به گزارش خبرنگار ایمنا، منظور از تهیه طرح تفصیلی، عملی کردن اصول و اهداف طرح جامع شهر برای بهتر کردن و ارتقاء کیفیت محیط، رفع کمبودها، ساماندهی محلات و افزایش توان نظارتی ساز و کار مدیریت شهری است. در این طرح فاکتورهای مختلفی بررسی می شود که از جمله آن جمعیت است که به اعتقاد یک کارشناس شهرسازی فاکتور جمعیت باید در طرح آمایش سرزمین مد نظر قرار بگیرد، زیرا این طرح مبنا و اساس طرح های تفصیلی و جامع است. البته فاکتورهای دیگری همچون سرانه های خدماتی، سطوح، کاربری ها، بافت اجتماعی و وضعیت اقتصادی شهر نیز باید در تهیه این طرح مد نظر قرار گرفته شود.
مهندسان مشاور در زمینه ها و حیطه های تخصصی متفاوت مطالعات اولیه را انجام می دهند تا شالوده طرح تفصیلی شکل بگیرد. این شالوده باید منسجم و بر اساس اطلاعات عینی و علمی باشد.
برای پاسخگویی به سوالاتی که درباره این طرح مهم شهری داشتیم با امیر حسین سمیعی، یک کارشناس شهرسازی به گفت وگو نشستیم.
لزوم تهیه طرح های تفصیلی برای شهرها چیست؟
در طرح تفصیلی وارد جزئیات بیشتری نسبت به طرح جامع می شویم . در این طرح نوع کاربری ها، تعداد طبقات، سرانه و سطوح مختلف پیاده سازی می شود. سرانه ها و سطوح ایده آلی که در شهرسازی مدنظر است باید در طرح تفصیلی مورد توجه قرار بگیرد.
از روند تهیه طرح تفصیلی شهر اصفهان بگویید؟
نخستین طرح تفصیلی شهر اصفهان در سال ۱۳۷۴ به تایید کمیسیون ماده پنج و شورای عالی شهرسازی و معماری رسید.
بعد از گذشت ۱۰ سال لزوم بازنگری در طرح تفصیلی شهر اصفهان ایجاد و این طرح مورد بازنگری قرار گرفت.این بازنگری تا سال ۹۱ به طول انجامید و پس از تصویب مفاد آن در سال ۹۳، طرح تفصیلی بازنگری شده به مناطق شهر اصفهان ابلاغ شد.
طرح تفصیلی تا چه حد با واقعیت های موجود شهر منطبق است؟
طرح تفصیلی بعد از ۱۰ سال باید مورد بازبینی قرار بگیرد و با توجه به تغییرات جمعیتی سرانه ها و سطوح آن از نو پیاده سازی شود. برداشت های جدیدی از شهر باید به تصویب شهرداری برسد و به کمیسیون ماده پنج ارائه شود تا مراحل بررسی و تصویب طرح بازنگری طی شود ، البته این مراحل زمان بر است، بنابراین در طول تصویب طرح ممکن است برداشت های اولیه که مشاوران انجام داده اند تغییر کند و ضمانت اجرایی نداشته باشد.
همچنین انتخاب مشاوری که در این زمینه تخصص کافی داشته باشد بر بازه زمانی بازنگری طرح تفصیلی اضافه می کند.
برای حل این مشکل "یعنی زمان بر بودن بازنگری بر روی طرح تفصیلی" چه پیشنهادی دارید؟
کمیسیون ماده پنج که در همه کلان شهرها تشکیل شده است، وظیفه بررسی و تصویب طرح تفصیلی را بر عهده دارد.این کمیسیون در وزارت راه و شهرسازی قرار دارد و شامل شهرداری، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ، استانداری، راه و شهرسازی است، بنابراین زمانی که نوبت به بررسی ظرح تفصیلی کلان شهر اصفهان با پیچیدگی ها و عظمتی که دارد، می رسد مراحل مطالعات، انتخاب مشاور، تصویب و ارائه به کمیسیون ماده پنج زمان بر خواهد بود.
چنان چه از تجربه کلان شهر تهران که دبیرخانه کمیسیون ماده پنج را از اداره کل راه و شهرسازی به شهرداری منتقل کرد، استفاده شود، سرعت تصویب طرح ها بالاتر و بازه زمانی تصویب طرح تفصیلی کاهش پیدا می کند.
طرح تفصیلی تا چه حد ضمانت و قابلیت اجرایی دارد؟
در طرح تفصیلی سرانه ها و سطوح ایده آل داریم که باید پس از انجام مطالعات دقیق تعیین شود به طور مثال باید برای هر فرد متراژ معینی از کاربری مسکونی، تجاری یا فضای سبز در نظر گرفته شود.
اما این سرانه ها غالبا در اصفهان تحقق پیدا نمی کند. طرح بازنگری تفصیلی شهر اصفهان در سال ۱۳۹۱ به تصویب رسید و سال ۹۳ به مناطق ابلاغ شد، بنابراین آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دانشکده علوم پزشکی موظف هستند بر اساس مصوبات طرح تفصیلی به مدت ۱۸ ماه زمین های مورد نیاز خود را تملک کنند و بعد از این مدت مالکانی که کاربری غیر از مسکونی یا تجاری دارند می توانند مالکیت خود را به تایید برسانند. معمولا اولویت بندی کاربری ها را بالای پنج سال اعلام می کنند و در این مدت برخی از سازمان ها از مالکان مبالغ زیادی دریافت می کنند که نارضایتی مردمی را در پی دارد.
این در حالی است که باتعیین ارقام فرضی اگر برای منطقه ای ۱۰ هزار متر فضای آموزشی در نظر گرفته شود و در زمان اجرا تنها ۲۵۰۰ متر از این مقدار زمین مورد نیاز باشد ۷۵۰۰ متر از این زمین مورد استفاده قرار نمی گیرد، بنابراین اگر مطالعات میدانی با دقت و در بازه زمانی کوتاه تری انجام می شد، این ارقام و اعداد دقیق تر بود و ضمانت اجرایی داشت در این صورت نارضایتی مردم از اجرای طرح های شهری نیز کاهش پیدا می کند.
اگر مهندسان مشاور نگاه تحقق پذیرتری به طرح تفصیلی داشته باشند بسیاری از مشکلات این طرح رفع می شود.
جمعیت فاکتور بسیار مهمی است که باید در طرح تفصیلی مورد توجه قرار بگیرد، زیرا همه خدمات، امکانات، سرانه ها، سطوح و ... برای شهروندانی در نظر گرفته می شود که در شهر زندگی می کنند.
پیش بینی فاکتور جمعیت در طرح تفصیلی به خصوص در کلان شهر مهاجر پذیراصفهان باید چگونه انجام بگیرد تا دقیق و قابل استناد باشد؟
نگاه ما به جمعیت باید نگاهی فراتر از طرح تفصیلی و طرح جامع باشد. فاکتور جمعیت باید در طرح آمایش سرزمین مد نظر قرار بگیرد این طرح مبنا و اساس طرح های تفصیلی و جامع است.
امروزه در اکثر شهرهای کشور شاهد معضلات حاشیه نشینی و اسکان غیررسمی هستیم که تنها بخشی از مشکلات آنان قابل حل است. بحث مهاجرت و پیش بینی نرخ رشد آن در ارتباط با سیاست های کلان دولت در سطح کشور است.
چنان چه اقتصاد روستاها و شهرهای کوچک پویا و فعال نباشد ساکنان این مناطق شغل خدماتی را به جای شغل تولیدی انتخاب می کنند و در نتیجه به سمت شهرهای بزرگ روانه می شوند. بسته های حمایتی برای کشاورز و تولید کنندگان در این مناطق مانع از مهاجرت آنان به کلان شهرها می شود، بنابراین معضلات اسکان غیر رسمی نیز کاهش پیدا می کند.
چنان چه طرح تفصیلی نیاز به بازنگری داشت به چه صورت باید اقدام کرد؟
انتخاب مشاور برای بازنگری در طرح تفصیلی بسته به تصمیم مدیریت شهری دارد. قطعا افرادی که توان اجرایی و علمی دارند، باید برای انجام خدمات مشاوره ای بر روی طرح تفصیلی انتخاب شوند.
تعیین مدیریت یکپارچه شهری در موفقیت طرح تفصیلی تاثیر بسزایی دارد در این صورت است که مدیران شهر با دقت بیشتری معیارهای انتخاب مشاوران را تعیین و افراد دارای صلاحیت را انتخاب می کنند.همه این فاکتورها دست در دست هم موجب تحقق پذیری طرح تفصیلی می شود.
مدت زمان بازنگری و تصویب طرح تفصیلی به اندازه عمر مفید یک طرح زمان می برد، بنابراین طرح تفصیلی با واقعیت های موجود شهر و جامعه فاصله زیادی پیدا می کند به طور مثال در ضوابط طرح تفصیلی ۲۰ درصد از فضای عرصه باید به فضای سبز اختصاص پیدا کند این درحالی است که با وضعیت بحرانی آب این مقدار باید کاهش یا تدابیر دیگری برای آن اندیشیده شود؛مسئله ای که در سال ۸۳ شهر اصفهان به شدت امروز با آن مواجه نبوده است.
درآن سال آب در بستر رودخانه جریان داشت و سطح ایستایی آب بالا بود، اما امروز شرایط متفاوت است و این مهم در تهیه مصوبات طرح تفصیلی باید مورد توجه قرار بگیرد. نگاه به طرح تفصیلی از منظر توسعه پایدار نیز بسیار مهم است و بر اساس آن باید به شرح خدمات طرح تفصیلی بپردازیم.
طرح تفصیلی باید به صورت جزئی، تک تک پلاک های موجود در یک محله را مورد بررسی قرار دهد تا در زمان اجرا برای مالکان آن پلاک مشکلی به وجود نیاید و نارضایتی مردمی را در پی نداشته باشد، این وظیفه ای است که مشاوران طرح باید با دقت و به درستی انجام دهند.
نظر شما