به گزارش ایمنا، مادی‌های اصفهان به عنوان مظهر حیات و زندگی، این جهان‌شهر تاریخی را از سایر شهرهای ایران متمایز کرده و به نوعی هویت‌بخش محله‌های قدیمی آن است. برای بسیاری از شهروندان اصفهانی، مادیها یادآور بسیاری از خاطرات دوران کودکی‌شان است، مادی‌هایی که به دو شکل در طرح کالبدی شهر اصفهان مورد استفاده قرار گرفته است، یکی در محور چهارباغ به گونه‌ای طراحی شده که فضای شهری هندسی خطی را در شهر پدید آورده و دیگری از دل محله‌های شهر عبور می‌کند. به گواه تاریخ نویسان، به دنبال افزایش تعداد مادیها در عهد صفویه، کاخ ها، مساجد، کاروانسراها، بازارها، گرمابه‌ها و خانه‌های بسیاری به منظور استفاده از آب در مسیر مادیها احداث شد، همان مادی‌هایی که انعکاسی از دقت و نظم در یک طرح برای تقسیم آب در شهر اصفهان است. اما در این روزهایی که اصفهان نیمه معتدل و پرباران جای خود را به چهره نیمه بیابانی و حتی بیابانی داده است، نباید این مظاهر حیات و زندگی را به فراموشی سپرد.
یک کارشناس محیط زیست از کاکردهای مادیها در شهر می‌گوید: مادیها از جذابیت‌های خاص شهر اصفهان هستند و در شرایط طبیعی با کارکردهای خاص زیست محیطی، اکوسیستم‌های منحصر به فردی را داخل شهر ایجاد کرده‌اند؛ مادیها با جذب انرژی و تبخیر آب باعث تلطیف و تعدیل دما شده و ضمن کاهش مصرف انرژی شرایط مطلوبی را برای زندگی در اطراف خود فراهم می‌کند، تمام این‌ها به همراه سایه‌اندازی درختان، وجود آب و غذا برای موجودات زنده، مادیها را به زیستگاه مناسبی برای موجوداتی نظیر پرندگان فراهم می‌کند.
محمد کوشافر از مادیها به عنوان فرزندان زاینده رود در اصفهان یاد می‌کند و می‌گوید: باید مادیها را جزء سرمایه‌های شهر محسوب کرد، اما اکنون زاینده رود خشک است و یکی از پیامدهای این اتفاق ناخوشایند، خشک شدن مادیها است، خشک شدن مادیها بدان معنا است که یعنی یکی دیگر از جذابیت‌های اصفهان در حال تخریب بوده که مهمترین عامل برای حفظ آنها وجود آب در زاینده رود است.
وی با تاکید بر اینکه مادیها جزیی از یک سیستم هستند و تنها با پایداری دوباره سیستم، احیاء خواهند شد، اضافه می‌کند: وجود و تعریف مادی وابسته به آب است و جاری شدن آب راه حل نهایی است. همه ما همچنان امید به احیاء زاینده رود و جلوگیری از این توالی تخریبی داریم.
کم لطفی در حق مادی‌های شهر
رییس اداره انهار و مادی‌های شهرداری اصفهان به ایمنا می‌گوید: حدود ۳۲۰ کیلومتر مادی در شمال و جنوب زاینده رود در محلات مختلف شهر اصفهان وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به مادی‌های نیاصرم، فرشادی، فدن، تیران، قمیش، صم، کارلادان در شمال شهر و در جنوب رودخانه نیز به مادی‌های شایج، نایج و عبدالله خان، جوی سیاه و مادی خونین اشاره کرد.
سید جلال عمرانی به قدمت مادی‌های شهر اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: مادی‌های اصفهان از قدمت تاریخی برخوردار است و نماد عدالت ۴۰۰ ساله در تقسیم آب هستند که نمونه آن در هیچ کجای کشور وجود ندارد.
وی با بیان اینکه مادی‌های شهر اصفهان از زاینده رود سرچشمه گرفته است، اضافه می‌کند: در قدیم الایام تمام این مادیها حقابه و زمین‌های اطراف آن کاربری کشاورزی داشته است، اما در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ در حق مادی‌های شهر کم لطفی شد به طوری که تعدادی از آنها را با خاک پُر کرده و بر روی آنها ساختمان احداث کردند.
رییس اداره انهار و مادی‌های شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: از ابتدای سال ۷۶ شهرداری اصفهان به فکر احیاء و ساماندهی مادی‌های شهر افتاد، هدف از ساماندهی مادیها زنده نگهداشتن شریان‌های حیاتی شهر اصفهان، ایجاد پارک‌های خطی و عبور مادیها همچنان به صورت رگ‌های حیاتی از دل محلات شهر اصفهان است.
وی با بیان اینکه ساماندهی مادی‌های شهر به خصوص در بافت قدیمی، ارزش افزوده‌ای برای اهالی همان محل ایجاد کرد تا جایی که قیمت زمین‌های اطراف آن تا چندین برابر افزایش یافت، اظهار می‌کند: تا قبل از ساماندهی مادیها، برای ساکنان اطراف آن حتی نظافت مادیها اهمیت چندانی نداشت، اما با ساماندهی و ساخت پل‌های جدید و یا خراب‌کردن عناصر مخروبه، مردم نیز دغدغه حفظ تمیزی مادیها را پیدا کردند.
عمرانی اعلام می‌کند: از مجموع ۳۲۰ کیلومتر مادی شهر اصفهان تاکنون ۸۰ درصد مادی‌های اصلی شهر ساماندهی شده است، البته مادی‌های اصلی یک سری نهرهای فرعی دارند که باید ساماندهی شود، بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده ساماندهی مادی های اصلی شهر تا دو سال آینده به اتمام می‌رسد.
هزینه‌های میلیاردی برای ساماندهی رگ‌های حیاتی اصفهان
وی از هزینه‌های ساماندهی مادیها نیز می‌گوید: هر سال حدود ۱۰ میلیارد تومان بودجه برای ساماندهی مادی‌های شهر اختصاص می‌یابد؛ با توجه به هزینه‌های میلیاردی برای ساماندهی رگ‌های حیاتی اصفهان، اما هنوز مادیها تشنه‌اند و جاری شدن آب در آنها تبدیل به یک آرزو شده است.
رییس اداره انهار و مادی‌های شهرداری اصفهان ادامه می‌دهد: بیش از ۱۰۰ هزار درخت در اطراف مادی‌های شهر با قدمتی ۵۰ تا ۷۰ ساله به عنوان کلکسیون فضای سبز بر طراوت و زیبایی این محلات افزوده است، اما یکی از مشکلات شهرداری آبیاری درختان اطراف این مادیها است، چرا که ریشه درختان عمیق است و به آب دائمی عادت کرده‌اند، اما اکنون با خشکی زاینده‌رود شهرداری مجبور است با تانکر، لوله‌کشی، حفر چاه درختان را آبیاری کند.
عمرانی با بیان اینکه این اقدامات فقط مانند یک مُسکن عمل می‌کند و تنها می‌تواند برای مدت کوتاهی این درختان را زنده نگه دارد، اضافه می‌کند: اگر روند خشکی زاینده رود ادامه داشته باشد و حق مادیها ادا نشود به مرور رگ‌های حیاتی شهر اصفهان از بین خواهد رفت.
وی با بیان اینکه طبق طومار شیخ بهایی از ۱۸ سهم زاینده رود چهار سهم مربوط به شهر و مادی‌های اصفهان است، اظهار می‌کند: مسئولان دست‌اندرکار همچون آب منطقه‌ای، استانداری و دیگر سازمان‌هایی که در بحث آب دخیل هستند باید چهار سهم حقابه این مادیها را تخصیص دهند تا بتوان این میراث را حفظ کرد، این در حالی است که طی هفت سال اخیر هیچ آبی در رابطه با جاری‌شدن آب در داخل مادی‌های شهر اصفهان تعلق نگرفته است.
رییس اداره انهار و مادی‌های شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: در حال حاضر برای آبیاری درختان اطراف مادیها علاوه بر استفاده از تعداد کم چاه‌های شهرداری، تعدادی از چاه‌های در اختیار کشاورزان که در حاشیه مادیها قرار داشت را اجاره کرده و آبیاری درختان را از طریق لوله‌کشی، انجام می‌دهیم، اما حاصل لوله‌کشی‌ها این خواهد بود که تا حدودی بتوانیم درختان و فضای سبز حاشیه مادیها را زنده نگه داریم.
وی ادامه می‌دهد: بین زنده نگهداشتن یک فضای سبز و شادابی و طراوت آن تفاوت زیادی وجود دارد، بی شک اگر آب در داخل مادی جاری نباشد، درختان اطراف آن شادابی لازم را نخواهد داشت، بنابراین تمام تلاش شهرداری این بوده که بتواند مادی‌های سطح شهر را با لوله کشی، همچنین اجاره تانکرهای آب‌رسانی حفظ کند تا درختان حاشیه آن زنده بمانند.
وی ابراز امیدواری می‌کند: در تخصیص‌های آبی آینده، گوشه چشمی به مادی‌های شهر اصفهان که همچون میراثی از گذشتگان به امروز رسیده و باید به آیندگان تحویل داده شود، صورت گیرد، زیرا اصل حفظ مادیها جاری بودن آب در داخل آنها است.
به گزارش ایمنا، وقتی همه ما زاینده رود را شاهرگ حیاتی اصفهان می‌دانیم، بی شک مادیها شریان‌هایی هستند که از این شاهرگ منشعب و در بطن شهر گسترده شده‌اند، اما این نهرهای کوچک جدا شده از دل زاینده‌رود، طی سال‌های اخیر در حسرت یک قطره آب هستند تا تشنه کامی را از درختان اطراف خود دور کرده و حیات آنها را مستدام کنند؛ مسئولان به گوش باشید!
گزارش از: راضیه کشاورز- خبرنگار سرویس شهر خبرگزاری ایمنا
نظر شما