدان در جان ها دمیده شده است.

پرچم های سیاهی که اول محرم از صندوقچه ها بیرون می آید و کوچه ها و محلات را سیاه پوش می کند نشانه علاقه قلبی مردم ایران به اهل بیت در طول تاریخ است. این کتیبه عشق به حسین(ع) همچنان بر تارک دلدادگی می درخشد و بر دل ها مُهر سیدالشهداء می زند.

این شب ها بیرق، عَلم و پرچم بهانه ای برای وصل به دریای بی کران پسر زهرا (س) است تا قلم عفو حسین کشیده شود بر پرونده سیاه گنه کاران.

مردم از بزرگ ترین شهرها تا دورترین و دورافتاده ترین روستاها با شور و شوق خاصی سعی دارند تا از این وادی عشق جا نمانند، هرکس به طریقی ارادت خود را ثابت می کند البته برگزاری آیین های ویژه در بعضی مناطق جذابیت این روزها را دوچندان کرده است و خیل عظیمی از دلدادگان را به سمت خود می کشاند.

ابیانه؛ سرخ ترین روستای ایران است که خاک سرخ آن رنگ و بوی خاص عزاداری را جلوه می دهد. مردم عاشورایی این منطقه با سیاه پوش کردن حسینیه‌ها و تکایا و برگزاری آیین های خاص و ویژه همچون مراسم جغجغه زنی، نخل گردانی، پرسه زنی و ... این روستا را غرق در عزا و ماتم می کنند.

شب تاسوعا در مسجد یسمان ابیانه مراسم " ذاکری" برگزار می شود. در این مراسم مردم محل در مسجد جمع شده و نوحه‌هایی را با آهنگ‌های خاص خود زمزمه می‌کنند، دو نفر از بزرگان، شعرها را می‌خوانند و مردم در جواب آن‌ها می گویند: «ما ذاکر اولاد رسول ثقلینیم ای وای مصیبت، ما جمله سیه پوش و عزادار حسینیم ای وای مصیبت»

مراسم جغجغه‌زنی

مراسم جغجغه زنی، یکی از زیباترین مراسم محرم در ابیانه است که از ایران باستان به جای مانده و به غیر از این روستا در هیچ نقطه‌ای از ایران مانند آن را نمی‌توان دید.

این مراسم سنتی در روز تاسوعای حسینی با حضور اهالی روستا، گردشگران و ... برگزار می‌شود. بعد از آغاز نوحه‌خوانی، صدای چِک‌ چک به هم خوردن جغجه‌های چوبی آغاز می‌شود که فضای خاصی را ایجاد می‌کند، البته قبل از آغاز مراسم جغجه زنی، برخی اهالی روستا دسته دسته در کوچه‌ها قدم می‌زنند و مقابل خانه‌هایی که خیرات و نذری دارند، ایستاده و پس از احوال‌پرسی با صدای بلند فاتحه‌ای می‌خوانند و سراغ خانه بعدی می‌روند، نام این مراسم "پرسه‌زنی" است.

اهالی روستا صبح تاسوعا و عاشورا، با حضور مقابل خانه‌هایی که از تاسوعا و عاشورای سال گذشته تا امسال عزیزی را از دست داده‌اند، فاتحه‌ای نثار روح مرحوم می‌کنند و به تدریج به سمت محل برگزاری مراسم جغجغه زنی می‌روند.

جغجغه به اشیا کوچک چوبی گفته می‌شود که ابتدای مراسم در اختیار حاضران قرار می‌گیرد و سوگواران حسینی با به هم کوبیدن دو جغجغه، در رثای شهیدان کربلا عزادارای می‌کنند.

هر یک از حاضران به توصیه نوحه‌خوان از روی پله‌های مسجد دو جغجغه بر می‌دارد و بعد از تشکیل صف‌ها مراسم آغاز می‌شود. صدای چِک‌چک به هم خوردن جغجغه‌های چوبی پس از ترکیب با صدای طبل و سنج و نوحه مداح، صدای ارکسترگونه زیبایی را پدید می‌آورد.

آیین نخل گردانی

پس از پایان مراسم جغجغه زنی و پرسه زنی، آیین نخل گردانی آغاز می‌شود که دارای شکوه و عظمت خاصی است. در این مراسم، نخل به حرکت در می‌آید، حرکت آن از همان ابتدای مسیر بسیار سخت است. هنگامی که مردم نخل را بر دوش می‌گیرند باید آن را از کوهی با شیب تند بالا ببرند.

عده‌ای زیر پایه‌های نخل هستند و تعدادی هم طنابی را که به نخل بسته شده به طرف بالا می‌کشند همزمان عده ای دیگر از مردم ابیانه آماده به حرکت در آوردن نخل محله بالا می‌شوند.

پرشورترین بخش مراسم‌های سنتی در ابیانه نطنز، هنگامی است که صبح عاشورا نخل محله بالا به حرکت در می‌آید و همه مردم چه ابیانه‌ای و چه مهمان‌ها در محله "پرزله" جمع می‌شوند و منتظر به حرکت در آمدن نخل هستند و دراین فاصله چای تازه دمی را که به دست اهالی محل در مسجد پرزله به صورت نذری داده می‌شود می‌نوشند.

نخل به حرکت درمی‌آید، نخل باید در مکان‌های خاصی از زمین گذاشته شود البته در همین هنگام دسته‌های زنجیر زن به دنبال نخل به عزاداری می‌پردازند و نخل محله بالا از محله پرزله به طرف میان ده حرکت می‌کند.

همزمان با حرکت نخل محله بالا به طرف محله میان ده،  نخل محله پایین هم به طرف این محل حرکت می‌کند و تنها جایی که هر دو نخل ابیانه در کنار هم دیده می‌شوند در همین مکان است.

پس از دقایقی هر دو نخل به حرکت در می‌آید و نخل محله پایین تقریبا همان مسیر روز تاسوعا را به طرف چشمه طی می‌کند با این تفاوت که در جاهایی که کنار خانه‌های عزادار قالیچه‌ای را گسترانده‌اند و به پخش نذورات مشغول هستند، نخل به زمین گذاشته می‌شود.

همزمان با گردش نخل محله بالا در کوچه‌ها مراسم پرشور بالا کشیدن نخل محله پایین از کوه پشمه آغاز می‌شود و عده‌ای پایه های نخل را می گیرند و بر روی دامنه کوه شروع به حرکت می‌کنند و مردم دیگر نیز بر بالای کوه به تماشا می‌ایستند و بالاخره این نخل با مشکلات فراوان بالا آورده می‌شود و با حرکت از مسیر خاصی به حسینیه پایین ده برده می‌شود تا جهت استفاده از آن در سال‌های بعد از گزند باران و صدمات دیگر مصون بماند.

نخل محله بالا هنوز در گردش است و پس از حرکت از کوچه‌های خاصی این نخل هم به طرف حسینیه محله پرزله برده می‌شود و در اینجا حرکت نخل در تاسوعا و عاشورا به پایان می‌رسد.